Bojxona faoliyatida yangicha tizim ishga tushiriladi — tafsilotlar
© Sputnik / Mixail Voskresenskiy, STF
/ Obuna bo‘lish
Bojxona qo‘mitasi tarkibida bojxona sohasiga sun’iy intellekt texnologiyalarini joriy etishga ixtisoslashgan tuzilma tashkil etiladi.
TOShKENT, 1 apr — Sputnik. O‘zbekiston prezidenti bojxona faoliyatiga oid tegishli farmon va qarorni imzoladi, deya xabar berdi Huquqiy axborot kanali.
“Davlat bojxona xizmati organlarining faoliyati samaradorligini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi prezident farmoniga ko‘ra, davlat bojxona xizmati organlari faoliyati samaradorligini oshirishning asosiy maqsadli ko‘rsatkichlari belgilandi.
Unga ko‘ra:
2030 yilga qadar Jahon bankining Logistika samaradorligi indeksida (LPI) bojxona rasmiylashtiruvi samaradorligi ko‘rsatkichi bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasining o‘rnini 55-pog‘onadan past bo‘lmagan darajaga ko‘tarish;
2026 yilga qadar bojxona deklaratsiyalarini inson omilisiz rasmiylashtiruv ulushini 2 barobarga oshirish;
2028 yilga qadar bojxona ko‘rigini 21 foizdan 15 foizga tushirish;
2030 yilga qadar sun’iy intellekt elementlaridan foydalangan holda xavfni boshqarish tizimi samaradorligini 2 barobarga oshirish.
Tashqi iqtisodiy faoliyatda quyidagi qulayliklar yaratiladi:
2025 yil 1-iyuldan: veterinariya va fitosanitariya sohasida tashqi savdo yuklariga tegishli har qanday hujjatlarga muhr va shtamp bosish hamda ularni yozma tarzda ro‘yxatga olish amaliyoti bekor qilinadi, barcha tartibotlar ushbu hujjatlarni elektron shaklda tasdiqlash orqali amalga oshiriladi (tovarlar eksportida xalqaro shartnomalarda qat’iy belgilangan holatlar bundan mustasno).
2025 yil 1-sentabrdan: tadbirkorlik subyektlariga bojxona to‘lovlari va bojxona rasmiylashtiruvi uchun boshqa turdagi to‘lovlarni respublikaning istalgan hududidan amalga oshirish imkoniyati yaratiladi, buning uchun yagona g‘azna hisobvarag‘i ochiladi.
2025 yil 1-dekabrdan: bojxona hududida yoki hududidan tashqarida qayta ishlash rejimlarida bojxona yuk deklaratsiyalarini soddalashtirilgan tartibda rasmiylashtirish imkonini beruvchi “Tolling operatsiyalari” moduli amaliyotga joriy etiladi.
2025 yil 1-noyabrdan: o‘tkazish punktlari orqali harakatlanayotgan yo‘lovchilarga qulaylik yaratish maqsadida yo‘lovchi bojxona deklaratsiyasining mobil ilovasi amaliyotga joriy etiladi.
Farmonga asosan bojxona ma’muriyatchiligida quyidagi o‘zgarishlar joriy etiladi:
2025 yil 1-iyuldan Jahon savdo tashkilotining Savdo tartibotlarini soddalashtirish bitimi talablari asosida tovarlarga nisbatan imtiyozlarni qo‘llash bo‘yicha bojxona organlarining dastlabki qarorlarini berish tartibi joriy etiladi.
2025 yil 1-sentabrdan: o‘tkazish punktlarida undiriladigan barcha turdagi yig‘im va to‘lovlar bojxona organlarining axborot tizimi orqali undiriladi va hisobi yuritiladi.
Shuningdek, “G‘ishtko‘prik”, “Zangiota” va “Dovut ota” o‘tkazish punktlarida avtotransport vositalari uchun ikki yo‘lakli xavflarni boshqarish tamoyillariga asoslangan davlat nazorat tartibotini qo‘llash amaliyoti yo‘lga qo‘yiladi.
