https://oz.sputniknews.uz/20250617/eron-qurol-tahdid-raketa-ekspert-49978644.html
Eronning asosiy quroli va "tahdidi" raketa emas — ekspert
Eronning asosiy quroli va "tahdidi" raketa emas — ekspert
Sputnik O‘zbekiston
Amerika Yaqin Sharqdagi neft qazib oluvchi mamlakatlarni o‘z irodasiga bo‘ysundirishga intilishida davom etmoqda, deydi Sputnik harbiy sharhlovchisi Aleksandr... 17.06.2025, Sputnik O‘zbekiston
2025-06-17T20:00+0500
2025-06-17T20:00+0500
2025-06-17T20:00+0500
kolumnistlar
eron
qurol-yarog‘
isroil
qurol
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e8/0c/14/47218157_0:100:3283:1947_1920x0_80_0_0_ccb76415b78199ddc0f27cf3a98e4651.jpg
Yaqin Sharqda boshlangan yangi proksi urushida AQSh Isroilning zarba berish imkoniyatlarini juda yuqori va Eronning jangovar salohiyatini past baholadilar. Yaqin kelajakda Isroilning "o‘zini himoya qilish huquqi" harbiy operatsiyasi o‘z maqsadlariga erisha olmaydi - har qanday sharoitda, shu jumladan AQSh qurolli kuchlarining bevosita ishtiroki ham bunga yordam bera olmaydi.13 iyundan boshlab Vashington sanksiyalari, Pentagon razvedkasi va boshqa resurslarni jalb qilgan holda Isroil Eron hududidagi harbiy qo‘mondonlik markazlari, havo hujumidan mudofaa pozitsiyalari va "yadroviy" obyektlarga yirik raketa va bomba zarbalari berishni boshladi. Ma’lumki, iyun oyi boshida AQSh Kiyev uchun mo‘ljallangan 20 ming zenit-raketalarni Yaqin Sharqqa (Isroilga) yetkazib bergan edi.Aviatashuvchilarni Hormuz bo‘g‘oziga yuborib, Vashington tinchlikparvar, “jangdan yuqori” hakam sifatida ko‘rinishga harakat qilmoqda. Tehron Amerikaning Isroilni qo‘llab-quvvatlashini butun mintaqa uchun tahdid deb biladi.Uch kunlik jangovar harakatlar davomida (13-16 iyun) yuzlab ballistik raketalar va hujumchi dronlar Eron va Isroildagi harbiy obyektlar va qo‘mondonlik markazlariga zarba berdi. Isroil Eronga zarba berishni davom ettirish niyatida, chunki “operatsiya maqsadlariga erishilmagan”. Tehron va Islom inqilobi qo‘riqchilari korpusi ham Isroilni “to‘liq yo‘q qilinmaguncha” zarba berishda davom etishlarini ma’lum qildi. Xo‘sh, kim maqsadga yaqinroq?Eron hududi Isroil hududiga (22 ming km²) nisbatan 75 baravar (1,65 million km²) katta. Urush boshlangan taqdirda jangovar kallaklar qayerga zichroq tushishini va kim himoyasizroqekanini barcha tushunadi. E’tibor bering, Isroilning "Temir gumbaz" mudofaa tizimini Eronning “oddiy” ballistik va gipertovushli raketalari osonlikcha yorib o‘ta oladi. G‘arbda xavotir kuchaymoqda: Isroil “G‘azoga o‘xshay boshladi”. Kim yuqoriroq xavfsizlik chegarasiga ega?Pul urushning asab va mushaklari ekani uzoq vaqtdan beri ma’lum. 2024-yilda Isroil dunyoning eng boy davlatlari ro‘yxatida 21-o‘rinni egalladi. 