TOShKENT, 24-iyul – Sputnik. O‘zbekistonda Jinoyat, iqtisodiy va fuqarolik sudlari birlashtirilib – umumurisdiksiya sudlari tashkil etiladi. Bu haqida Shavkat Mirziyoyev imzolagan “Sudlar faoliyatini yanada takomillashtirish va odil sudlov samaradorligini oshirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi Farmonida aytib o‘tilgan. Kun.uz xabariga asosan.
Birinchidan, viloyat darajasidagi fuqarolik, jinoyat va iqtisodiy sudlari birlashtirilib, ularning negizida sudyalarning qat’iy ixtisoslashuvini saqlab qolgan holda yagona umumurisdiksiya sudlarini tashkil etiladi, - deyilgan farmonda.
Bugungi kunda viloyat sudlarida sudalar soni kamligi tufayli 20 mingdan ortiq ishlar bir viloyatdan ikkinchisiga berilgan. Bu esa fuqarolarning sarsongarchiligiga sabab bo‘lgan. Shu sababli yangi tashkil etilayotgan umumurisdiksiya sudlarida 19 tadan 47 tagacha sudya ishlaydi. Hozir 4 tadan 15 tagacha.
Ikkinchidan, tuman va shaharlar miqyosida 199 ta ma’muriy sudlar faoliyati tugatilib Qoraqalpog‘istonda va viloyat markazlarida va Toshkent shahrida 14ta tumanlararo ma’muriy sudlar tashkil etiladi.
Uchinchidan, jinoyat ishlari bo‘yicha sudlarda dastlabki eshituv institutini joriy etiladi. Bundan buyon jinoyat ishlari dastlabki tergovdagi kamchiliklarni bartaraf etish uchun sudya ishni 7 sutka ichida prokurorga qaytarishi kerak bo‘ladi.
To‘rtinchidan, prokurorlar faoliyati ham xalqaro standartlarga moslashtiriladi:
- Prokuror sud jarayonida ayblovdan voz kechgan taqdirda, reabilitatsiya asoslariga ko‘ra jinoyat ishini tugatish;
- prokuror tomonidan taraflar murojaati mavjud bo‘lgan holdagina, suddan ishni o‘rganish uchun chaqirib olish;
- prokurorning fuqarolik va iqtisodiy ishlarning ko‘rilishida o‘z tashabbusi bilan ishtirok etishini chegaralash nazarda tutilmoqda.
Beshinchidan, “Bir sud – bir instansiya” tamoyili joriy etiladi. Ya’ni, sud ishlarini nazorat tartibida ko‘rish instituti tugatiladi, bir sudda ishlarni ikki bosqichda (birinchi hamda apellyatsiya yoki kassatsiya) ko‘rish amaliyotiga barham beriladi.
2019 yilda bir viloyat sudida birinchi va apellyatsiya (kassatsiya) instansiyasida ko‘rilgan ishlarning 13 mingga yaqini Oliy sudda o‘zgartirilgan yoki bekor qilingan.
Oltinchidan, Oliy sud tuzilmasida investitsiyaviy nizolarni va raqobatga oid ishlarni ko‘rish bo‘yicha alohida sudlov tarkibini tuzish.
2019 yilning o‘zida iqtisodiy sudlar tomonidan chet el investorlari bilan bog‘liq 3 mingga yaqin, raqobatga oid 30 dan ortiq ishlar ko‘rilgan.
Yettinchidan, Sudyalar va sud tizimi xodimlarining moddiy ta’minoti 2021-yil 1-yanvardan boshlab to‘liq Davlat budjetiga o‘tkaziladi va ularning ish haqi oshiriladi.
Farmon sud himoyasini ta’minlashdagi ortiqcha burokratik to‘siqlarni bartaraf etishga, sud qarorlarini qayta ko‘rishning bir-birini takrorlovchi bosqichlarini bekor qilishga, investorlar huquqlarining ishonchli sud himoyasida bo‘lishini ta’minlashga, shuningdek sud organlarining amaldagi tuzilishini zamon talablari va xalqaro standartlarga muvofiqlashtirishga xizmat qiladi, deyilgan xabarda.
Eslatib o‘tamiz, BMTning maxsus ma’ruzachisi D.Garsiya-Sayan, Iqtisodiy rivojlanish va hamkorlik tashkiloti va boshqa xalqaro ekspertlar nazorat instansiyasi mavjudligini jiddiy tanqid qilgan edi.
