TOShKENT, 9 apr - Sputnik, Maksim Rubchenko. OPEK+ energetika vazirlarining bugungi uchrashuvi alyans tarixidagi eng muhimlaridan biri bo‘ladi. Asosiy mavzu – bir necha hafta ichida deyarli ikki baravar qulagan narxlarning pasayishini oldini olish uchun neft qazib olishni qisqartirish. Biroq, maxsus kelishuvlarni kutmasa ham bo‘ladi.
Arabcha hiyla
Munozaralar keskin bo‘ladi, neft qazib olishning umumiy qisqartirilishi bo‘yicha kelishuvga erishilgan: kuniga o‘n million barrel. Saudiya Arabistoni o‘z ishlab chiqarishini uch million barrelga qisqartirishga tayyor, Birlashgan Arab Amirliklari, Iroq va Rossiyaga esa qisqartirishni bir yarim milliondan taklif qilmoqda.
Bir qarashda, bu Rossiya uchun juda jozibali: OPEKning yetakchi mamlakatlari darajasida va saudiyaliklarnikidan ikki baravar oz. Bu degani, bizning jahon neft bozorida ulushimiz pasaymaydi.
Biroq, arablar Moskva uchun tuzoq tayyorladilar. Hisob-kitoblar hozirgi ishlab chiqarish darajasidan kelib chiqadi, OPEK mamlakatlari esa aprel oyida ishlab chiqarishni keskin oshirdi.
Xususan, Saudiya Arabistoni - 2,5 million barrelga. Shunday qilib, Ar-Riyod va’da qilgan uch million atigi yarim millionga aylanadi.
BAA qazib olishni bir million barrelga, Iroqni 200 mingga oshirdi. Rossiya esa mart oyining darajasini saqlab qoldi. Natijada, Moskva muomaladan bir yarim million barrelni olib tashlashga majbur bo‘ladi, har bir OPEK+ hamkoriga qaraganda ko‘p. Kartelga bozor ulushini ham berib yuborishga to‘g‘ri keladi.
Moskva buni yaxshi biladi, shuning uchun Rossiyaning bugungi muzokaralardagi asosiy sharti – qisqartirishni hisoblashda mart oyidagi ishlab chiqarish hajmini hisobga olish. Saudiyaliklar bunga rozi emas va yangi OPEK+ bitimining ehtimolligi nolga yaqin.
Jumagacha kutamiz
Ushbu chalkashlikdan chiqishning yo‘li bor albatta. OPEK+ ishtirokchilari hozirgi kungacha ishlab chiqarishni oshirib kelgan amerikaliklar uchun bozorni berib qo‘yishdan juda qo‘rqishadi.
Agar AQSh o‘z zimmalariga kelgusida kengayishdan o‘zlarini tiyganida edi, unda hammasi osonrok kechgan bo‘lardi. Ammo Vashington OPEK+ muzokaralarida qatnashmaydi.
Ammo AQSh Energetika vaziri Denni Bruyett ertaga, 10-aprel kuni "Katta yigirmalik" energetika vazirlarining yig‘ilishida ishtirok etadi. U yerda neft bozorini barqarorlashtirishga yordam beradigan qarorlar qabul qilinishi mumkin.
Shu bilan birga, Vashington xususiy neft kompaniyalariga qancha neft qazishlari to‘g‘risida ko‘rsatma berishga haqqi yo‘qligi haqida ogohlantirdi. Donald Tramp ta’kidlaganidek, bu yerda hamma narsani "talab va taklif" belgilaydi.
"Bu o‘z-o‘zidan avtomatik tarzda ro‘y beradi, - deya tushuntirdi Amerika prezidenti. - Amerika kompaniyalari allaqachon ishlab chiqarishni qisqartirmoqda - va juda jiddiy miqdorda".
Darhaqiqat, seshanba kuni ExxonMobil kapital qo‘yilmalarni 30 foizga qisqartirishini e’lon qildi, bu kelgusi yilda neft qazib olishni asosan slanes konlari hisobiga kuniga 100-150 ming barrelga kamaytiradi. Chevron investitsiyalarini 20 foizga kamaytirishni rejalashtirmoqda, shu jumladan slanes ishlab chiqaruvchilarini moliyalashtirishdan bosh tortmoqda (ularga ikki milliard dollar yo‘naltirilishi kerak edi).
Eng yirik slanes kompaniyalaridan biri bo‘lgan Continental Resources ham chetda qolmadi. "COVID-19 tufayli neft va neft mahsulotlariga global talab 30 foizga pasaydi. Shunga mos holda, biz aprel va may oylarida ishlab chiqarishni xuddi shu miqdorga kamaytiramiz", - dedi ijrochi direktori Bill Berri.
"AQShning neft sanoati OPEK+ davlatlari talab qilayotgan qisqartirishni amalga oshirishni boshladi, - deb yozdi Bloomberg energetika bo‘yicha yetakchi muxbiri Javye Blas tvitterda: "Albatta, buning barchasini past narxlarning kapital xarajatlarga ta’siri bilan tushuntirsa bo‘ladi. Ammo ko‘rinishidan, OPEK+ uchun bu juda ma’qul".
Chorshanba kuni AQSh Energetik ma’lumot boshqarmasi bu yil neft qazib olish bo‘yicha prognozga aniqlik kiritdi: kuniga 12,99 emas, balki kuniga 11,8 million barrel. Mo‘’jizaviy ravishda, bu pasayish (taxminan 1,2 million barrelga), agar ular OPEK+ da ishtirok etsalar, amerikaliklar amalga oshirishi kerak bo‘lgan miqdorga to‘g‘ri keldi.
Agar juma kuni ham kelishish imkoni bo‘lmasa, bozor jiddiy zarbalarga duch keladi. "Biz hisoblaymizki, Brent aprelda bir barreli uchun o‘n dollargacha tushadi va ikkinchi chorakda ham shu darajada qolishi mumkin, ehtimol", dedi IHS Markit energetik maslahatlar bo‘yicha vitse-prezidenti Viktor Shum.
Fitch reyting agentligi tahlilchilari bundan ham pessimist: ularning prognozlariga ko‘ra, qora oltin narxi "bir xonali minimumlargacha" pasayadi.
