https://oz.sputniknews.uz/20210811/rossiya-evropa-boladi-aqsh-va-polsha-munosabatlarida-nima-roy-berdi-20040053.html
“Rossiya Yevropa bo‘ladi”: AQSh va Polsha munosabatlarida nima ro‘y berdi
“Rossiya Yevropa bo‘ladi”: AQSh va Polsha munosabatlarida nima ro‘y berdi
Sputnik O‘zbekiston
TOShKENT, 11 avg — Sputnik. Kseniya Melnikova. Bayden AQShning Polshadagi elchisi etib taniqli amerikalik siyosatchi Zbignev Bjezinskiyning o‘g‘li Mark Bjezinskiyni... 11.08.2021, Sputnik O‘zbekiston
2021-08-11T16:54+0500
2021-08-11T16:54+0500
2021-08-11T16:54+0500
analitika
aqsh
polsha
anjey duda
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e5/08/0b/20037360_0:160:3077:1890_1920x0_80_0_0_987c628837aaeb93fc9d0398f0d08f25.jpg
TOShKENT, 11 avg — Sputnik. Kseniya Melnikova. Bayden AQShning Polshadagi elchisi etib taniqli amerikalik siyosatchi Zbignev Bjezinskiyning o‘g‘li Mark Bjezinskiyni tayinlashni taklif qildi. Buni nafaqat Moskvada, balki Sharqiy Yevropaning barcha poytaxtlaridan razmiy deb hisoblashgan bo‘lishardi. Ammo Varshava diplomatni qabul qilishni xohlamayapti. Polsha va Qo‘shma Shtatlar o‘rtasida nimalar ro‘y bermoqda – RIA Novosti o‘rgandi.Otasiga tortganAmerika ma’muriyatining qisqa xabari Sharqiy Yevropada shov-shuvni keltirib chiqardi. “Prezident Jozef Bayden Mark Bjezinskiyni Polsha Respublikasidagi favqulodda va muxtor elchi etib tayinlamoqchi ekanini e’lon qildi”, - deyiladi Oq uy saytida. Endi uning nomzodini senat ma’qullashi kerak.Tramp davrida AQShni Polshadagi vakili Jorjet Mosbaxer edi. Yanvar oxirida u bu lavozimdan ketdi.Mark – 1977-1981 yillarda prezident Jimmi Karter davrida millif xavfsizlik maslahatchisi bo‘lgan Zbignev Bjezinskiyning o‘g‘li. “U polyak tilida erkin gaplashardi, Polshada uni yaxshi bilishar va hurmat qilishardi”, - deb yozadi “Associated Press”.Bjezinskiyni sovuq urushdagi amerika g‘alabasi hammuallifi deb hisoblashadi. U amerikaliklarning Afg‘onistonda sovet rejimiga qarshi kurashgan mujahedlarni faol qo‘llab-quvvatlashlari tarafdori bo‘lgan. 1970-yillarda AQSh Sovet Ittifoqi O‘rta Sharqqa jalb qila oldi. Keyinchalik Zbignev NATOni kengaytirish va Rossiyani tutib turish tashviqotini olib bordi.Taniqli siyosatchining fikriga akademik va diplomatik hamjamiyatning hamma ham vakillari qo‘shilmasdi. “Ukraina Yevropa dunyoning bir qismi bo‘lishini xohlayotganini isbotlashi kerak. Agar u buni uddalasa, Rossiya uchun yagona istiqbol – voqelikka ko‘nish va o‘zi ham Yevropaning bir qismi bo‘lishi”, - deya bashorat qilardi u. Katta Bjezinskiy, aftidan, Ukrainaga katta ahamiyat bergan. “Usiz Rossiya imperiya bo‘lishdan to‘xtaydi, - deb hisoblardi u. – Sotib olibgan, keyin esa qaram qilingan ubilan esa avtomatik ravishda imperiya aylanadi”.