Toshkentdagi Mingo‘rik arxeologiya yodgorligi: qadimiy shahar tarixi haqida eshitganmisiz?
Toshkentdagi Mingo‘rik arxeologiya yodgorligi: qadimiy shahar tarixi haqida eshitganmisiz?
Sputnik O‘zbekiston
Mingo‘rik– bu nafaqat Toshkentning arxeologik merosi, balki Markaziy Osiyo tarixi sirlarini ochish kalitidir. Qadimgi shaharning qanday rivojlangani va ahamiyati... 13.07.2025, Sputnik O‘zbekiston
Yaqin vaqtgacha Movarounnahr ko‘chasida katta o‘rik bog‘i bo‘lgani uchun mashhur Mingo‘rik tepaliklari joylashgan edi. Bu joyda qadimgi Mingo‘rik shahri joylashgan bo‘lib, u Salar kanali yoqasida qurilgan. Uni maydoni taxminan 35 gektar bo‘lgan. Qulay karvon yo‘lidagi mavqeyi va Turk xoqonligining mustahkamlanishi natijasida bu kichik qal’a yirik shaharga aylangan.V asrda Choch eftalitlar tomonidan zabt etilgan. Keyin VI asrda ularning davlati Sosoniylar va Turk xoqonligi tomonidan bosib olingan. Shunda Chochning poytaxti Mingo‘rikka ko‘chirilgan. VII-VIII asrlarda bu yerda katta qurilish ishlari olib borilib, mintaqaga "ming shahar mamlakati" degan nom berilgan.Shahar sitadel va shahristondan iborat bo‘lgan. Sitadel mustahkam devor va minoralari bilan baland tepalikda qurilib, shaharni ustunlik qilgan. Yaqinda hukmdorlar saroyi qadimgi ibodatxona vayronalari ustida qurilgan. Saroy ichida diniy zallar, yashash xonalari va olov ibodatxonasi joylashgan. Devorlar boy rangli naqshlar bilan bezatilgan bo‘lib, ularda ma’rifatli hayot va epik voqealar aks etgan.Shahriston 7,5 gektar maydonni egallagan. U yerda ustaxonalar, hunarmandlar uylari va tangalar zarbxonasi bo‘lgan. Mahalliy ustalar keramika, metalli buyumlar va to‘qimachilik mahsulotlari ishlab chiqargan. Toshkent atrofida oltin, kumush va mis qazib olinib, Choch tangalari zarb etilgan.Choch nafaqat dehqonchilik hududi, balki muhim savdo markazi bo‘lgan. Uning vakillari diplomatik safarlarda qatnashganini Afrosiyobda topilgan devor naqshlari tasdiqlaydi. Ayrim manbalarga ko‘ra, aynan Mingo‘rik Turonning afsonaviy hukmdori Afrosiyob yashagan joy bo‘lgan.
Mingo‘rik– bu nafaqat Toshkentning arxeologik merosi, balki Markaziy Osiyo tarixi sirlarini ochish kalitidir. Qadimgi shaharning qanday rivojlangani va ahamiyati haqida materialimiz orqali bilib oling.
Mingo‘rik — bu mintaqaning qadimgi tarixini anglatuvchi tinchlik va taraqqiyotning ramzi. Bu yerda har bir to‘prok donasi o‘tmishning sirlarini o‘zida saqlab qolgan.
Tarixiy manbalarga ko‘ra, 2200-yil oldin zardushtiylar ibodatxonasi 35 gektar maydondagi qal’aning asosiy binolaridan biri bo‘lgan. U to‘rtburchak shaklda bo‘lib, qalinligi qariyb 1,5 metr bo‘lgan paxsa devorlar bilan o‘ralgan. Qal’aning har burchagida minoralar joylashgan.
