O‘zbekistonda birinchi AES qurilishi qanday kechmoqda - video
© Sputnik
Obuna bo‘lish
Eksklyuziv
Hozirda "Enter Engineering" kompaniyasi tomonidan tayyorgarlik qurilish ishlari olib borilmoqda, bu O‘zbekiston davlat budjeti mablag‘lari hisobidan moliyalashtirilyapti.
Jizzax viloyatining Forish tumanida O‘zbekistondagi ilk atom elektr stansiyasi qurilishi kechmoqda. U 525 gektar maydonni egallaydi. Loyihaning bosh pudratchisi “Rosatom” bo‘lib, qurilish subpudratchisi sifatida mahalliy “Enter Engineering” kompaniyasi jalb qilingan.
Hozirda davlat budjeti mablag‘lari hisobidan moliyalashtiriladigan tayyorgarlik qurilish ishlari olib borilmoqda. Shu oyda bu yerda reaktor oroli hududida kotlovan qazish ishlariga kirishiladi, 2026-yil mart oyida esa birinchi beton quyiladi.
“Loyihamiz tez amalga oshirilmoqda, loyiha hujjatlari va xavfsizlik bo‘yicha yechimlarini ishlab chiqish barcha tegishli vazirlik va idoralar nazorati ostida olib borilmoqda. Har bir santimetr va har bir murvatni puxta o‘rganib chiqapmiz hamda Rossiya tomonidan barcha ishlarni to‘g‘ri bajarayotganimizni asoslab olyapmiz. Bu asoslar tasdiqlanmaguncha, hujjatlar ko‘rib chiqilmaydi va biz hech qanday qaror qabul qilmaymiz. Bu yerda “men ekspertman, menga ishonaver” kabi tamoyil bo‘yicha ishlamaymiz. Biz barchasini xalqaro mutaxassislar ishtirokida va o‘z kuchimiz bilan puxta o‘rganyapmiz. Shuning uchun, menimcha, bu yerda xavfsizlik masalasida xavotirlanishga hech qanday asos yo‘q”, - dedi AES qurilishi direksiyasi direktori Abdijamil Kalmuratov AES joylashtirilishi rejalashtirilgan maydonga uyushtirilgan matbuot turi doirasida.
Bu yerda 2025-yil oxirigacha bir yarim ming, 2026-yilda esa besh minggacha mutaxassis yashaydigan yotoqxonalik vaxta shaharchasi qurilmoqda.
Kalmuratov yadroviy orolda ishlash uchun "Paksh", "Akkuyu", "El-Dabaa" AES larini qurgan “Rosatom” mutaxassislari mahalliy kadrlar bilan birgalikda taklif etilishini ma’lum qildi.
“Rosatomning tayanch oliy ta’lim muassasalari va O‘zbekistonda energetika sohasidagi mutaxassislarni tayyorlaydigan oliy o‘quv yurtlari bilan kadrlar tayyorlash bo‘yicha alohida dastur ishlab chiqilmoqda. Biz allaqachon faoliyat yuritayotgan aksiyadorlik jamiyatlarimiz bilan hamkorlik qilmoqdamiz, ularda biz ishga qabul qilishimiz, o‘qitishimiz va tayyorlashimiz mumkin bo‘lgan ortiqcha kadrlar mavjud”, - dedi u.
Reaktor qurilmasida ishlaydigan mutaxassislarning alohida guruhi bor. Ular uchun bu yerda o‘quv-mashg‘ulot markazi quriladi, unda keyinchalik ular boshqaradigan pultning aniq nusxasi o‘rnatiladi. U yerda turli xil vaziyat modellari ishlab chiqiladi va amalda qo‘llaniladi.
Atomchilar shahri uchun hokimiyat tasarrufidagi 100 gektardan ortiq yer allaqachon tanlab olingan.
“Shaharcha joylashuvini loyihalashtirish ishlari olib borilmoqda. U zararli texnologiyalardan foydalanilmasdan, keyinchalik reaktorimizdan issiqlik yetkazib berish maqsadida o‘z elektr energiyamizdan foydalanishni hisobga olib yashil shahar sifatida quriladi. 2,5-3 ming kishiga mo‘ljallangan shahar qurish rejalashtirilgan. Bu yerda zamonaviy va muhandislik maktablari, bolalar bog‘chalari, shifoxonalar, tug‘ruqxona joylashadi”, - dedi Kalmuratov.
Hozir qurilish ishlarida 400 kishi band, ishchilar sonini ikki minggacha ko‘paytirish rejalashtirilmoqda. Bundan mahalliy aholi ham xursand.
“Men Xonbandi mahallasida yashayman. Bizda ishsizlar ko‘p. Bu yerda yoshlarimiz ishlaydi deb umid qilamiz. Agar u ishga tushirilsa, aholi uchun, umuman O‘zbekiston uchun elektr energiyasi arzonlashadi. AES atrofida infratuzilma rivojlanadi, yangi qurilishlar bo‘ladi. Menimcha, bu yerda sement zavodi quriladi, armatura sexlari ishlaydi. Natijada, yangi ish o‘rinlari yaratiladi. Biz aynan shuni kutmoqdamiz”, - dedi Jizzax viloyati Forish tumani "Xonbandi" mahalla fuqarolar yig‘ini oqsoqoli Oybek Zuftarov.
O‘zbekistonda qurilayotgan AES loyihasi noyob hisoblanadi. U 1000 MVt va 55 MVt lik ikkita kichik va katta quvvatli reaktorni - 3+ avlod VVER-1000 va RITM-200N ni birlashtiradi. 2035-yilga kelib, AES 15 milliard kVt/soatdan ortiq elektr energiyasi ishlab chiqarishi kutilmoqda.
Moskvada o‘tkazilgan Jahon atom haftaligida "O‘zatom" rahbari Azim Ahmadxo‘jayev O‘zbekistondagi AES loyihasi kichik modullik stansiyalarning ilg‘or texnologiyalari va katta quvvatli an’anaviy atom energetikasining vaqt sinovidan o‘tgan yechimlarini jasoratli uyg‘unligi ekanligini ta’kidladi.
Batafsil - Sputnik videosida.
