TOShKENT, 28 yanv - Sputnik. Xitoyda koronavirus epidemiyasi tufayli neft arzonlashmoqda, rivojlanayotgan mamlakatlarning valyutalari kuchsizlanmoqda, ammo rubl barqarorligicha qolmoqda. Aftidan, milliy pul birligi xom ashyoga qaramligidan butunlay xalos bo‘lgan, deb yozadi RIA Novosti muallifi Aleksandr Lesnix.
Barqaror va mustaqil
Neft narxlari sarosimada. Yil boshida Brent etalon markasi narxi AQSh-Eron mojarosining keskinlashishi sababli ikki dollarga ko‘tarildi va Xitoyda koronavirus epidemiyasi avjiga chiqqan paytda yana pasayib ketdi.
Mutaxassislarning ta’kidlashicha, agar Iroqda raketa hujumlaridan keyin narxning ko‘tarilishi hissiyotga berilish natijasi bo‘lgan bo‘lsa, endi energiya tashuvchilari bozoriga haqiqiy xavf taxdid qilmoqda. Goldman Sachs tahlilchilarining ta’kidlashicha, epidemiya tufayli neft mahsulotlari iste’moli kuniga 260 ming barrelga kamayadi - 170 mingi faqat sayyohlik reyslarining bekor qilinishi tufayli kamayadi.
Natijada, oyning oxiriga kelib Brent barreli to‘qqiz foizga - 66,6 dan 60,7 dollargacha, Rossiya Urals esa 13 foizga, 66,3 dan 57,8 dollargachagacha tushdi. Har doimgidek, jahon bozoridagi keskinliklar rivojlanayotgan mamlakatlar milliy valyutalarining zaiflashuviga aylandi.
Braziliyalik real eng ko‘p yo‘qotdi, dollarga nisbatan to‘rt foiz yo‘qotdi. Chili pesosining kursi 3,2% ga, Ukraina Grivnasi - 3 foizga tushdi. Janubiy Afrikadagi rend va Tayland bati bahosi 2,8 va 2 foizga zaiflashdi. Xitoyning offshor yuani o‘tgan haftada yil boshidan beri minimal darajaga tushib, bir yarim foizga pasayib ketdi.
Rubl o‘zini ancha ishonchli tutdi. Moskva birjasida materialni tayyorlash paytida bir dollarga 62,6 rubl taklif qilindi. Oyning boshida - 62,01, farq bir foizdan ham kam.
Yillik dinamika yanada ravshan: neftning narxi 1,2 dollarga arzonlashdi, Rossiya valyutasi esa 5,5 foizga kuchaydi.
Bu 2018-yilda Moliya vazirligi tomonidan kiritilgan budjet qoidasining ta’siri. Unda xisob-kitob narxi bir barrel uchun 40 dollar miqdorida belgilangan. O‘shandan beri Rossiya Banki "ortiqcha daromadlar" xisobiga Milliy farovonlik jamg‘armasi (FNB) uchun valyuta sotib olmoqda.
Ushbu chora G‘arb ekspertlar hamjamiyati tomonidan ham ijobiy baholandi. Xususan, Xalqaro valyuta jamg‘armasining sobiq rahbari Kristin Lagardning ta’kidlashicha, natijada rubl tub barqarorlikka erishmoqda va shunga mos ravishda xorijiy sarmoyadorlar Rossiya qimmatli qog‘ozlariga faolroq sarmoyalar kiritmoqdalar.
Eng yaxshi sarmoya
2019 yilda ichki aktivlar dunyodagi eng daromadlilar qatoriga kiritildi. Shunda, Russia 43 yevroobligatsiyalarining daromadliligi 33 foizga dollarda o‘sdi va rublda ko‘rsatilgan 30-yillik OFZ 46020 ning daromadi esa 28 foizni tashkil etdi - bu o‘tgan yilning eng yaxshi sarmoyaviy g‘oyalaridan biri sifatida tan olingan palladiyga kiritilgan sarmoyalar bilan bir xil.
"OFZ singari xavf-xatarsiz konservativ vosita uchun daromadlilikning o‘xshash darajasi noyob holatdir", deb ta’kidlaydi "BKS Premyer" investitsion strategi Aleksandr Baxtin.
Rossiyaning suveren qarz qimmatli qog‘ozlariga qiziqish hozirda rekord darajaga ekanligii ajablanarli emas. 22-yanvar kuni Moliya vazirligi tomonidan o‘tkazilgan navbatdagi kim oshdi savdosida 58 milliard rubllik obligatsiyalari xaridorga bitta taklifda sotildi. Bu ilgari bo‘lmagan. Shu bilan birga, OFZni xorijiy investitsiya fondini sotib olganiga ko‘plab bankirlar amin.
Valyuta bozorlarida ham shunga o‘hshash holat. Savdo Fyucherslari savdosining Komissiyasining ma’lumotlariga ko‘ra, o‘tgan hafta boshqaruv fondlarining rublning uzoq pozitsiyalari Chikagodagi savdo birjasida 41,7 mingdan 43,6 mingta shartnomagacha ko‘tarildi.
Shu bilan birga, dollarni rublga sotib olish investorlarga faqat zararlarni keltirib chiqardi rivojlangan mamlakatlarning obligatsiyalari bo‘yicha daromadlar esa ko‘pincha salbiy zonaga tushib ketdi.
Aktivlar nisbati
Rublning makroiqtisodiy barqarorligida nafaqat Moliya vazirligi, balki Rossiya Bankining ham hissasi bor. Garchi ba’zi tahlilchilar norezidentlarning rubl aktivlaridan to‘satdan chiqib ketish xavfi borligiga ishora qilsalar-da, Markaziy bankning oltin-valyuta zahiralari statistikasi buning aksini ko‘rsatmoqda.
Gap shundaki, yil davomida regulyator 159 tonna oltin sotib olib, zaxiradagi aktivlar nisbatini o‘zgartirdi. Rossiya bankining oltin-valyuta zaxiralari 554,4 milliard dollarga etdi, bu 2008-yilning sentabr oyidan beri eng yuqori ko‘rsatkich bo‘lib, mamlakatning tashqi qarzidan 16 foizga ko‘pdir.
Eslatib o‘tamiz, tashqi bozorlardagi notinchliklar sababli yanvar oyida oltinning bir troya unsiyasi narhi 1520 dollardan 1582 dollargacha ko‘tarildi. Bu shuni anglatadiki, Rossiya Markaziy bankining oltin-valyuta zaxiralari bir oy davomida deyarli 4,5 milliardga oshdi.