“Zbiga” o‘g‘li ham Sharqiy Yevropa va Yevroosiyoni faoliyati mavzusi sifatida tanladi. Kichik Bjezinskiyning diplomatik tajribasi bor: Prezident Klinton ma’muriyatida u Rossiya va Yevroosiyo ishlari bo‘yicha direktor bo‘lgan, keyin Oq uyning Milliy xavfsizlik kengashida Bolqon yarim oroli bo‘yicha direktor. Barak Obamaning saylov shtabida tashqi siyosat masalalari bo‘yicha maslahatchi bo‘lib ishlagan, 2011-yildan 2015-yilgacha Shvetsiyada elchi bo‘lgan. 54 yoshli Bjezinskiy – yurist, Dartmut kolleji va Virjiniya universitetida tahsil olgan. Sal keyinroq Oksfordda siyosatshunoslikni o‘rgangan, polyak va fransuz tillarini biladi.Bjezinskiyning Varshava bilan munosabatlari alohida. U u yerda Fulbrayt stipendiya loyihasi asosida o‘qigan, “Polshada konstitutsionalizm uchun kurash” kitobini yozgan. Polsha Respublikasi oldidagi xizmatlari uchun ordeni bilan taqdirlangan – bu mukofotni prezident xalqaro hamkorlik va xalqlar o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirishni mustahkamlashdagi ulkan yutuqlar uchun beradi.Umuman ravnaq uchun emasPolsha bilan chambarchas aloqalar bu holatda hoynahoy zarar yetkazishga qodir. Polshaning “Onet” yangiliklar portalining mamlakat hukumatidagi manbalariga tayangan holda yozishicha, Varshava hozircha Bjezinskiyga agreman berishdan bosh tortapti.Sababi – Polsha fuqaroligi. Gap shundaki, Markning otasi – Zbignev Bjezinskiy – 1928-yilda Varshavada tug‘ilgan va uning farzandlari Polsha qonunlariga ko‘ra avtomatik ravishda bu mamlakat fuqarolari sanaladi. Shu bilan birga ularning hech qanday rasmiy hujjatlari yo‘q. 1961-yildagi Vena konvensiyasining diplomatik munosabatlar to‘g‘risidagi 8-moddasida aytilgan: diplomatik missiya a’zolari ular o‘sha davlat fuqarolari bo‘lishlari shart. Lekin shu bilan birga, ularni tayinlayotgan davlat diplomatni qabul qilish huquqiga ega, agar u va uning fuqarosi ham rozi bo‘lsa.Ammo Polsha TIVning ko‘p yilik amaliyoti boshqa. “Polsha fuqarosi diplomatik missiyani (Polshada) bajarmasligi shart, zero soliq yoki yuridik immunitet talab qilishi mumkin. Qoida amal qiladi: “O‘z mamlakatida elchi bo‘lolmaydi”, - deya tushuntirishmoqda mahalliy OAVlar. Diplomatik vakolatxonaga rahbarlik qilish uchun Mark prezident Anjey Dudaga uni fuqarolikdan mahrum qilishni so‘rab murojaat qilishiga to‘g‘ri keladi. Bu talab Bayden ma’muriyati va kichik Bjezinskiyning o‘zini ham hayratga soldi. U o‘zini polyak deb hisoblamasligi va umuman bu mamlakat fuqarosi emasligi aytapti. Biroq Varshavaning fikri boshqacha. Bjezinskiy Dudadan biror bir narsani so‘rashdan bo‘yin tovlayapti. “Amerika hukumati bu jarayonni tahqirlash deb hisoblaydi, zero Polsha tomoni AQSh buning istaklarini jimgina bajarishini istaydi”, - deya yozadi Wyborcza.Odatda mamlakatlar agramen so‘rovini bir oy ichida ko‘rib chiqadi, lekin do‘st davlatlar ikki haftada ham ishni pishirishadi. AQShning Varshavadagi elchilariga ikki-uch kunda hujjat bergan vaqtlari ham bo‘lgan. Nomzoddan norozilik va jarayonni cho‘zishni odatda munosabatlar yomonlashishining signali deb hisoblashadi. Gap umuman Bjenskiyning fuqaroligida emas, balki Polsha hukumatining Vashingtondagi yangi prezident ma’muriyati bilan aloqalarida