2022-yilda o‘zini o‘zi ta’minlaydigan Eron dunyodagi eng yirik iqtisodiyotlar reytingida 21-o‘rinni egalladi va neft qazib olish bo‘yicha dunyoda to‘qqizinchi o‘rinni egalladi. Xuddi shunday iqtisodiy hajmlar bilan Eron aholisi - 89 million kishi Isroil aholisidan 9,5 baravar ko‘p - 9,4 million kishi. Ikki mamlakat qurolli kuchlarining hozirgi tarkibi, safarbarlik resurslari va harbiy yo‘qotishlarning (kritik) darajasi bilan solishtirib bo‘lmaydi.Prezident Tramp avvalroq Kiyev rejimini tanqid qilgan edi: "Urush boshlaganingizda, g‘alaba qozonishingiz mumkinligini bilishingiz kerak, to‘g‘rimi? Kimdir sizga raketa beradi degan umiddao‘zingizdan 20 barobar katta davlatga qarshi urush boshlamaysiz-ku axir". Afsuski, Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyaxu Vashingtonning ushbu dono maslahatiga quloq solmadi. U o‘zining qudratli ittifoqchilariga umid qiladi. Tehronda ittifoqchilar bor.Salohiyatdagi farqEron katta urush kayfiyatida emas. Va shunga qaramay, "Global Firepower" harbiy qudrati bo‘yicha jahon reytingida Islom Respublikasini 16-o‘rinda - Ispaniya, Avstraliya, Misr, Polshadan yuqori ko‘rmoqda. Eron Qurolli kuchlari (havo kuchlaridan tashqari) barcha parametrlari bo‘yicha Isroil armiyasidan ustundir. Bu "bo‘shliq" esa Tehronning raketa salohiyati bilan qoplanadi (ayniqsa, ikki davlat o‘rtasidagi masofani hisobga olsak – 1000 km dan ortiq).SAXAL va Mossadning aniq zabarlar bilan "hiylalari"ga kelsak, har qanday mamlakatda Bosh shtab boshlig‘i va razvedka boshlig‘ining o‘limi Bosh shtab va razvedkaning o‘limini anglatmaydi, Eron ham bundan mustasno emas. O‘zaro almashinish - qo‘shinlarning jangovar barqarorligining asosi. Eronning yerosti bazalari, aerodromlari, harbiy zavodlari barcha tahdidlar spektrini, shu jumladan dushmanning taktik yadroviy zarbalarini hisobga olgan holda qurilgan.Eron, agar Isroil hujumlarini to‘xtatsa, zarbalarni to‘xtatishga tayyorligini ma’lum qildi. Isroil Eronga bergan zarbalarini "olti oy ichida 10 ta atom bombasi" haqidagi razvedka ma’lumotlari bilan izohlaydi, "ekzistensial" operatsiyasini kengaytirishga, unga AQSh va boshqa mamlakatlarni jalb qilishga intiladi. Chunki Eron bilan uzoq davom etgan to‘qnashuvni yolg‘iz o‘zi amalga oshirib bo‘lmaydi. Vashington mojaroda to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishtirok etishdan qochib, o‘z vaqtini talab qilmoqda. Va shunga qaramay, Pentagon Yaqin Sharqda 40 mingga yaqin harbiy xizmatchi, aviatsiya va havo mudofaasi va raketaga qarshi mudofaa tizimlaridan iborat kuchli qo‘shin va kuchlarga ega. Guruhning vazifasi Eron bilan mojaroda Isroilga yordam berishdir.Yaqin Sharqqa uchta aviatashuvchi zarba guruhi yuborildi, KS-135 va KS-46 tanker samolyotlari Yevropaga uzatilmoqda. AQShning urushga kirishi deyarli muqarrar ko‘rinadi. Isroilga Ukrainaning Yaqin Sharqdagi roli yuklangan. Biz proksi urushining rivojlanishiga guvoh bo‘lamiz. AQShning strategik maqsadi Eronning arzon energiya oqimini "kesish" orqali Xitoyni zaiflashtirishdir.Prezident Donald Trampning Yaqin Sharqdagi yagona cheklovi isroilliklar tomonidan Eron oliy rahbari Oyatulloh Xomanaiyni yo‘q qilishga qo‘ygan "veto" bo‘ldi. Hech qanday illyuziya bo‘lmasligi kerak, Tramp o‘zining birinchi davrida hech ikkilanmasdan Eron maxsus kuchlari qo‘mondoni general Qosim Sulaymoniyni