COVID-19 pandemiyasi AQSh va NATOning Sharqiy Yevropada harbiy faoliyatini sezilarli pasaytirdi, ammo to‘xtatmadi. Polsha va Boltiq bo‘yi mintaqalarida Pentagon va alyansning bir qator rossiyaga qarshi yo‘naltirilgan mashqlar turkumi boshlandi.
4 iyun kuni Polshada Dravsk-Pomeraniya o‘quv poligonida 4000 Amerika va 2000 Polsha harbiy xizmatchisi ishtirokidagi Defender-Europe 20 Plus harbiy mashqlari boshlandi.
Bu koronavirus pandemiyasi tufayli o‘zgartirilgan Defender-Europe 20 va u bilan bog‘liq Allied Spirit, Dynamic Front, Joint Warfighting Assessment, Saber Strike, Swift Response mashqlarining mitti versiyasidir. Dastlab, may oyida 40 mingga yaqin AQSh harbiylari ishtirokida keng ko‘lamli tadbirlar rejalashtirilgan edi. Amerikalik ishtirokchilar sonining o‘n baravar kamaytirilishi va shu bilan birga shunga o‘xshash mashg‘ulotlarning asl ma’nosi (okean bo‘ylab ittifoqchilarni keng ko‘lamli qo‘llab-quvvatlash) yo‘qolishi yaqqol ko‘rinib turibdi.
Agar Polsha armiyasining 118 ming askari o‘z mamlakatlarini xayoliy tajovuzlardan himoya qila olmasa, unda 4 ming amerikalik nima qilib berishi mumkin? AQSh armiyasining bitta to‘liqsiz brigadasi tarkibi bilan butun Yevropani himoya qilishning iloji yo‘qligi haqida gapirmasa ham bo‘ladi. Va so‘nib borayotgan pandemiyaga qaramay, Pentagon hali ham qandaydir kuchlar qoldig‘ini va Yevropaning kelajagi faqat Vashingtonga bog‘liqligini namoyish etishga qaror qildi, garchi barcha Yevropa ittifoqchilari bunga rozi bo‘lmasa ham.
Ikkinchi eshelonda Shimoliy Atlantika alyansining BALTOPS-2020 7-16 iyun kunlari Boltiq dengizi poligonlarida bo‘lib o‘tadigan mashqlariga tayyorgarlik ko‘rmoqda. Mashg‘ulotlarning e’lon qilingan maqsadi - birgalikda harakat qilish qobiliyatini mustahkamlash va "Boltiq dengizini himoya qilish" (hech kim tahdid solmayotgan) muqarrarligini namoyish etishdir. Ko‘rinishidan, quruqlikda va dengizda amalga oshirilajak bir qator provokatsion harbiy mashqlarning tashkilotchilari va ishtirokchilari uchun uydirma tahdidlar, koronavirus xavfi yoki haqiqiy Yevropa xavfsizligidan ko‘ra muhimroqdir. Ular nima qilishni rejalashtirishmoqda?
Defender-Europe 20 Plus
Polsha mudofaa vaziri Mariush Blashak 4-iyun kuni shunday dedi: "Epidemiya rejalarimizni o‘zgartirdi, ammo eng muhimi, biz o‘zgaruvchan sharoitlarga tezda moslasha olganimizda".
2000 ga yaqin harbiy texnika birliklari jalb qilindi - 100 tank, 230 boshqa harbiy transport vositalari, artilleriya va aviatsiya. Keyinchalik Amerika va Polsha zirhli va havo-desant bo‘linmalari 15 kun davomida (4-chi dan 19-iyungacha) qo‘shinlar operatsiyasining bir necha bosqichlarini amalda qo‘llaydi, bu operatsiyaning asosiy elementi suv dengiz to‘siqlar yengib o‘tish bo‘ladi. Taxmin qilsak mubolag‘a bo‘lmaydi - g‘arbdan tahdidlar ko‘zga ko‘rinayotgan sharq tomon (Belarus yoki Rossiya). 2019-yil noyabr oyida Amerikaning Warrior Maven nashri quyidagi xabarni berdi: Yevropadagi eng katta mashqlar paytida AQSh qo‘shinlari "tajovuzkor mamlakat"ning plasdarmini bosib oladi.
Eslatib o‘taman, Defender-Europe 2020 mashqlari 25-yil ichida AQShdan Yevropaga eng katta qo‘shin o‘tkazilishi bo‘lishi kerak edi. O‘nlab harbiy amaliyotlarda 37 ming amerikalik askar va bir necha ming yevropalik ittifoqchilar (18 davlat jalb qilingan) harakatlari rejalashtirilgan. COVID-19 pandemiyasining mart oyidagi zarbasidan so‘ng, rejalar va harbiy kuchlarning taxminan o‘n foizi qoldi.
Defender-Europe 20 Plus mashqlari doirasidagi 6 minglik AQSh-Polsha brigadasining ko‘zga tashlanmaydigan samaradorligi, Dravsko-Pomorsk yaqinidagi manevrlar hududiga emas, balki Amerika armiyasining zirhli batalonini (500 askar va 100 ta zirhli texnikasi) Litvadan to‘g‘ridan-to‘g‘ri AQShga evakuatsiya qilinishi bilan qiyinlashmoqda. Bu bir necha yuz kilometrga qo‘shinlarni qayta joylashtirish uchun mutlaqo mantiqiy mashg‘ulot bo‘lardi, chunki dastlab amerikaliklar uzunligi taxminan 4000 km bo‘lgan Yevropa yo‘llari orqali harakatlanishga "katta umid bog‘lagan" va shuningdek, mintaqaviy operatsion maydonda (Afg‘oniston yoki Iroqdagi kabi) oraliq bazalarni yaratishni rejalashtirgan edilar.
