Britaniya Rossiyaga qarshi axborot va kiber urush olib borayotganini rasman tan oldi. Albatta bu hech kim uchun yangilik yoki olamshumul voqea bo‘lmadi – bugun dunyoda bunga ishonmaydigan kishining o‘zi kam qolgan. Lekin lord Mark Sedvillning ushbu faktni tan olishi – rasmiy Londonning Rossiyaga qarshi diversion harakatlarini tasdiqladi. Bugunga qadar ular buni ochiqchasiga bo‘yin olishga biroz iymanib turishardi.
Sedvillning o‘zi bunday operatsiyalar bilan yaqindan tanish bo‘lsa kerak, chunki u yaqin-yaqinga qadar Britaniya bosh vazirining milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchisi edi. Bir vaqtning o‘zida u Uaytxollning barcha burokratik apparatini ham boshqarib turardi. The Times nashri xulosasiga ko‘ra, Sedvill rasmiy diplomatik karyerasidan tashqari Britaniya razvedka xizmati - MI-6 ofitseri ham bo‘lgan.
“Siz buni ko‘rmayotgan bo‘lsangiz, bu - biz hech narsa qilmayapmiz degani emas. Britaniya Rossiya rahbariyati va ularning manfaatlariga nisbatan qator yashirin hujumlar o‘tkazdi. Shuningdek London Rossiya oligarxlarining mulki va bank raqamlariga “ov” qilmoqda”, - dedi sobiq amaldor va bo‘lajak lord.
Oligarxlar mulki borasida – bu g‘oya Rossiyaga ham ma’qul. Putin bir necha bor rossiyalik biznesmenlarni ogohlantirgan va “kapitalni u ishlab topilgan joyda saqlashga” chaqirgan edi. G‘arbiy davlatlarning bundayo bayonotlari biznesmenlarga yana bir turtki bo‘ladi. Kapitalni Rossiyada saqlagan ishonchliroq – Britaniya maxsus xizmatlari ham buni tasdiqlamoqda.
Rossiyaga qarshi kiberhujamlar va qo‘poruvchilik kampaniyalari borasida esa – lord Sedvill biroz makkorlik qildi. Uning aytishicha London, go‘yoki, Rossiyaga qarshi zimdan hujumlarni Solsberidani Skripallar zaharlanishidan so‘ng “javob” sifatida boshlagan. Ha, albatta, ishondik, unga qadar MI-6 Rossiya tomoniga “umuman qaramagan”.
Eslatib o‘tamiz “Skripallar ishi”2018 yilning 4-mart kuni sodir bo‘ldi, Britaniya maxsus xizmatlarining Rossiyaga qarshi faoliyati esa bundan ancha oldin boshlangan.
Britaniyaning psixiologik va axborot hujumlari amalga oshiruvchi Strategic Communications Laboratory (SCL Group) firmasini esga olsak. Ular hech qachon Britaniya, AQSh va umuman NATOning maxsus xizmatlari buyurtmalarini bajarganini yashirmagan.
Xususan, o‘sha 2018-yilning mart oyida ushbu kompaniya sho‘’basi bo‘lgan Cambridge Analytica shov-shuvli mojaro markazida bo‘lgan edi. Kompaniyani AQSh prezident sayloviga aralashishda ayblashgan edi.
O‘shanda kompaniya vakillari, bo‘lajak buyurtmachi bilan suhbat qilayapmiz deb o‘ylab, jurnalistlarga ijtimoiy tarmoqlarda qalbaki akkauntlar qayd etish, Internetda dezinformatsiya tarqatish, auditoriyani targetlash - xullas keng ko‘lamli axborot urushi olib borayotganlarini tan olishgan edi.
2015 yilda NATO SCL kompaniyasini Rossiyaga qarshi “urush” uchun yollagan edi. O‘shanda kompaniya Kiyevda 2004-yilda bo‘lib o‘tgan “Oranjevaya revolyutsiya” namoyishlarini tashkil qilganini tan olgan edi. U revolyutsiyada “qo‘zg‘olonchilar” Yushenkoning “sirli zaharlanishi” yordamida g‘alaba qozonishgan edi.
Keyinchalik Kiyev tan olishiga qaraganda aslida hech qanday zaharlanish bo‘lmagan. Shu yerda o‘z o‘zidan savol tug‘iladi: balkim ushbu “mutaxassislar” Skripallarning va rossiyalik ayrim shaxslarning ham sirli zaharlanishlarga aloqador?