Iroq hududida yo‘q qilishga qaror qildi.2020 yil boshida Amerika-Eron keskinlashuvi AQSh va NATO yuqori texnologiyali dushmanga qarshi kurashishga tayyor emasligini ko‘rsatdi. Eron generali Qosim Sulaymoniyning 3-yanvarga o‘tar kechasi Iroq hududida o‘ldirilishi Tehronning Iroqdagi ikkita Amerika harbiy bazasiga raketa zarbasi berishiga sabab bo‘ldi. Bosqinchiga qarshi o‘ch olish harakati Eronning yuqori aniqlikdagi qurollarining samaradorligini ko‘rsatdi. Amerikaning Patriot havo mudofaa tizimlari kuchsiz edi. Bu, ehtimol, Erondan harbiy javob kutgan, raketa uchirilishini kuzatgan va hali ham hujumni qaytara olmagan Pentagon uchun noxush kashfiyot bo‘lgan.2024 yil aprel oyida Isroilning F-35 samolyotlari Damashqdagi Eron konsulligi binosiga hujum qilib, yetti nafar eronlik harbiy maslahatchi, jumladan, IRQKning ikki generali halok bo‘ldi. Eron hujumga javoban Isroilning harbiy obyektlariga gipertovushli raketalar bilan zarba berdi. Bu etarli emas edi.Muqobil vositalar2025 yil iyun oyida Eron Isroilning havo hujumidan mudofaa va raketaga qarshi mudofaa tizimlarini "shunchaki dekoratsiya"ga aylantirishga qodir bo‘lgan 1500 km gacha zarba beruvchi “Fattah-2” (tezligi – 15 Max) gipertovushli raketalaridan hali foydalanmagan edi. Biroq, Tehronda tajovuzkorlarni samarali o‘ziga keltirish uchun boshqa vositalar ham mavjud. Masalan, uning nazorati ostidagi Hormuz bo‘g‘ozi.Eron parlamentining Milliy xavfsizlik va tashqi siyosat qo‘mitasi rahbari Ismoil Kusariy: “Hormuz bo‘g‘ozini yopish masalasi ko‘rib chiqilmoqda va Eron to‘liq qat’iyat bilan qaror qabul qiladi”, dedi. Oyatulloh Ali Xomanaiyning tashqi ishlar bo‘yicha bosh maslahatchisi Javad Larijoniy qo‘shimcha qildi: “Agar neft inshootlarimiz jiddiy zarar ko‘rsa, mintaqadagi hech bir davlatning o‘z neftidan foydalanishiga ruxsat bermaymiz”.Fors ko‘rfazini Ummon ko‘rfazi bilan bog‘laydigan Hurmuz bo‘g‘ozi orqali har oy 3000 ga yaqin turli savdo kemalari va tankerlari o‘tadi va bu dunyo neft savdosining qariyb 20 foizini tashkil qiladi. Bo‘g‘oz eng tor nuqtasida atigi 33 km kenglikda va tankerlar kengligi ikki milya bo‘lgan ikkita yo‘nalishdan foydalanadilar. Agar bo‘g‘oz to‘sib qo‘yilsa (raketalar, minalangan maydonlar, hujumga uchragan yirik kemalarning cho‘kib ketgan korpuslari), Saudiya Arabistoni, Iroq va Kuvaytdan uglevodorod eksportining katta qismi to‘sib qo‘yiladi va Qatardan suyultirilgan gaz eksporti butunlay to‘xtatiladi.Tehron ittifoqchilari ham chetda turmayapti. Rossiya prezidenti Vladimir Putin amerikalik hamkasbi Donald Tramp bilan telefon suhbatida Isroilning Eronga qarshi harbiy amaliyotini qoraladi.Moskvaning yordami faqat so‘z bilan cheklanmaydi. Rossiya va Eron o‘rtasida 2025-yildan boshlab har tomonlama strategik sheriklik to‘g‘risida ratifikatsiya qilingan shartnomada “Agar tomonlardan biri qurolli hujumga uchrasa va shu tariqa urush holatiga tushib qolsa, boshqa tomon darhol... harbiy va boshqa yordam ko‘rsatadi” bandi yo‘q. Ammo ushbu hujjat ikki tomonlama harbiy-texnik hamkorlikni