TOSHKENT, 5 mar – Sputnik. 2011 yilda Mars Reconnaissance Orbiter tomonidan olingan suratlarni tahlil qilib, olimlar Mars yuzasida gʻayrioddiy teshikni topdilar.
NASAning ilmiy blokining sahifasida bu topilmaning tuzilishi va kelib chiqishi haqida taxminlar bayon etilgan.
Tovus (Pavlin) togʻi - Marsning eng baland togʻlaridan biri, maridiani ekvatori yaqinida joylashgan, oʻchirib qolgan vulqon. Uning yonida bir necha chuqurliklar mavjud, ular olimlarning fikriga koʻra, vulqon tektonik harakati natijasida hosil boʻlgan.
Ammo Mars Reconnaissance Orbiter kosmik kemasida joylashgan HiRise kamerasi yordamida olingan bu rasm gʻayrioddiy tarkibiy shaklga ega boʻlgani tufayli olimlarning alohida eʼtiborini tortdi.
Pavlin togʻida diametri 35 metr boʻlgan, deyarli mukammal yumaloq krater bilan oʻralgan teshik topildi. Yon tomondan tushirilgan yorugʻlik, pastda tubi tekis boʻlgan gʻor joylashgani koʻrsatadi. Gʻorning chuqurligi taxminan 28 metr.
Krater bilan teshik lava oqimi bilan oʻralganligi sababli, olimlar bu vulqonning yon teshiklaridan biri ekanligini taxmin qilishmoqda. Atmosfera otilganidan soʻng, lavani toʻkib yuborgan vulqon uchi biz koʻrib turgan tuzilishni hosil qildi.
Hududni 3D-tahlili olimlarga bu vulqondan chiqib ketishi mumkin boʻlgan material miqdorini hisoblash imkonini berdi. Maʼlum boʻlishicha, qulashdan oldin vulqon kamerasining chuqurligi kamida 90 metr boʻlgan.
NASA olimlari yozishicha, ichki boʻshligʻi qattiq nurlanishdan himoyalangan Mars yuzasidagi bunday ichi boʻsh tuzilmalar bir necha sabab tufayli alohida qiziqish uygʻotadi. Birinchidan, bu ularda Marsda hayotni kashf etish, ikkinchidan, bunday boʻshliqlardan kosmik kemalar va ehtimol kosmonavtlar uchun Qizil sayyoraga boʻlajak parvozlar paytida foydalanish mumkin.
Bu tuzilma, NASA mutaxassislarining fikriga koʻra, yer osti bazasini qurish uchun mos emas boʻlishi mumkin, chunki kirish va undan chiqish muammoli boʻlib koʻrinadi. Bundan tashqari vulqon usti qanchalik mustahkam ekanligi nomaʼlum.
“Bunday gʻorlar nurlanishdan himoyalangan, bu Marsda jon saqlash uchun yaxshi joy boʻlishi mumkin. Kosmik kemalar, robotlar va hatto sayyoralararo tadqiqotchilar bu gʻorlarga yoʻnaltirilishi zarur”, - deyilgan NASA blogida.