ekanligi istisno qilinmaagan. “Bu mavzu – amerikaliklarga bosim o‘tkazish uchun bahonadan boshqa narsa emas. Barcha manbalarimiz ta’kidlashaptiki: bundan ma’lumotning OAVga sizdirilishi ham elchi Bjezinskiyning ehtimoliy diplomatik missiyasi uchun, ham Polsha-AQSh munosabatlari uchun falokatlik oqibatlarga ega bo‘lishi mumkin”, - deya yozadi Wyborcza.Varshava va Vashington ittifoqdoshlar bo‘lishlariga qaramasdan, ularning bir-birlariga bo‘lgan da’volari oz emas. Masalan, Andjey Duda Jozef Baydenni AQSh prezidenti lavozimiga saylanganligi bilan Germaniya, Britaniya va Fransiya kabi 7-noyabrda esa, balki dekabr oxirida – ovoz berishning rasmiy natijalari e’lon qilinganda tabrikladi. Yaqinda Varshava Vashingtonni u “Shimoliy oqim-2”ni qurib bitkazishga ruxsat bergani uchun tanqid qildi. AQSh – xususan, yangi ma’muriyat – Polshani uning fuqarolarining demokratik erkinliklarini cheklashda ayblaydi. Bir guruh amerikalik senatorlar Polshada “demokratiyaning doimiy regressi” borligini ta’kidlagandi. Iyul oyida Davlat departamenti rasmiy vakili Ned Prays Varshavaga matbuot erkin va mustaqil bo‘lish kerakligini eslatib qo‘ydi.“Rossiyadagi uning roliga keragidan ortiqcha baho berilgan”Ko‘pchilik Mark Bjezinskiy otasi singari rusobof siyosatini o‘tkazishidan hadiksirashmoqda. 2020-yil iyulida uning akasi Yan Vashitgton Moskvaga nisbatan yetarlicha qattiqqo‘l bo‘lmaganini aytdi. Uning fikricha, bunday yondashuv Kremlning tashqi siyosiy yo‘nalishini o‘rgartirmagan va hatto “Rossiya prezidentiga jasurlik bag‘ishlagan”.Bjezinskiyning Polshadagi Amerika elchisi etib tayinlanish ehtimolinini Varshava va Moskva munosabatlari nuqtayi nazaridan ko‘rib chiqmaslik kerak. Bu ularga ta’sir ko‘rsatmasligi kerak, deb hisoblaydi E.M. Primakov nomidagi jahon iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar milliy tadqiqot instituti katta ilmiy xodimi Dmitriy Ofitserov-Belskiy. “Bu yerda Rossiya uchun hech qanday signal yo‘q. Amerikaliklar, hoynahoy, hatto tasavvur qilishmaydi, Moskvada Zbignev Bjezinskiy figurasiga qanchalik ortiqcha baho berilgan. AQShda u maslahatchi, hukumatga yaqin kishi edi, biroq uni hech kim nufuzli intellektual va boz ustiga Sovet Ittifoqi g‘oyasga qarshi kurashuvchi deb hisoblamagan. Bjezinskiyning tayinlash yordamida AQSh polyaklarga maylni namoyon etishmoqchi bo‘lishdi”, - deydi ekspert.U elchining shaxsiyati ko‘zgan ko‘rinarli ekani, lekin u xalqaro siyosatda asosiy rolni baribir o‘ynamasligini ta’kidlaydi. “AQShning Polshadagi diplomatik vakolatxonasi rahbari biror bir muhim funksiyani bajaradi deb o‘ylamayman. Unga unchalik ko‘p narsa ham bog‘liq emas”, - ishonchi komil Ofitserov-Belskiyning.Uning fikricha, Varshava va Vashington munosabatlari, hech narsaga qaramasdan ajoyib. Mamlakatlar o‘rtasida strategik hamkorlik mavjud. Buyuk Britaniya YeIdan chiqqandan so‘ng Polsha avtomatik ravishda AQShning Yevropa Ittifoqidagi sodiq va izchil ittifoqdoshi, uning ta’siri agenti bo‘ldi.