tartibga soladi.Yanvar oyida Rossiya Eronga eng yangi Su-35 qiruvchilar partiyasini yetkazib berdi. Dastlab Moskva va Tehron 25 ta qiruvchi samolyotni yetkazib berishga kelishib oldi, keyinroq buyurtma qilingan samolyotlar soni ikki baravar oshirildi. Ehtimol, bu mashinalar allaqachon Eron hududi ustida Isroilning uchta F-35 samolyotini "urib tushirgan".Xitoy ham Isroilning Eronga bergan zarbalarini qoralab, harbiy eskalatsiyani to‘xtatishga chaqirdi. Eron va Pokiston chegarasida transport faolligining kuchaygani qayd etildi - Islomobod 15-iyundan beri Tehronga harbiy yordam yubormoqda. Pokiston Mudofaa vazirligi rahbari Isroilga qarshi turish uchun islom dunyosini birlashtirishga chaqirdi.Geosiyosat nuqtayi nazaridan, SAXAL Vashingtonning yaxshi qurollangan proksi tuzilmasi bo‘lib, u Misr, Suriya, Saudiya Arabistoni, Livan, Iroq, Yaman va boshqa davlatlarning milliy manfaatlariga zid ravishda Yaqin Sharqdagi Amerika manfaatlarini himoya qilish uchun yaratilgan. Isroil davlati e’lon qilingan kunidan boshlab o‘nlab yillar davomida beqarorlik va bir necha arab-isroil urushlarisababchisiga aylandi. Amerikaning Yaqin Sharqning neft qazib oluvchi davlatlarini o‘z irodasiga bo‘y sundirish istagi, ularning voqelik bilan aloqani yo‘qotishdan dalolat beradi. Qo‘shma Shtatlar arab dunyosi bilan uzoq davom etadigan qarama-qarshilikka mahkum.Va nihoyat. Amerikaning Yaqin Sharqdagi yangi proksi urushi Ukrainani tarix chetiga tashlaydi. Bu Vashingtonga tobe davlatlarning "do‘stligi"ning odatiy bahosidir.
https://oz.sputniknews.uz/20250617/tiv-ozbekiston-isroil-eron-mojaro-vazminlik-49982176.html
eron
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
kolumnistlar, eron, qurol-yarog‘, isroil, qurol
kolumnistlar, eron, qurol-yarog‘, isroil, qurol
Eronning asosiy quroli va "tahdidi" raketa emas — ekspert
Amerika Yaqin Sharqdagi neft qazib oluvchi mamlakatlarni o‘z irodasiga bo‘ysundirishga intilishida davom etmoqda, deydi Sputnik harbiy sharhlovchisi Aleksandr Xrolenko.
Yaqin Sharqda boshlangan yangi proksi urushida AQSh Isroilning zarba berish imkoniyatlarini juda yuqori va Eronning jangovar salohiyatini past baholadilar. Yaqin kelajakda Isroilning "o‘zini himoya qilish huquqi" harbiy operatsiyasi o‘z maqsadlariga erisha olmaydi - har qanday sharoitda, shu jumladan AQSh qurolli kuchlarining bevosita ishtiroki ham bunga yordam bera olmaydi.
13 iyundan boshlab Vashington sanksiyalari, Pentagon razvedkasi va boshqa resurslarni jalb qilgan holda Isroil Eron hududidagi harbiy qo‘mondonlik markazlari, havo hujumidan mudofaa pozitsiyalari va "yadroviy" obyektlarga yirik raketa va bomba zarbalari berishni boshladi.
Ma’lumki, iyun oyi boshida AQSh Kiyev uchun mo‘ljallangan 20 ming zenit-raketalarni Yaqin Sharqqa (Isroilga) yetkazib bergan edi.
Aviatashuvchilarni Hormuz bo‘g‘oziga yuborib, Vashington tinchlikparvar, “jangdan yuqori” hakam sifatida ko‘rinishga harakat qilmoqda. Tehron Amerikaning Isroilni qo‘llab-quvvatlashini butun mintaqa uchun tahdid deb biladi.