SCL ularni Britaniya mudofaa vazirligi va Donesk xalq respublikasini Kiyev hukumati tomonidan Donesk Xalq Respublikasining obro‘sini to‘kish va buzish uchun yollangan ekanini o‘zlari tan olishdi.
Eslatib o‘tamiz, ushbu voqealar Solsberidagi hodisadan ancha oldin sodir bo‘lgan. Xavfsizlik bo‘yicha maslahatchi bo‘lib ishlagan lord Sedvill ulardan albatta xabardor. U o‘zicha “jentlmenlar” so‘ziga hali ham hamma ishonadi deb o‘ylasa kerak.
Bizning davrimizda kiber-qurol va kiber-kuzatuvdan barcha foydalanishini hamma yaxshi tushunadi. Ushbu qurollar nafaqat raqiblarga nisbatan, hatto itifoqchilarga nisbatan ham qo‘llaniladi. Amerika maxsus xizmatlari tomonidan Angela Merkelning telefoni yillar davomida eshitib kelinganining o‘zi qancha shov-shuv bo‘lgandi. Ular Skripallarga qadar Rossiya ortidan kuzatishga harakat qilmayotganliklari haqida o‘ylash ham kulguli.
Ayrim xorijiy maxsus xizmatlar ruslarni “tinglayotgani” haqida baralla aytishmoqda. Masalan Gollandiya OAVlati ularning AIVD maxsus xizmati xakerlari 2014 yilning yozida rossiya davlat muassasalari saytlarini buzish jarayonida bir Moskva OTMning saytini buzib uni doimiy kuzatib turgan va buning natijasida Cozy Bear xakerlar tarmog‘ini fosh qilishgan. E’tibor bering, o‘sha vaqtlar “rus xakerlari” haqida hali hech qanday xabarlar yo‘q edi, Gollandiyaliklar esa rus serverlarni buzishni boshlagan va bu bilan faxrlanishmoqda ham.
Endi bo‘lsa Britaniya lordlari, Kreml ichki serverini buzishga urinayotganini go‘yoki Porton-Daun yaqinida kimdir zaharlanganiga javob qilib ko‘rsatishga urinmoqda. Bu haqida Sedvillning The Times nashriga bergan intervyusida aytilgan.
London maqtanishiga ko‘ra, “Skripallar ishi”ga javoban ular Rossiyaning Britaniyadagi barcha shpionlar tarmoqlarini yo‘q qilib tashlashgan. Qiziq, unda Britaniya nashrlarining birinchi polosalarida “Qirolichani kuzatishga urinayotgan Putin shpionlari” haqidagi maqolalar qayerdan paydo bo‘lmoqda?
The Sunday Express yozishiga ko‘ra “GRU xakerlari” Yelizaveta II ning Porton-Daundagi xufiya laboratoriyaga tashrif buyurishi haqidagi xabarlarni olishga urinishgan. Afsuski nashrda “allaqaochon yo‘q qilingan shpionlar tarmog‘i”ga qirolicha tashrifining grafiki qanday naf keltirishi mumkinligi haqida hech narsa deyilmagan. Ehtimol rus xakerlari qirolicha laboratoriyaga qaysi rangli libosda kelishi bilan qiziqqan? Balkim ularga harbiy laboratoriyada 94-yoshli qirolicha uchun ishlab chiqarilayotgan “abadiyat eliksiri”ning retsepti kerak bo‘lib qolgandir? Nima bo‘lganda ham, Britaniya nashriga masalaning bu tomoni qiziq emas, asosiysi - Rossiyaga qaratilgan qandaydir ayblov bo‘lsa bas.
G‘arb maxsus xizmatlari Rossiyaga nisbatan qandaydir yashirin, jirkanch urush olib borayotganini, albatta, ko‘pchillik biladi. Dezinformatsiya, doimiy kiberhujumlar, shpionaj, ochiqcha djiversiyalar – bularning barchasida Britaniyaning qo‘li bor.
Lekin shu kunga qadar ushbu yashirin urushni olib borayotgan kompaniyalar o‘zlarining undagi ishtirokini inkor qilib kelishayotgan edi. Ularga nisbatan ayblovlar - Rossiya va Putin tomonidan o‘ylab topilgan “uydirmalar” deb kelinayotgan edi.
Endi bo‘lsa Moskva, navbatdagi provokatsiya yoki “zaharlash” haqida so‘z ketganda, lord Sedvillning rostgo‘yligi tufayli, qaysi manbaaga havola berishni yaxshi biladi.