https://oz.sputniknews.uz/20210527/kreml-rossiyani-normal-bolmagan-mamlakat-deb-atagan-polsha-prezidentiga-javob-qaytardi--18945873.html
https://oz.sputniknews.uz/20210809/polshaga-kaliningrad-kerak-mojaro-boshlanib-boldi-20007422.html
https://oz.sputniknews.uz/20200604/Virus-qayda-qoldi-Polshada-AQSh-qoshinlari-ishtirokida-harbiy-mashq-boshlandi-14289511.html
polsha
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2021
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
analitika, aqsh, polsha, anjey duda
analitika, aqsh, polsha, anjey duda
TOShKENT, 11 avg — Sputnik. Kseniya Melnikova. Bayden AQShning Polshadagi elchisi etib taniqli amerikalik siyosatchi Zbignev Bjezinskiyning o‘g‘li Mark Bjezinskiyni tayinlashni taklif qildi. Buni nafaqat Moskvada, balki Sharqiy Yevropaning barcha poytaxtlaridan razmiy deb hisoblashgan bo‘lishardi. Ammo Varshava diplomatni qabul qilishni xohlamayapti. Polsha va Qo‘shma Shtatlar o‘rtasida nimalar ro‘y bermoqda –
RIA Novosti o‘rgandi. Amerika ma’muriyatining qisqa xabari Sharqiy Yevropada shov-shuvni keltirib chiqardi. “Prezident Jozef Bayden Mark Bjezinskiyni Polsha Respublikasidagi favqulodda va muxtor elchi etib tayinlamoqchi ekanini e’lon qildi”, - deyiladi Oq uy saytida. Endi uning nomzodini senat ma’qullashi kerak.
Tramp davrida AQShni Polshadagi vakili Jorjet Mosbaxer edi. Yanvar oxirida u bu lavozimdan ketdi.
Mark – 1977-1981 yillarda prezident Jimmi Karter davrida millif xavfsizlik maslahatchisi bo‘lgan Zbignev Bjezinskiyning o‘g‘li. “U polyak tilida erkin gaplashardi, Polshada uni yaxshi bilishar va hurmat qilishardi”, - deb yozadi “Associated Press”.
Bjezinskiyni sovuq urushdagi amerika g‘alabasi hammuallifi deb hisoblashadi. U amerikaliklarning Afg‘onistonda sovet rejimiga qarshi kurashgan mujahedlarni faol qo‘llab-quvvatlashlari tarafdori bo‘lgan. 1970-yillarda AQSh Sovet Ittifoqi O‘rta Sharqqa jalb qila oldi. Keyinchalik Zbignev NATOni kengaytirish va Rossiyani tutib turish tashviqotini olib bordi.
Taniqli siyosatchining fikriga akademik va diplomatik hamjamiyatning hamma ham vakillari qo‘shilmasdi. “Ukraina Yevropa dunyoning bir qismi bo‘lishini xohlayotganini isbotlashi kerak. Agar u buni uddalasa, Rossiya uchun yagona istiqbol – voqelikka ko‘nish va o‘zi ham Yevropaning bir qismi bo‘lishi”, - deya bashorat qilardi u. Katta Bjezinskiy, aftidan, Ukrainaga katta ahamiyat bergan. “Usiz Rossiya imperiya bo‘lishdan to‘xtaydi, - deb hisoblardi u. – Sotib olibgan, keyin esa qaram qilingan ubilan esa avtomatik ravishda imperiya aylanadi”.