Uch kunlik jangovar harakatlar davomida (13-16 iyun) yuzlab ballistik raketalar va hujumchi dronlar Eron va Isroildagi harbiy obyektlar va qo‘mondonlik markazlariga zarba berdi. Isroil Eronga zarba berishni davom ettirish niyatida, chunki “operatsiya maqsadlariga erishilmagan”. Tehron va Islom inqilobi qo‘riqchilari korpusi ham Isroilni “to‘liq yo‘q qilinmaguncha” zarba berishda davom etishlarini ma’lum qildi. Xo‘sh, kim maqsadga yaqinroq?
Eron hududi Isroil hududiga (22 ming km²) nisbatan 75 baravar (1,65 million km²) katta. Urush boshlangan taqdirda jangovar kallaklar qayerga zichroq tushishini va kim himoyasizroqekanini barcha tushunadi. E’tibor bering, Isroilning "Temir gumbaz" mudofaa tizimini Eronning “oddiy” ballistik va gipertovushli raketalari osonlikcha yorib o‘ta oladi. G‘arbda xavotir kuchaymoqda: Isroil “G‘azoga o‘xshay boshladi”. Kim yuqoriroq xavfsizlik chegarasiga ega?
Pul urushning asab va mushaklari ekani uzoq vaqtdan beri ma’lum. 2024-yilda Isroil dunyoning eng boy davlatlari ro‘yxatida 21-o‘rinni egalladi. 2022-yilda o‘zini o‘zi ta’minlaydigan Eron dunyodagi eng yirik iqtisodiyotlar reytingida 21-o‘rinni egalladi va neft qazib olish bo‘yicha dunyoda to‘qqizinchi o‘rinni egalladi. Xuddi shunday iqtisodiy hajmlar bilan Eron aholisi - 89 million kishi Isroil aholisidan 9,5 baravar ko‘p - 9,4 million kishi. Ikki mamlakat qurolli kuchlarining hozirgi tarkibi, safarbarlik resurslari va harbiy yo‘qotishlarning (kritik) darajasi bilan solishtirib bo‘lmaydi.
Prezident Tramp avvalroq Kiyev rejimini tanqid qilgan edi: "Urush boshlaganingizda, g‘alaba qozonishingiz mumkinligini bilishingiz kerak, to‘g‘rimi? Kimdir sizga raketa beradi degan umiddao‘zingizdan 20 barobar katta davlatga qarshi urush boshlamaysiz-ku axir". Afsuski, Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyaxu Vashingtonning ushbu dono maslahatiga quloq solmadi. U o‘zining qudratli ittifoqchilariga umid qiladi. Tehronda ittifoqchilar bor.
Eron katta urush kayfiyatida emas. Va shunga qaramay, "Global Firepower" harbiy qudrati bo‘yicha jahon reytingida Islom Respublikasini 16-o‘rinda - Ispaniya, Avstraliya, Misr, Polshadan yuqori ko‘rmoqda. Eron Qurolli kuchlari (havo kuchlaridan tashqari) barcha parametrlari bo‘yicha Isroil armiyasidan ustundir. Bu "bo‘shliq" esa Tehronning raketa salohiyati bilan qoplanadi (ayniqsa, ikki davlat o‘rtasidagi masofani hisobga olsak – 1000 km dan ortiq).
SAXAL va Mossadning aniq zabarlar bilan "hiylalari"ga kelsak, har qanday mamlakatda Bosh shtab boshlig‘i va razvedka boshlig‘ining o‘limi Bosh shtab va razvedkaning o‘limini anglatmaydi, Eron ham bundan mustasno emas. O‘zaro almashinish - qo‘shinlarning jangovar barqarorligining asosi. Eronning yerosti bazalari, aerodromlari, harbiy zavodlari barcha tahdidlar spektrini, shu jumladan dushmanning taktik yadroviy zarbalarini hisobga olgan holda qurilgan.
