O‘zbekiston prezidenti Islom Karimov, an’anaga muvofiq, Respublika Konstitutsiya kuni arafasida nutq so‘zladi.
Konstitutsiya kuni
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganiga shu yil 23-yil to‘ladi. Ushbu munosobat bilan prezident Islom Karimov barchani tabrikladi va erishilgan yutuqlar haqida gapirib o‘tdi.
Bosib o‘tilgan yillar davomida O‘zbekiston xom-ashyoga ixtisoslashgan, ma’muriy-buyruqbozlik vositasida boshqariladigan, sobiq Ittifoqning eng qashshoq mamlakatidan mustaqil, ko‘p qirrali iqtisodga ega bo‘lgan, zamonaviy davlatga aylandi.
Prezident ushbu o‘zgarishlarga 1992-yilda qabul qilingan O‘zbekiston Konstitutsiyasi “poydevor” bo‘lganligini aytib o‘tdi.
Iqtisodiy yutuqlar
“O‘zbek modeli” deb nom olgan o‘ziga xos iqtisodiy dasturlar va boshqa islohotlar natijasida mustaqillik yillari davomida O‘zbekiston aholisining real daromadi 9 barobardan oshdi va hozirgi, murakkab, dunyoning ko‘pgina mamlakatlarida iqtisodiy qiyinchiliklar yuz berayotgan vaqda O‘zbekiston iqtisodiy ko‘rsatkichlari ijobiy tomonga o‘zgarmoqda.
Prezident, shu qatorda O‘zbekiston iqtisodiga kiritilayotgan ulkan sarmoyalar haqida ham gapirib o‘tdi.
Xususan, “Joriy yilda, iqtisodiyotimizga qariyb 16 milliard dollar qiymatidagi investitsiya kiritildi va bu asosiy fondlar umumiy hajmining salkam 23,3 foizini tashkil etadi. O‘tgan 5-yil davomida iqtisodiyotimizga jami bo‘lib qariyb 67 milliard dollar investitsiya yo‘naltirildi, buning 21 foizdan ortig‘i xorijiy investitsiyalardir”, — dedi prezident.
Jumladan, Islom Karimov respublika transport infraqurilmasining rivojlanib borayotgani, bir necha yo‘nalishlarda eng zamonaviy tezurar poyezdlar ishga tushirilganini gapirib o‘tdi.
Respublikada tadbirkorlikni rivojlantirish borasida katta ishlar amalga oshirilayotganini ta’kidlab, prezident “Faqat oxirgi 5-yilning o‘zida 5 millionga yaqin yangi ish o‘rni yaratilgani biz uchun nihoyatda muhim bo‘lgan masalani yechishda katta amaliy qadam bo‘ldi”, — dedi.
Konstitutsiya adolatli jamiyat garovi
“Konstitutsiyamizda bizning bosh maqsadimiz – faqat huquqiy demokratik davlat emas, balki, adolatli jamiyat qurish ekani aniq-ravshan belgilab berilgan. Bu maqsad, hayotimizda mustahkam qaror topgan oddiy haqiqatdan, ya’ni xalqimiz har qanday qiyinchilikka chidashi mumkin, ammo adolatsizlikka chiday olmaydi, degan so‘zlarni yaqqol tushunishdan kelib chiqqan, desam, o‘ylaymanki, butun el-yurtimizning fikrini ifoda etgan bo‘laman”, — dedi prezident.
Prezident o‘z nutqida AQShning Gellap instituti 2015-yilda o‘tkazgan “Qonuniy tartiblarga itoat qilish indeksi” so‘rovida 141 mamlakat orasida O‘zbekiston sharafli 2-o‘rinni egallaganligini ta’kidlab, “bu sohada olib borayotgan ishlarimiz xalqaro miqyosda keng e’tirof etilgani, hech shubhasiz, barchamizga g‘urur va iftixor yetkazadi”, — dedi.
142 ming dunyo aholisi orasida o‘tkazilgan so‘rovda, aholining mahalliy huquqni saqlash organlariga ishonish-ishonmaslik, tunda o‘z shahar yoki tumanida qo‘rqmasdan yura olish-olmaslik va oxirgi yil davomida jinoyatchilikdan zarar ko‘rgan-ko‘rmaganligi haqida savollar berilgan.
Prokuratura ustidan nazorat kerak
Shunday bo‘lishiga qaramasdan, prezident, O‘zbekiston kundalik hayotida qonunga rioya qilmaslik va huquqni muhofaza qilish va nazorat organlari tomonidan o‘z burchiga sovuqqonlik bilan qarash kabi holatlar kam emasligini aytib o‘tdi.
Buning dalili natijasida, prezident, respublikada mansabdor shaxslar ustidan kelib tushgan barcha arizalarning beshdan biri ichki ishlar xodimlari ustidan yozilganligi, va 96 foiz holatda haqli ravishda yozilganligini ta’kidlab o‘tdi. Aksariyat arizalarda aholi huquqni saqlash organlari noqonuniy qaror qabul qilayotgani, qo‘pol muomalada bo‘layotgani, qonunchilik buzilayotgani va boshqa faktlar ko‘rsatilmoqda.