Pentagon va Yevropadagi NATO o‘yinlari juda g‘alati ko‘rinadi, ammo iyun oyi boshlarida Rossiya Qurolli kuchlari Bosh shtabi ularning Rossiyaga qarshi yo‘naltirilganligini payqab qoldi. Va men uylaymanki, Defender-Europe 20 Plus mashqlarining yagona haqiqiy natijasi Rossiya Bosh shtab xaritasida yangi nishonlarni paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin. Tinch va farovon Yevropa shunga intilyaptimi??
BALTOPS-2020
Boltiq dengizida NATOning 17 davlati va ikki hamkor mamlakatning kuchlari va vositalari o‘n kun davomida (7 dan 16-iyungacha) BALTOPS-2020 qo‘shma mashqlarining vazifalarini bajaradilar. 29 ta dengiz bo‘linmasi, 29 ta samolyot va 3000 ta harbiy xizmatchi jalb qilinishi rejalashtirilgan. Ishtirok etuvchi davlatlar: Kanada, Daniya, Estoniya, Finlyandiya, Fransiya, Germaniya, Gretsiya, Italiya, Latviya, Litva, Niderlandiya, Norvegiya, Polsha, Portugaliya, Ispaniya, Shvetsiya, Turkiya, Buyuk Britaniya va AQSh. Avvalroq AQSh Qurolli Kuchlarining Yevropa qo‘mondonligi mashg‘ulotlarning maqsadlarini belgilab berdi: o‘zaro hamkorlik darajasini oshirish, qo‘shma potensialni kuchaytirish va "mintaqada barqarorlikni ta’minlashda xalqaro qat’iyatni namoyish etish". Ammo pandemiya tufayli mashqlar faqat dengiz poligonlarida bo‘lib o‘tadi, shuning uchun Boltiqbo‘yi mintaqasi to‘liq qamrab olinmagan.
Manevrlarga havo mudofaasi, suv osti kemalariga qarshi va minalardan mudofaa, shuningdek, dengiz blokadasi kabi amaliyotlar kiradi. Barchasi odatdagidek ko‘rinadi (BALTOPS 1972-yildan beri har yili o‘tkazib kelinadi), ammo so‘nggi vazifasi e’tiborni oladigan va tashvishli. Mintaqaviy xavfsizlik nuqtayi nazaridan dengiz blokadasi eng qiziqarli mashqdir, ammo shubhasiz, Boltiqbo‘yi mamlakatlariga (Polsha, Latviya, Litva, Estoniya) hech qanday yaxshiliklarni va’da qilmaydi.
Dengiz blokadasi biron bir og‘zaki "to‘siq" yoki AQSh manfaatlariga vizual tarzda o‘zini baxshida etish dalolati emas, bu to‘g‘ridan-to‘g‘ri bosqinchilik aktidir, dushman iqtisodiyotiga putur yetkazish uchun xalqaro hujjatlar tomonidan tartibga solingan jangovar harakatlardir. Dengiz blokadasini e’lon qilib, urushayotgan davlatlar dushman davlatning dengiz aloqalarini uzishga harakat qiladilar va bu mintaqadagi barcha mamlakatlarning manfaatlariga ta’sir qiladi. Agar biz Boltiqbo‘yidagi gipotetik(shubhasiz, Rossiyaga qarshi iaratilgan) blokadani tasavvur qilsak, birinchi navbatda, Boltiqbo‘yi mamlakatlarining barchasi istisnosiz jabr ko‘radi. Va nafaqat iqtisodiy jabr. O‘nta dengizda qirg‘oqlari bor Rossiya bilan bunday "o‘zaro munosabatlar ssenariysi", avvalambor, shaffof yadro doktrinasi bilan ta’minlangan yetarli harbiy kuch tufayli ish bermaydi. Eslatib o‘taman, Rossiya Federatsiyasining dushmaniga qarshi yadroviy qurol ishlatish uchun asoslardan biri bu muhim davlat yoki harbiy obyektlarga ta’sir o‘tkazishdir.
AQSh va NATOning Boltiqbo‘yi mintaqasida yuqori harbiy faolligini hisobga olgan holda, BALTOPS-2020 va Defender-Europe 20 Plus kabi mashqlarning potensial xavfini hisobga olgan holda, Rossiya g‘arbiy strategik yo‘nalishda o‘z guruhlarini doimiy ravishda mustahkamlamoqda - G‘arbiy Harbiy okrugi gvardiyasi tank armiyasi alohida motoo‘qchi brigadasi bilan mustahkamlanmoqda. Bundan tashqari, okrug Boltiq floti va 6-umumqo‘shin armiyasining mudofaa mashqlariga tayyorgarlik ko‘rmoqda. Minsk va Moskva, aksincha, G‘arb-2021 mashqlarini Belarus hududida o‘tkazishni rejalashtirishmoqda.