Bunda:
“yashil yo‘lak”da – xavf darajasi past bo‘lgan avtotransport vositalari va unga yuklangan tovarlarni chiqarib yuborish to‘g‘risida qaror qabul qilinishida davlat nazoratining barcha shakllari ularga nisbatan amalga oshirilmaydi, avtotransport vositasi va uning haydovchisiga nisbatan amalga oshiriladigan hujjatli nazorat bundan mustasno;
“qizil yo‘lak”da – davlat nazorati xavf darajasi yuqori va tasodifiy tanlovda aniqlangan avtotransport vositalariga nisbatan amalga oshiriladi;
“qizil” yoki “yashil” yo‘laklar bojxona organlarining “Xavflarni boshqarish” axborot tizimi orqali avtomatik tarzda belgilab beriladi;
o‘tkazish punktidagi davlat nazorat organlari xodimlari tomonidan “profayling” tanlov asosida avtotransport vositalari bojxona organlarining “Xavflarni boshqarish” axborot tizimida “yashil yo‘lak”dan “qizil yo‘lak”ka yo‘naltirilib, tegishli nazorat shakllari qo‘llanadi.
2026 yil 1-sentabrdan ushbu tartib sinov natijalariga ko‘ra boshlab bosqichma-bosqich avtomobil yo‘li o‘tkazish punktlarida kuchga kiradi.
2026 yil 1-martdan bojxona nazorati jarayonlari “Xavflarni boshqarish” axborot tizimi orqali yanada soddalashtiriladi.
Bundan tashqari, bojxona ombori rejimida saqlash muddati o‘tgan tovarlar 90 kun ichida talab qilib olinmagan hollarda ular sud qarori asosida davlat egaligiga o‘tkaziladi hamda qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda tasarruf etiladi.
Bojxona sohasida sun’iy intellekt texnologiyalari joriy etiladi
“Davlat bojxona xizmati organlarining faoliyatini tashkil etish va bojxona ma’muriyatchiligini yanada takomillashtirishning qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi prezident qaroriga muvofiq, 2025-yilda bojxona sohasini rivojlantirishning asosiy maqsadlari belgilandi.
sohaga sun’iy intellekt texnologiyalarini joriy etish;
bojxona organlari axborot tizimlarini takomillashtirish va samaradorligini oshirish;
bojxona organlari tashkiliy tuzilmalarini optimallashtirish.
Bojxona qo‘mitasi tizimida Bojxona rasmiylashtiruvi markazi tashkil etiladi. Bunda hududiy boshqarmalarning masofaviy elektron deklaratsiyalash bojxona postlari bosqichma-bosqich tugatiladi.
Bojxona qo‘mitasi tarkibida bojxona sohasiga sun’iy intellekt texnologiyalarini joriy etishga ixtisoslashgan tuzilma tashkil etiladi.
Tuzilmaning asosiy vazifalari etib quyidagilar belgilandi:
sun’iy intellekt texnologiyalari sohasida ilg‘or xorijiy davlatlar tajribalarini o‘rganish;
bojxona nazorati va rasmiylashtiruvini qamrab olgan sun’iy intellekt texnologiyalarini tadqiq qilish, ularning samarali ishlashini ta’minlash hamda doimiy tarzda sifat jihatdan yangi bosqichga olib chiqish choralarini ko‘rish.
Bojxona institutida bakalavriatda dual ta’lim asosida o‘qitish yo‘lga qo‘yiladi
Qarorga asosan, mamlakat iqtisodiy xavfsizligini ta’minlash hamda bojxona organlari faoliyati samaradorligini oshirish masalalarini ilmiy asoslangan holda o‘rganish uchun Bojxona qo‘mitasi tarkibida Tashqi iqtisodiy faoliyat ilmiy markazi tashkil etiladi.
2026 yil 1-yanvarga qadar Bojxona institutida quyidagi axborot tizimlari joriy etiladi:
ta’lim jarayonlarini tashkil etish va boshqarish bo‘yicha “Ta’lim menejmenti” avtomatlashtirilgan axborot tizimi;
professor-o‘qituvchilar faoliyati samaradorligini reyting baholash bo‘yicha “Samaradorlikni baholash” moduli;
bojxona organlari xodimlari malakasini oshirish bo‘yicha “Malaka” avtomatlashtirilgan axborot tizimi.
