TOShKENT, 11 fev - Sputnik, Natalya Dembinskaya. AQSh Energetika vazirligining so‘nggi ma’lumotlariga ko‘ra, Rossiya bu mamlakatda eng yirik neft import qiluvchilari ro‘yxatida Kanadadan keyin ikkinchi o‘rinni egalladi. O‘z sanksiyalari tufayli Venesueladagi og‘ir neftdan ayrilgan amerikaliklar muqobil yetkazib beruvchilarni qidirishgandi. Ular buni okean ortidan topishdi, chunki faqat rus xom ashyosi kerakli xususiyatlarga ega. Natijada Moskva milliardlab dollar ishlab oldi.
Muvaffaqiyat narxi
Kuzda AQSh 70-yil ichida birinchi marta qora oltinni netto-eksport qiluvchisiga aylandilar. AQSh Energetika vazirligining Energetika axborot boshqarmasi (EIA) hisob-kitoblariga ko‘ra, sentabr oyida mamlakat kuniga import qilinganidan 89 ming barrel ko‘proq xom neft va neft mahsulotlarini jo‘natdi.
“Neft sanoati kutilmagan hodisalarga olib kelishga qodir – bunda gap neft narxini, ishlab chiqarish va savdo oqimlarini tubdan o‘zgartirgan slanes inqilobi haqida”, - deya Bloomberg nashriga ushbu xabarni izohlagan prezident kichik Jorj Bushning energiya bo‘yicha sobiq maslahatchisi va Rapidan Energy konsalting kompaniyasi rahbari Bob Maknelli.
Biroq, u slanes sanoati kelgusi yilning boshida keskin pasayishi bashorat qilinayotganini eslatishni unutdi: rekordlar quduqlarning zaxiralari pasayishi, infratuzilmaga katta xarajatlar va investitsiyalarning yetishmasligi. Sarmoyadorlar slanes kompaniyalarining ortib borayotgan ishtahasini qoplashga tayyor emaslar: o‘n yil davomida bozorning ushbu segmentini pul bilan to‘ldirgandan so‘ng, bu juda foydasiz ekanligi ayon bo‘ldi - aksariyat loyihalar uzoq kutilgan foyda keltirmadilar.
Evercore ISI konsalting kompaniyasining ma’lumotlariga ko‘ra, energetik kompaniyalari o‘n yil ichida ishlab topganidan 280 milliard dollar ko‘proq mablag‘ sarflashgan. Amerika slanes ishlab chiqaruvchilarining fond indekslari 2007-yildan beri 31 foizni yo‘qotdi.
EIA prognoziga ko‘ra, 2020-yilda AQShda neft qazib olish hajmi kuniga atigi 400 ming barrelga oshadi. Bu 2017-yildan beri eng past natijadir. Energetika vazirligi 2021-yilda slanes nefti ishlab chiqarishning o‘sishi 50% dan ko‘proqqa pasayishidan qo‘rqmoqda.
Bu birinchi navbatda, eng katta havza bo‘lmish Permian ta’sir qiladi. Yaqinlashib kelayotgan pasayish haqida Pioneer Natural Resources va Centennial Resource Development yirik slanes kompaniyalari ogohlantirmoqda.
Ko‘p, lekin aynan u emas
Sof neft eksport qiluvchisi maqomiga o‘tishda kutish kerak bo‘lgan bunday vaziyatda yana bir muammo bor: bir qator neftni qayta ishlash zavodlarining texnologiyasi faqat Permian havzasi va G‘arbiy Texasdan keladigan yengil neftdan foydalanishga imkon bermaydi.
Buni qayta ishlaydigan zavodlar Venesuelada sotib olgan og‘ir neft bilan aralashtirish kerak. Ammo Tramp Venesueladagi davlatga tegishli PVSDA kompaniyasiga qarshi sanksiyalarni qo‘llaganidan so‘ng, Amerika neftni qayta ishlash zavodlari xom ashyo bilan jiddiy muammolarga duch keldi. Ushbu yetkazib berishni almashtirish uchun hech narsa yo‘qligi ma’lum bo‘ldi.
Meksika ko‘rfazi va Sharqiy sohilda og‘ir neftni qayta ishlashga mo‘ljallangan neftni qayta ishlash zavodlari eng og‘ir vaziyatda. Ular orasida - Citgo Petroleum, Valero Energy, Chevron.
Saudiya Arabistonining kimoviy tarkibi o‘xshash neft alternativa bo‘lishi mumkin edi. Ammo saudiyaliklar Boilvarian Respublikasiga qarshi sanksiyalar tufayli ishlab chiqarishni ko‘paytirish niyatida emas. Yagona variant - rus Uralsini sotib olish.
O‘tgan yilning aprel oyiga kelib, Xalqaro Energiya agentligining (MEA) hisob-kitoblariga ko‘ra, Urals ni AQShga etkazib berish kuniga 150 ming barrelga etdi, bu 2011-2012 yillarda slanes inqilobidan beri kuzatilmagan.
Avgust oyida esa eksport olti yillik eng yuqori darajaga ko‘tarildi. Federal Bojhona Xizmati ma’lumotlariga ko‘ra, yilning birinchi yarmida amerikaliklar Rossiya neftini qariyb uch milliard dollarga sotib olishgan (2018 yilning shu davrida - 1,6 milliard).
Aniq g‘olib
11 oy ichida AQShga eksport 3,1 baravar o‘sdi - 4,28 million tonnagacha. Mahalliy kompaniyalar neftdan 1,95 milliard ishlab oldi, yana 3,8 milliard neft mahsulotlarini sotishdan tushdi.
AQSh Energetika vazirligining ta’kidlashicha, oktabr oyida Rossiya neft importchilari orasida ikkinchi o‘ringa ko‘tarildi, 20,9 million barrelni yetkazib berib, Meksika va Saudiya Arabistonini ortda qoldirdi. Faqat Kanada yaxshiroq natijalarga erishdi. Caracas Sapital tahlilchilari ta’kidlashicha, Moskva uchun bu 2012-yildan beri rekord ko‘rsatkich.
Taqqoslash uchun - 2017-yilda Rossiya ushbu ro‘yxatda atigi oltinchi edi. AQShning qora oltin importining qariyb 40 foizi Kanadadan, 9,4 foizi Saudiya Arabistonidan, 6,8 foizi Meksika, 6,7 foizi Venesuela, 6,7 foizi Iroqdan kelgan.
Venesuelaga qarshi neft embargosi joriy qilinganidan bir yil o‘tgach, Amerika sarmoyadorlari yutqazganlari aniq, Rossiya esa aniq g‘olibdir, deb yozadi The Washington Post.
“Bundan tashqari, Moskva va Karakas o‘rtasida neft qazib olish, boshqa bozorlarga tashish va sotish bo‘yicha kelishuvlar Rossiya uchun nihoyatda foydali biznesga aylandi”,- deb ta’kidlaydi gazeta.
AQSh rasmiylarining hisob-kitoblariga asoslangan nashrning ta’kidlashicha, Rosneft zaxiralarida kuniga 400 ming barrel Venesuela nefti bor - ba’zi ma’lumotlarga ko‘ra, bu ishlab chiqarishning yarmidan ko‘pi, va bu oyiga deyarli 120 million dollar daromad keltiradi.
Manba: RIA Novosti.