“Zbiga” o‘g‘li ham Sharqiy Yevropa va Yevroosiyoni faoliyati mavzusi sifatida tanladi. Kichik Bjezinskiyning diplomatik tajribasi bor: Prezident Klinton ma’muriyatida u Rossiya va Yevroosiyo ishlari bo‘yicha direktor bo‘lgan, keyin Oq uyning Milliy xavfsizlik kengashida Bolqon yarim oroli bo‘yicha direktor. Barak Obamaning saylov shtabida tashqi siyosat masalalari bo‘yicha maslahatchi bo‘lib ishlagan, 2011-yildan 2015-yilgacha Shvetsiyada elchi bo‘lgan. 54 yoshli Bjezinskiy – yurist, Dartmut kolleji va Virjiniya universitetida tahsil olgan. Sal keyinroq Oksfordda siyosatshunoslikni o‘rgangan, polyak va fransuz tillarini biladi.
Bjezinskiyning Varshava bilan munosabatlari alohida. U u yerda Fulbrayt stipendiya loyihasi asosida o‘qigan, “Polshada konstitutsionalizm uchun kurash” kitobini yozgan. Polsha Respublikasi oldidagi xizmatlari uchun ordeni bilan taqdirlangan – bu mukofotni prezident xalqaro hamkorlik va xalqlar o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirishni mustahkamlashdagi ulkan yutuqlar uchun beradi.
Polsha bilan chambarchas aloqalar bu holatda hoynahoy zarar yetkazishga qodir. Polshaning “Onet” yangiliklar portalining mamlakat hukumatidagi manbalariga tayangan holda yozishicha, Varshava hozircha Bjezinskiyga agreman berishdan bosh tortapti.
Sababi – Polsha fuqaroligi. Gap shundaki, Markning otasi – Zbignev Bjezinskiy – 1928-yilda Varshavada tug‘ilgan va uning farzandlari Polsha qonunlariga ko‘ra avtomatik ravishda bu mamlakat fuqarolari sanaladi. Shu bilan birga ularning hech qanday rasmiy hujjatlari yo‘q. 1961-yildagi Vena konvensiyasining diplomatik munosabatlar to‘g‘risidagi 8-moddasida aytilgan: diplomatik missiya a’zolari ular o‘sha davlat fuqarolari bo‘lishlari shart. Lekin shu bilan birga, ularni tayinlayotgan davlat diplomatni qabul qilish huquqiga ega, agar u va uning fuqarosi ham rozi bo‘lsa.
Ammo Polsha TIVning ko‘p yilik amaliyoti boshqa. “Polsha fuqarosi diplomatik missiyani (Polshada) bajarmasligi shart, zero soliq yoki yuridik immunitet talab qilishi mumkin. Qoida amal qiladi: “O‘z mamlakatida elchi bo‘lolmaydi”, - deya tushuntirishmoqda mahalliy OAVlar. Diplomatik vakolatxonaga rahbarlik qilish uchun Mark prezident Anjey Dudaga uni fuqarolikdan mahrum qilishni so‘rab murojaat qilishiga to‘g‘ri keladi. Bu talab Bayden ma’muriyati va kichik Bjezinskiyning o‘zini ham hayratga soldi. U o‘zini polyak deb hisoblamasligi va umuman bu mamlakat fuqarosi emasligi aytapti. Biroq Varshavaning fikri boshqacha. Bjezinskiy Dudadan biror bir narsani so‘rashdan bo‘yin tovlayapti. “Amerika hukumati bu jarayonni tahqirlash deb hisoblaydi, zero Polsha tomoni AQSh buning istaklarini jimgina bajarishini istaydi”, - deya yozadi Wyborcza.
Odatda mamlakatlar agramen so‘rovini bir oy ichida ko‘rib chiqadi, lekin do‘st davlatlar ikki haftada ham ishni pishirishadi. AQShning Varshavadagi elchilariga ikki-uch kunda hujjat bergan vaqtlari ham bo‘lgan. Nomzoddan norozilik va jarayonni cho‘zishni odatda munosabatlar yomonlashishining signali deb hisoblashadi. Gap umuman Bjenskiyning fuqaroligida emas, balki Polsha hukumatining Vashingtondagi yangi prezident ma’muriyati bilan aloqalarida ekanligi istisno qilinmaagan. “Bu mavzu – amerikaliklarga bosim o‘tkazish uchun bahonadan boshqa narsa emas. Barcha manbalarimiz ta’kidlashaptiki: bundan ma’lumotning OAVga sizdirilishi ham elchi Bjezinskiyning ehtimoliy diplomatik missiyasi uchun, ham Polsha-AQSh munosabatlari uchun falokatlik oqibatlarga ega bo‘lishi mumkin”, - deya yozadi Wyborcza.