2025/2026 o‘quv yilidan:
bakalavriatda dual ta’lim asosida o‘qitish yo‘lga qo‘yiladi;
magistraturada to‘lov-kontrakt asosida ta’lim muddati ikki yil bo‘lgan sirtqi ta’lim shakli joriy etiladi.
2025 yil 1-iyuldan sug‘urta tashkilotlari bilan bojxona organlari axborot tizimlarini o‘zaro integratsiya qilgan holda chegara orqali harakatlanayotgan avtotransport vositasi egasining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilish mexanizmi yo‘lga qo‘yiladi.
Bunda:
bojxona postiga kirib kelgan avtotransport vositasi egasining fuqarolik javobgarligi to‘g‘risida sug‘urta polisini rasmiylashtirish bojxona organlari axborot tizimlari orqali amalga oshiriladi;
Bojxona qo‘mitasining tegishli dasturlari Istiqbolli loyihalar milliy agentligining Yagona avtomatlashtirilgan axborot tizimiga integratsiya qilinadi;
chet davlatlarda ro‘yxatdan o‘tkazilgan avtotransport vositalarini bojxona rasmiylashtiruvidan o‘tkazish fuqarolik javobgarligi to‘g‘risida sug‘urta polisi mavjud bo‘lganda amalga oshiriladi.
Tovar, transport vositalari, shaxslarning xavf darajalariga ko‘ra bojxona nazorati shakllari qo‘llanadi
Qarorga asosan, tovarlar rasmiylashtiruvi jarayonida bojxona organlarining “Xavflarni boshqarish” axborot tizimi quyidagi yo‘laklar kesimida tovar, transport vositalari, shaxslarning xavf darajalari hamda ularga nisbatan qo‘llaniladigan bojxona nazorati shakllari va hajmini belgilaydi:
1.
“yashil yo‘lak”da xavf darajasi past belgilanadi va bojxona nazorati shakllari qo‘llanilmaydi (tovarlar chiqarib yuborilganidan keyingi bojxona nazorati bundan mustasno). Bunda “yashil” yo‘lakka yo‘naltirilgan tovarlar avtomatik tarzda rasmiylashtiriladi; 2.
“sariq yo‘lak”da xavf darajasi o‘rta belgilanadi va bojxona nazoratining bir yoki bir nechta shakllari qo‘llaniladi (bojxona va shaxsiy ko‘rik bundan mustasno); 3.
“qizil yo‘lak”da xavf darajasi yuqori belgilanadi va bojxona nazoratining bir yoki bir nechta shakllari qo‘llaniladi; 4.
“ko‘k yo‘lak”da bojxona nazorati shakllari tovar va transport vositalari chiqarib yuborilgandan so‘ng amalga oshiriladi. "Shu yil 1-oktabrdan tovarlarni olib kirish, olib chiqish va tranzit olib o‘tish bo‘yicha barcha sertifikat, xulosa va ruxsat etish xususiyatiga ega hujjatlar faqat “Yagona darcha” bojxona axborot tizimi orqali rasmiylashtiriladi", — deyilgan hujjat matnida.
2026 yil 1-sentabrdan Bojxona qo‘mitasi tomonidan tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshirishda barcha ishtirokchilar uchun qulay bo‘lgan tartibotlarni, shu jumladan, logistika xizmatlarini o‘z ichiga olgan axborot platformasi joriy etiladi.
️Shuningdek, logistika uchun qulay chegara o‘tkazish punktlariga yondosh hududlarda bojxona terminallari quriladi.
️"Aynan bir xil tovarlarga bir tashqi savdo shartnomasi (kontrakti) doirasida fitosanitar xavfi past bo‘lgan karantin ostidagi mahsulotlar uchun karantin ruxsatnomalari, o‘simlik va hayvonot dunyosi obyektlarini, ozon yemiruvchi moddalar va ulardan tashkil topgan mahsulotlarni olib kirish hamda olib chiqish uchun veterinar ruxsatnomalar, muvofiqlik sertifikati, gigiyenik va ekologik sertifikatlar 1 kalendar yildan oshmagan muddatga 1 marotaba taqdim etiladi", — deyilgan xabarda.