Tadbirkorlar faoliyati ustidan asossiz tekshirishlar o‘tkazilishiga yo‘l qo‘ymaslikka qaratilgan ko‘plab qonunlar qabul qilinganiga qaramasdan, bunday tekshiruvlar olib borilayotgani haqida shikoyat qilinmoqda.
"Ushbu shikoyatlar natijasida respublika Bosh prokuraturasi o‘z faoliyatini qay darajada olib borayapti degan savol tug‘iladi", dedi Islom Karimov.
Ma’lumotlarga ko‘ra, 2015-yilning 9 oyida Bosh prokuraturaga fuqarolardan prokuratura xodimlari ustidan 426 ta shikoyat kelib tushgan. Mazkur shikoyatlarni ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha 45 nafar xodim intizomiy javobgarlikka tortilgan, 22 nafar xodim egallab turgan lavozimidan ozod qilingan, 33 nafar xodim prokuratura organlaridan bo‘shatilgan.
“O‘z-o‘zidan ravshanki, ana shu raqamlar va prokuratura tizimidagi ahvol bizni qoniqtirmaydi, albatta. Shu munosabat bilan Oliy Majlis Senati qisqa muddatda prokuratura faoliyati ustidan nazoratni kuchaytirish va uning faoliyati qonuniyligi masalasini ko‘rib chiqishi zarur”, — dedi Islom Karimov.
Tadbirkorlik va xususiy mulk himoyasi
O‘zbekistonda oxirgi yillarda hukumat tomonidan tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay sharoit yaratish va xususiy mulki himoya qilish borasida ko‘p ishlar qilinmoqda.
Prezident o‘z nutqida «O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun-hujjatlariga xususiy mulkni, tadbirkorlik subyektlarini ishonchli himoya qilishni yanada kuchaytirishga, ularni jadal rivojlantirish yo‘lidagi to‘siqlarni bartaraf etishga qaratilgan o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni haqida alohida to‘xtalib o‘tdi.
“Ana shu qonunga muvofiq, tadbirkorlik subyektlari faoliyatining barcha jihatlariga taalluqli 40 dan ortiq meyoriy-huquqiy hujjatga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritildi”, dedi Islom Karimov.
Keksalarni e’zozlash yili natijalari
2015 yil O‘zbekistonda “Keksalarni e’zozlash yili” deb e’lon qilingan edi. Ushbu davlat tadbirini natijasida respublikada ko‘plab xayrli ishlar amalaga oshirildi.
Islom Karimov ushbu ishlarning qisqa hisobotini keltirdi. “Bu borada birinchi navbatda yolg‘iz qariyalar, nafaqa yoshidagilar va nogironlarni ijtimoiy muhofaza qilish tizimini yanada mustahkamlash va rivojlantirishning davlat dasturi qabul qilingani va bu yo‘nalishda 5-6-yilga mo‘ljallab rejalashtirilgan ishlarimiz ayniqsa e’tiborga sazovor, deb hisoblayman” – dedi prezident. Undan tashqari respublikada 2 750 ming qariyalarning pensiyalari 20% ga oshirildi.
1941-1945-yillardagi urushda qatnashgan va front ortida xizmat qilgan 61 mingdan ortiq faxriylarimizga kommunal xizmatlar bo‘yicha 3 milliard 900 million so‘m miqdoridagi kompensatsiya pullari to‘lab berildi. Shuningdek, 100 yoshga yetgan va undan oshgan keksalarimizning pensiyasiga eng kam ish haqining 100 foizi miqdorida ustama to‘lab borish tizimi tatbiq etilgani haqida aytib o‘tdi.
Ikkinchi jahon urushida fashizm ustidan qozonilgan g‘alabaning 70-yilligini ham davlat etiboridan chetda qolmadi. Urush va mehnat qahramonlari g‘alabaning 70-yilligi munosobati bilan esdalik medali, pul mukofotlari va qimmatbaho sovg‘alar bilan taqdirlandi.
“Mahalla” jamg‘armasi va boshqa nodavlat tashkilotlar, homiylar ko‘magida yolg‘iz va ijtimoiy madadga muhtoj qariyb 10 ming fuqaroning uy-joylari ta’mirlab berildi.
Mustaqillik bayrami arafasida “Hech kim mehr va e’tibordan chetda qolmasin” degan xayriya tadbirida butun respublika bo‘ylab 215 ming nafar keksalar, pensioner va nogironlarning chuqur tibbiy ko‘rikdan o‘tkazilib, ularning salomatligini tiklashga ko‘mak berildi.
Umuman bu borada juda ko‘p ishlar qilindi va ularni barchasini ta’kidlab o‘tishga ko‘p vaqt kerak bo‘ladi.
