TOShKENT, 22 mar — Sputnik. Intervyu davomida O‘zbekiston rahbari Qozog‘istonga qanday hissiyotlar bilan uchayotgani, bugungi kundagi qozoq-o‘zbek munosabatlari va boshqa savollarga javob bergan, deb xabar qildi O‘zbekiston TIV matbuot-xizmati.
– Hurmatli Shavkat Miromonovich, bu sizning Qozog‘istonga O‘zbekiston prezidenti sifatida amalga oshiradigan ilk tashrifingiz. Ostonaga qanday hissiyotlar bilan uchmoqdasiz?
Darhaqiqat, Qozog‘istonga davlat tashrifi bizning tarixiy rivojlanishdagi umumiylik, madaniy, urf-odatlar va yagona din tufayli alohida xarakterga ega ikki tomonlama munosabatlarimizdagi muhim siyosiy voqeadir.
Xalqaro doirada Qozog‘istonning nufuzi ortayotgani bizni quvontiradi. Bu davlat BMT Xavfsizlik kengashining doimiy bo‘lmagan a’zosi, bu esa mamlakatning xalqaro hamjamiyatda tutgan muhim o‘rnini ko‘rsatadi.
O‘zbekistonda Nursulton Abishevich Nazarboyevni birodar Qozog‘istonning rahbari sifatida yaxshi bilishadi va hurmat qilishadi. Bu insonning shaxsiy fazilatlarini yuqori baholashadi. Bu fazilatlar u o‘tgan yilning sentabrida O‘zbekistonning birinchi prezidenti, o‘z do‘sti Islom Karimovni xotirlash uchun yurtimizga kelganida namoyon bo‘lgan edi.
Ishonchim komilki, Qozog‘istonga tashrif o‘zaro munosabatlarimiz rivojida yangi qadam qo‘yishga imkon beradi. Biz davlatlarimiz xalqlari bu uchrashuvdan ko‘p narsa kutayotganini yaxshi bilamiz va umid qilamanki, bu ishonchlar oqlanadi.
— Sizning rahbarligingizda qabul qilingan muhim hujjatlardan biri 2017−2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategiyasi bo‘ldi. Hujjatda asosiy e’tibor xalq bilan muloqot va inson manfaatlariga qaratilgan. Mamlakatni rivojlantirishda nima uchun aynan shu jihatlar birinchi galdagi maqsadlar sifatida tanlangan?
Ma’lumki, birinchi prezidentimiz rahbarligida mustaqil O‘zbekiston bozor iqtisodiyoti qurilishini boshladi va ko‘plab yutuqlarga erishildi.
Hayot davom etmoqda, mamlakatning istiqboldagi va muqarrar rivojlanishini ta’minlanish uchun ko‘p ishlarni amalga oshirish talab etiladi. Harakatlar strategiyasi esa O‘zbekiston yaqin 5-yilda qay tarzda taraqqiy etishini belgilab beradi.
E’tiboringizni shunga qaratishni istardimki, Strategiya — bu kabinetdagi fikrlar mahsuli emas. Bu hujjat loyihasi xalq tomonidan ma’qullandi, dastavval jamoatchilik muhokamasidan o‘tdi, bu muhokamalar davomida minglab takliflar va yangi tashabbuslar berildi va ularning aksariyati yakuniy tahrirda o‘z aksini topdi.
Strategiyaning muhim qismi — 2017-yil mamlakatimizda "Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili" deb e’lon qilinganidir. Bu bilan hukumat va aholi o‘rtasidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot o‘rnatish nafadar dolzarbligiga izoh berilgan. Hammasi o‘tgan yil oxirida xalq va davlat o‘rtasidagi o‘zaro muloqotning yangi mexanizmi bo‘lmish — virtual qabulxona ochilishidan boshlandi. Bugungi kungacha qabulxonaga yarim milliondan ziyod insonlar murojaat qildi va ularning barchasi ko‘rib chiqilib, ularning har biriga u yoki bu shaklda javob qaytarildi.