Eron, agar Isroil hujumlarini to‘xtatsa, zarbalarni to‘xtatishga tayyorligini ma’lum qildi. Isroil Eronga bergan zarbalarini "olti oy ichida 10 ta atom bombasi" haqidagi razvedka ma’lumotlari bilan izohlaydi, "ekzistensial" operatsiyasini kengaytirishga, unga AQSh va boshqa mamlakatlarni jalb qilishga intiladi. Chunki Eron bilan uzoq davom etgan to‘qnashuvni yolg‘iz o‘zi amalga oshirib bo‘lmaydi. Vashington mojaroda to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishtirok etishdan qochib, o‘z vaqtini talab qilmoqda. Va shunga qaramay, Pentagon Yaqin Sharqda 40 mingga yaqin harbiy xizmatchi, aviatsiya va havo mudofaasi va raketaga qarshi mudofaa tizimlaridan iborat kuchli qo‘shin va kuchlarga ega. Guruhning vazifasi Eron bilan mojaroda Isroilga yordam berishdir.
Yaqin Sharqqa uchta aviatashuvchi zarba guruhi yuborildi, KS-135 va KS-46 tanker samolyotlari Yevropaga uzatilmoqda. AQShning urushga kirishi deyarli muqarrar ko‘rinadi. Isroilga Ukrainaning Yaqin Sharqdagi roli yuklangan. Biz proksi urushining rivojlanishiga guvoh bo‘lamiz. AQShning strategik maqsadi Eronning arzon energiya oqimini "kesish" orqali Xitoyni zaiflashtirishdir.
Prezident Donald Trampning Yaqin Sharqdagi yagona cheklovi isroilliklar tomonidan Eron oliy rahbari Oyatulloh Xomanaiyni yo‘q qilishga qo‘ygan "veto" bo‘ldi. Hech qanday illyuziya bo‘lmasligi kerak, Tramp o‘zining birinchi davrida hech ikkilanmasdan Eron maxsus kuchlari qo‘mondoni general Qosim Sulaymoniyni Iroq hududida yo‘q qilishga qaror qildi.
2020 yil boshida Amerika-Eron keskinlashuvi AQSh va NATO yuqori texnologiyali dushmanga qarshi kurashishga tayyor emasligini ko‘rsatdi. Eron generali Qosim Sulaymoniyning 3-yanvarga o‘tar kechasi Iroq hududida o‘ldirilishi Tehronning Iroqdagi ikkita Amerika harbiy bazasiga raketa zarbasi berishiga sabab bo‘ldi. Bosqinchiga qarshi o‘ch olish harakati Eronning yuqori aniqlikdagi qurollarining samaradorligini ko‘rsatdi. Amerikaning Patriot havo mudofaa tizimlari kuchsiz edi. Bu, ehtimol, Erondan harbiy javob kutgan, raketa uchirilishini kuzatgan va hali ham hujumni qaytara olmagan Pentagon uchun noxush kashfiyot bo‘lgan.
2024 yil aprel oyida Isroilning F-35 samolyotlari Damashqdagi Eron konsulligi binosiga hujum qilib, yetti nafar eronlik harbiy maslahatchi, jumladan, IRQKning ikki generali halok bo‘ldi. Eron hujumga javoban Isroilning harbiy obyektlariga gipertovushli raketalar bilan zarba berdi. Bu etarli emas edi.
2025 yil iyun oyida Eron Isroilning havo hujumidan mudofaa va raketaga qarshi mudofaa tizimlarini "shunchaki dekoratsiya"ga aylantirishga qodir bo‘lgan 1500 km gacha zarba beruvchi “Fattah-2” (tezligi – 15 Max) gipertovushli raketalaridan hali foydalanmagan edi. Biroq, Tehronda tajovuzkorlarni samarali o‘ziga keltirish uchun boshqa vositalar ham mavjud. Masalan, uning nazorati ostidagi Hormuz bo‘g‘ozi.