“Lekin ularni muxtasar ifoda qiladigan bo‘lsak, dastur bo‘yicha barcha manbalar hisobidan 2 trillion 246 milliard so‘m (816 mln$) va 225 million AQSh dollaridan ziyod mablag‘ sarflangani bu boradagi ishlarimizning ko‘lami va miqyosidan yaqqol dalolat beradi, deb o‘ylayman”, — dedi Islom Karimov.
2016 yil Sog‘lom ona va bola yili
Prezident o‘zbek xalqi uchun sog‘lom bola, sog‘lom avlod orzusi azaliy intilish ekanligini, ota-bobolar ham insonning nasl-nasabiga, yetti pushtining tozaligiga va avlodning sog‘lig‘iga juda katta e’tibor berganini ta’kidlab o‘tdi.
“Ana shunday muhim hayotiy qadriyatni jamiyatimizda yanada chuqur qaror toptirish, sog‘lom va barkamol avlodni tarbiyalash borasidagi ishlarimizni yanada yuksak bosqichga ko‘tarish maqsadida men kirib kelayotgan yangi – 2016-yilni yurtimizda Sog‘lom ona va bola yili, deb e’lon qilishni taklif etaman”, — dedi Islom Karimov.
Ushbu sharafli maqsadni amalga oshirish maqsadida kelasi yil respublikada zamonaviy bolalar shifonoxasi, qurilishi, joylarda faoliyat ko‘rsatayotgan perinatal markazlarning moddiy-texnik bazasini, ularning kadrlar salohiyatini yanada kuchaytirish, oilaviy poliklinikalar, qishloq vrachlik punktlarining ish samarasini oshirish, perinatal hamshiralar sonini ko‘paytirish, akusher-ginekologlar, bolalar shifokorlarining malakasini oshirishga katta e’tibor berish kerakligi haqida ta’kidladi.
Bundan tashqari bolalar orasida jismoniy tarbiya va sportni yanada keng ommalashtirish, sport moddiy texnik bazalarini qurish o‘z o‘zidan ma’lum narsalar, ekanligina aytdi davlat rahbari.
“Bo‘lajak kelin-kuyovlarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish bo‘yicha mas’uliyatni kuchaytirish, shu maqsadda tegishli poliklinikalarni zamonaviy tibbiyot va diagnostika asbob-uskunalari bilan jihozlash, ularda xizmat ko‘rsatish sifatini oshirish masalasiga eng muhim vazifa sifatida qarashimiz zarur”, — dedi prezident. Bo‘lajak oila sog‘ligi haqida gapirar ekan, prezident, muhim masalaga e’tiborini qaratdi.
“Qiz bolani kollejni bitirmasidan, hunar egallamasidan turib, kimki turmushga bermoqchi bo‘lsa, bilib qo‘yinglar, buni men uzoqni ko‘rmaslik, kaltabinlik deb hisoblayman. Qiz bola, avvalo, kasb egallasin, o‘z fikriga ega bo‘lsin, hayotni anglasin. Shundan keyin u hayotda o‘zining munosib o‘rnini topadi, jamiyatimizning faol a’zosiga aylanadi, ertaga u quradigan oila ham mustahkam bo‘ladi. Bu mening eng katta orzuim va tilagimdir, desam, ayni haqiqatni aytgan bo‘laman”, — dedi Islom Karimov.
Undan tashqari prezident, aholi o‘rtasida tibbiy madaniyatni oshirish, sanitariya-gigiyena sohasidagi ishlarni yanada kuchaytirish, homilador ayollarni asrab-avaylash, yosh onalar va bolalarni talab darajasida parvarish qilish, ularning ovqat ratsioni, uning sifati va kaloriyasi kabi masalalarga jiddiy e’tibor berish lozimligini aytdi.
“Qo‘limizni ko‘ksimizga qo‘yib, xolisona aytadigan bo‘lsak, afsuski, ko‘pgina xonadonlarimizda bu o‘ta muhim masalalarga yetarlicha ahamiyat bermaymiz <…> Homilador ayolning ruhiy-fiziologik holati, barcha his-tuyg‘ulari, kayfiyati ona vujudi orqali bolaga o‘tadi. Bundan xulosa shuki, bolani e’zozlash uchun avvalo onani e’zozlash kerak”, — dedi prezident.
Islom Karimov, ona va bola sog‘ligi uchun o‘ta muhim ahamiyatga ega bo‘lgan, oilalarda sog‘lom ma’naviy muhit yaratishga, xususan, er-xotin, ota-ona va farzandlar, qaynona va kelin o‘rtasidagi munosabatlar, qo‘shnichilik munosabatlarining o‘zaro hurmat, mehr-oqibat ruhida bo‘lishi o‘ta muhim ahamiyatga ega ekanligini aytib o‘tdi.
Prezident so‘zini, “Ona va bola sog‘lom bo‘lsa, oila baxtli, oila baxtli bo‘lsa, jamiyat mustahkam bo‘ladi”, deb yakunladi.