Aminmanki, bugungi kunda xalq bilan muloqot qilmasdan, muvaffaqiyatli rivojlanishni ta’minlay olmaymiz. Buning intihodagi ma’nosini oddiy formula bilan izohlash mumkin: xalq davlatga emas, davlat xalqqa xizmat qilishi lozim va o‘ylaymanki, buni O‘zbekistonda ayni kunda amalga oshirilayotgan ishlarda ko‘rish mumkin.
– Markaziy Osiyoning barqaror rivojlanishi ko‘p jihatdan mamlakatlarimiz o‘rtasidagi hamkorlik darajasi va sifatiga bog‘liq. Qozog‘iston va O‘zbekistonning bugungi kundagi munosabatlari holatini qanday baholaysiz?
– O‘zbekiston va Qozog‘iston munosabatlari Markaziy Osiyoning barqaror rivojlanida muhim ahamiyat kasb etadi. O‘z vaqtida davlatlarimiz o‘rtasida Strategik hamkorlik haqida bitim imzolangani bejiz emas. Mintaqamizning yangi tarixida bo‘lib o‘tgan eng murakkab davrlarda, boshqalardan farqli o‘laroq, biz davlatlararo jiddiy nizolardan xoli bo‘ldik hamda tinchlik va barqarorlikni saqlab qoldik.
Markaziy Osiyo davlatlarining o‘zaro hamkorligi evaziga mintaqa G‘arbni Sharq bilan, Shimolni Janub bilan bog‘laydigan muhim transport yo‘laklari chorrahasiga aylandi. Obrazli qilib aytadigan bo‘lsak, Buyuk Ipak yo‘li tiklanmoqda va biz ko‘p asrlar avval bo‘lgani kabi Yevroosiyo transport arteriyasining yuragida joylashganmiz.
Mamnuniyat bilan qayd etishni istardimki, Qozog‘iston O‘zbekistonning muhim iqtisodiy sheriklaridan hisoblanadi.
Albatta, global inqiroz tovar aylanmasi jadalligiga ta’sir ko‘rsatmasdan qolmagan. Ammo shu bilan bir qatorda mamlakatlarimiz o‘rtasida foydalanilmay qolayotgan imkoniyatlar ko‘pligini tan olish darkor.
O‘zbekistonda Qozog‘iston kapitali ishtirokidagi 230ga yaqin korxona faoliyat ko‘rsatmoqda, o‘z navbatida Qozog‘istonda O‘zbekiston rezidenti ishtirokidagi 130dan ortiq korxona ishlamoqda. Bu ko‘rsatkichlarni bir necha barobar oshirish mumkin. Shuningdek, tovar ayirboshlash hajmini ham. Bu davlatlarimizning ishbilarmon doiralari tomonidan taklif etilgan va bugungi kunda bir qismi hayotga tatbiq etilayotgan yangi tashabbuslarda aks etgan.
— Prezidentlik faoliyatingizning ilk kunlaridanoq siz Markaziy Osiyo mintaqasidagi aloqalarni mustahkamlashni tashqi siyosatdagi ustuvor yo‘nalish sifatida belgiladingiz. Sizningcha Markaziy Osiyodagi hududiy hamkorlikni mustahkamlashning eng muhim yo‘nalishlari nimalardan iborat?
– Bizning mamlakatimiz tashqi siyosatidagi asosiy yo‘nalishlardan biri bu yaqin qo‘shnilar bilan aloqalarni mustahkamlash hisoblanadi. Bu tabiiy intilish va bu O‘zbekistonning barqaror rivojlanishi biz mintaqaviy siyosatni qanchalar to‘g‘ri olib borishimizga bog‘liqligini tushunganlikdan kelib chiqadi.
Hammamiz yaxshi tushunamizki, Markaziy Osiyo — bu asrlar davomida geografik, iqtisodiy va madaniy kengliklarda umumiylikka ega bo‘lib kelgan yagona organizmdir.
Yana qaytaraman, hatto suv tejovchi eng yaxshi texnologiyalarni qo‘llab ham bir davlat muammoni alohida holda hal eta olmaydi.