Varshava va Vashington ittifoqdoshlar bo‘lishlariga qaramasdan, ularning bir-birlariga bo‘lgan da’volari oz emas. Masalan, Andjey Duda Jozef Baydenni AQSh prezidenti lavozimiga saylanganligi bilan Germaniya, Britaniya va Fransiya kabi 7-noyabrda esa, balki dekabr oxirida – ovoz berishning rasmiy natijalari e’lon qilinganda tabrikladi. Yaqinda Varshava Vashingtonni u “Shimoliy oqim-2”ni qurib bitkazishga ruxsat bergani uchun tanqid qildi. AQSh – xususan, yangi ma’muriyat – Polshani uning fuqarolarining demokratik erkinliklarini cheklashda ayblaydi. Bir guruh amerikalik senatorlar Polshada “demokratiyaning doimiy regressi” borligini ta’kidlagandi. Iyul oyida Davlat departamenti rasmiy vakili Ned Prays Varshavaga matbuot erkin va mustaqil bo‘lish kerakligini eslatib qo‘ydi.
“Rossiyadagi uning roliga keragidan ortiqcha baho berilgan”
Ko‘pchilik Mark Bjezinskiy otasi singari rusobof siyosatini o‘tkazishidan hadiksirashmoqda. 2020-yil iyulida uning akasi Yan Vashitgton Moskvaga nisbatan yetarlicha qattiqqo‘l bo‘lmaganini aytdi. Uning fikricha, bunday yondashuv Kremlning tashqi siyosiy yo‘nalishini o‘rgartirmagan va hatto “Rossiya prezidentiga jasurlik bag‘ishlagan”.
Bjezinskiyning Polshadagi Amerika elchisi etib tayinlanish ehtimolinini Varshava va Moskva munosabatlari nuqtayi nazaridan ko‘rib chiqmaslik kerak. Bu ularga ta’sir ko‘rsatmasligi kerak, deb hisoblaydi E.M. Primakov nomidagi jahon iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar milliy tadqiqot instituti katta ilmiy xodimi Dmitriy Ofitserov-Belskiy. “Bu yerda Rossiya uchun hech qanday signal yo‘q. Amerikaliklar, hoynahoy, hatto tasavvur qilishmaydi, Moskvada Zbignev Bjezinskiy figurasiga qanchalik ortiqcha baho berilgan. AQShda u maslahatchi, hukumatga yaqin kishi edi, biroq uni hech kim nufuzli intellektual va boz ustiga Sovet Ittifoqi g‘oyasga qarshi kurashuvchi deb hisoblamagan. Bjezinskiyning tayinlash yordamida AQSh polyaklarga maylni namoyon etishmoqchi bo‘lishdi”, - deydi ekspert.
U elchining shaxsiyati ko‘zgan ko‘rinarli ekani, lekin u xalqaro siyosatda asosiy rolni baribir o‘ynamasligini ta’kidlaydi. “AQShning Polshadagi diplomatik vakolatxonasi rahbari biror bir muhim funksiyani bajaradi deb o‘ylamayman. Unga unchalik ko‘p narsa ham bog‘liq emas”, - ishonchi komil Ofitserov-Belskiyning.
Uning fikricha, Varshava va Vashington munosabatlari, hech narsaga qaramasdan ajoyib. Mamlakatlar o‘rtasida strategik hamkorlik mavjud. Buyuk Britaniya YeIdan chiqqandan so‘ng Polsha avtomatik ravishda AQShning Yevropa Ittifoqidagi sodiq va izchil ittifoqdoshi, uning ta’siri agenti bo‘ldi.