Eron parlamentining Milliy xavfsizlik va tashqi siyosat qo‘mitasi rahbari Ismoil Kusariy: “Hormuz bo‘g‘ozini yopish masalasi ko‘rib chiqilmoqda va Eron to‘liq qat’iyat bilan qaror qabul qiladi”, dedi. Oyatulloh Ali Xomanaiyning tashqi ishlar bo‘yicha bosh maslahatchisi Javad Larijoniy qo‘shimcha qildi: “Agar neft inshootlarimiz jiddiy zarar ko‘rsa, mintaqadagi hech bir davlatning o‘z neftidan foydalanishiga ruxsat bermaymiz”.
Fors ko‘rfazini Ummon ko‘rfazi bilan bog‘laydigan Hurmuz bo‘g‘ozi orqali har oy 3000 ga yaqin turli savdo kemalari va tankerlari o‘tadi va bu dunyo neft savdosining qariyb 20 foizini tashkil qiladi. Bo‘g‘oz eng tor nuqtasida atigi 33 km kenglikda va tankerlar kengligi ikki milya bo‘lgan ikkita yo‘nalishdan foydalanadilar. Agar bo‘g‘oz to‘sib qo‘yilsa (raketalar, minalangan maydonlar, hujumga uchragan yirik kemalarning cho‘kib ketgan korpuslari), Saudiya Arabistoni, Iroq va Kuvaytdan uglevodorod eksportining katta qismi to‘sib qo‘yiladi va Qatardan suyultirilgan gaz eksporti butunlay to‘xtatiladi.
Tehron ittifoqchilari ham chetda turmayapti. Rossiya prezidenti Vladimir Putin amerikalik hamkasbi Donald Tramp bilan telefon suhbatida Isroilning Eronga qarshi harbiy amaliyotini qoraladi.
Moskvaning yordami faqat so‘z bilan cheklanmaydi. Rossiya va Eron o‘rtasida 2025-yildan boshlab har tomonlama strategik sheriklik to‘g‘risida ratifikatsiya qilingan shartnomada “Agar tomonlardan biri qurolli hujumga uchrasa va shu tariqa urush holatiga tushib qolsa, boshqa tomon darhol... harbiy va boshqa yordam ko‘rsatadi” bandi yo‘q. Ammo ushbu hujjat ikki tomonlama harbiy-texnik hamkorlikni tartibga soladi.
Yanvar oyida Rossiya Eronga eng yangi Su-35 qiruvchilar partiyasini yetkazib berdi. Dastlab Moskva va Tehron 25 ta qiruvchi samolyotni yetkazib berishga kelishib oldi, keyinroq buyurtma qilingan samolyotlar soni ikki baravar oshirildi. Ehtimol, bu mashinalar allaqachon Eron hududi ustida Isroilning uchta F-35 samolyotini "urib tushirgan".
Xitoy ham Isroilning Eronga bergan zarbalarini qoralab, harbiy eskalatsiyani to‘xtatishga chaqirdi. Eron va Pokiston chegarasida transport faolligining kuchaygani qayd etildi - Islomobod 15-iyundan beri Tehronga harbiy yordam yubormoqda. Pokiston Mudofaa vazirligi rahbari Isroilga qarshi turish uchun islom dunyosini birlashtirishga chaqirdi.
Geosiyosat nuqtayi nazaridan, SAXAL Vashingtonning yaxshi qurollangan proksi tuzilmasi bo‘lib, u Misr, Suriya, Saudiya Arabistoni, Livan, Iroq, Yaman va boshqa davlatlarning milliy manfaatlariga zid ravishda Yaqin Sharqdagi Amerika manfaatlarini himoya qilish uchun yaratilgan. Isroil davlati e’lon qilingan kunidan boshlab o‘nlab yillar davomida beqarorlik va bir necha arab-isroil urushlarisababchisiga aylandi. Amerikaning Yaqin Sharqning neft qazib oluvchi davlatlarini o‘z irodasiga bo‘y sundirish istagi, ularning voqelik bilan aloqani yo‘qotishdan dalolat beradi. Qo‘shma Shtatlar arab dunyosi bilan uzoq davom etadigan qarama-qarshilikka mahkum.
Va nihoyat. Amerikaning Yaqin Sharqdagi yangi proksi urushi Ukrainani tarix chetiga tashlaydi. Bu Vashingtonga tobe davlatlarning "do‘stligi"ning odatiy bahosidir.