Bu masalada Qozog‘iston bilan yakdil fikrga egamiz va bu yo‘nalishda yagona strategiyani qo‘llash tarafdorimiz. Alohida davlat jahon bozoriga o‘z energiya resurslarini qo‘shni davlatlarni chetlab o‘tgan holda yetkaza olmaydi. Shuning uchun transport yo‘llarini tartibga soladigan va yangi transport yo‘laklarini ishga tushiradigan hammamiz uchun manfaatli yagona integratsiyalashgan tizim yaratishimiz kerak. Biz barchamiz bundan faqatgina yutamiz.
Hududiy hamkorlik masalasiga qaytadigan bo‘lsak, O‘zbekistonning bugungi kundagi siyosatini shunday belgilayman: keskin savollardan qochmaslik va aql bilan murosaga kelish yo‘lini izlash.
Qozog‘istondagi muzokaralar chog‘ida ham hududiy rivojlanish masalalariga shunday yondashamiz. Bu mavjud muammolarni hal qilish yo‘lini qidirish va ulkan mintaqaviy loyihalarni birgalikda amalga oshirishdir. Bularning barchasi biz uchun birinchi darajali ahamiyatga egadir.
— Sizning Nursulton Nazarboyev bilan uchrashuvingiz kun tartibidagi mavzu mintaqaviy va xalqaro xavfsizlikni mustahkamlash mavzusi bo‘ladi. Siz Ostona va Toshkentning bu sohadagi hamkorligi istiqbolini qanday ko‘rmoqdasiz?
— Ta’kidlab o‘tishni istardimki, O‘zbekiston va Qozog‘iston xalqaro miqyosdagi asosiy muammolarga aksariyat hollarda birdek yondashgan. Biz xalqaro sahnalarda bir-birimizning tashabbuslarimizni qo‘llab-quvvatlab kelganmiz va ishonamanki, bundan keyin ham shunday davom etadi.
Bizning mamlakatlarimizni xalqaro va regional xavfsizlik masalalari jiddiy tashvishga soladi. Shu o‘rinda mintaqada tinchlik va barqarorlik o‘rnatishda ulkan yaratuvchanlik ishlarini amalga oshirayotgan Qozog‘iston rolini biz yuqori baholaymiz. Shu o‘rinda Osiyoda hamkorlik va ishonch choralari bo‘yicha kengashning tuzilishida hamda boshqa yo‘nalishlarda ko‘p tomonlama hamkorlikni rivojlantirishda Qozog‘iston tashabbuskor bo‘lganini qayd etishning o‘zi yetarli.
Xavfsizlik masalalarida O‘zbekiston va Qozog‘iston hamisha ShHTda, boshqa forumlar va tashkilotlarda real harakatlar amalga oshirilishi tarafdori bo‘lib kelgan. Biz hamisha xavfsizlik sohasidagi muammolar iqtisodiy rivojlanish bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqligini yaxshi tushunganmiz.
Shu tufayli, terrorizm va radikallashuvga qarshi kurash faqat xavfsizlik choralarinigina emas, balki barqaror iqtisodiy rivojlanish, tadbirkorlik va odamlarning ehtiyojlarini ta’minlashga qaratilgan chora-tadbirlarni ham o‘z ichiga olishi zarur.
Bu xavfsizlikni ta’minlash va barqaror rivojlanish yo‘lidagi ilk qadam bo‘ladi. Qachonki biz mamlakatimizning hududiy siyosati haqida gapirar ekanmiz, hamisha O‘zbekiston bilan umumiy chegaralarga ega Afg‘onistonni hisobga olamiz. Biz barchamiz tushunamizki, Afg‘onistondagi vaziyat Markaziy Osiyo oldida muayan vazifalarni qo‘yadi.
Intervyu yakunida O‘zbekiston prezidenti Qozog‘iston xalqini Navro‘z bayrami bilan tabriklagan va qozog‘istonliklarga farovonlik tilagan.