Qadimgi Shoshda urbanizatsiya jarayoni miloddan avvalgi IV asrda boshlangan bo‘lib, o‘sha vaqtlarda shahar Qang‘i davlatining markazi sifatida e’tirof etilgan. Ana shu davrda ro‘y bergan voqealar haqidagi ma’lumotlar miloddan avvalgi II asrda Xitoyning Xan imperatori davrida yozilgan tarixiy solnoma — "Shiszi"da qayd etilgan
Mingo‘rik qal’asi qoldiqlari ilk bor 1895-yilda Turkiston Arxeologiya to‘garagi a’zolarining diqqatini tortgan. Shu yili bu yerda qazish ishlari olib borilib, qadimgi shaharning ilk xaritasi chizilgan. Qal’a qoldiqlarini sobiq Ittifoq davrida bir necha marotaba buzishga urinishgan, ammo qandaydir ilohiy kuch ming yillar davomida uni har qanday tajovuzlardan asrab kelmoqda. 2008-yilda birinchi prezident Islom Karimov farmoni bilan bugungi kunda Yakkasaroy tumani, Moshtabib ko‘chasida joylashgan qal’a qoldiqlari va bu yerdan topilgan artefaktlar jamlanib, ochiq osmon ostidagi muzey sifatida tashkil etildi.
Yaqin vaqtgacha Movarounnahr ko‘chasida katta o‘rik bog‘i bo‘lgani uchun mashhur Mingo‘rik tepaliklari joylashgan edi. Bu joyda qadimgi Mingo‘rik shahri joylashgan bo‘lib, u Salar kanali yoqasida qurilgan. Uni maydoni taxminan 35 gektar bo‘lgan. Qulay karvon yo‘lidagi mavqeyi va Turk xoqonligining mustahkamlanishi natijasida bu kichik qal’a yirik shaharga aylangan.
V asrda Choch eftalitlar tomonidan zabt etilgan. Keyin VI asrda ularning davlati Sosoniylar va Turk xoqonligi tomonidan bosib olingan. Shunda Chochning poytaxti Mingo‘rikka ko‘chirilgan. VII-VIII asrlarda bu yerda katta qurilish ishlari olib borilib, mintaqaga "ming shahar mamlakati" degan nom berilgan.
Shahar sitadel va shahristondan iborat bo‘lgan. Sitadel mustahkam devor va minoralari bilan baland tepalikda qurilib, shaharni ustunlik qilgan. Yaqinda hukmdorlar saroyi qadimgi ibodatxona vayronalari ustida qurilgan. Saroy ichida diniy zallar, yashash xonalari va olov ibodatxonasi joylashgan. Devorlar boy rangli naqshlar bilan bezatilgan bo‘lib, ularda ma’rifatli hayot va epik voqealar aks etgan.
Shahriston 7,5 gektar maydonni egallagan. U yerda ustaxonalar, hunarmandlar uylari va tangalar zarbxonasi bo‘lgan. Mahalliy ustalar keramika, metalli buyumlar va to‘qimachilik mahsulotlari ishlab chiqargan. Toshkent atrofida oltin, kumush va mis qazib olinib, Choch tangalari zarb etilgan.
Choch nafaqat dehqonchilik hududi, balki muhim savdo markazi bo‘lgan. Uning vakillari diplomatik safarlarda qatnashganini Afrosiyobda topilgan devor naqshlari tasdiqlaydi. Ayrim manbalarga ko‘ra, aynan Mingo‘rik Turonning afsonaviy hukmdori Afrosiyob yashagan joy bo‘lgan.
![Qadimgi Shoshda urbanizatsiya jarayoni miloddan avvalgi IV asrda boshlangan bo‘lib, o‘sha vaqtlarda shahar Qang‘i davlatining markazi sifatida e’tirof etilgan. Ana shu davrda ro‘y bergan voqealar haqidagi ma’lumotlar miloddan avvalgi II asrda Xitoyning Xan imperatori davrida yozilgan tarixiy solnoma — "Shiszi"da qayd etilgan - Sputnik O‘zbekiston](https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e9/01/1b/47716617_0:0:3072:2048_600x0_80_0_1_05c80724c949efc5a8cb536a1ef2e842.jpg "Qadimgi Shoshda urbanizatsiya jarayoni miloddan avvalgi IV asrda boshlangan bo‘lib, o‘sha vaqtlarda shahar Qang‘i davlatining markazi sifatida e’tirof etilgan. Ana shu davrda ro‘y bergan voqealar haqidagi ma’lumotlar miloddan avvalgi II asrda Xitoyning Xan imperatori davrida yozilgan tarixiy solnoma — "Shiszi"da qayd etilgan")
