https://oz.sputniknews.uz/20250629/otmish-yangi-dunyo-yadroviy-toqmoq-tahdid-50251166.html
O‘tmishni unuting: yangi dunyo yadroviy to‘qmoq bilan tahdid qiladi
O‘tmishni unuting: yangi dunyo yadroviy to‘qmoq bilan tahdid qiladi
Sputnik O‘zbekiston
"Faqat "ha" yoki "yo‘q": Eron atom bombasini ishlab chiqarish ustida ishlaganmi?" – “Men buni tasdiqlay olmayman”. Jurnalist va MAGATE rahbari Rafael Grossi o‘rtasida... 29.06.2025, Sputnik O‘zbekiston
2025-06-29T19:16+0500
2025-06-29T19:16+0500
2025-06-29T19:16+0500
kolumnistlar
eron
isroil
aqsh
g‘arb
rossiya
yadro quroli
yadroviy dastur
yadrosiz dunyo
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e9/06/1d/50246186_0:0:769:432_1920x0_80_0_0_4d7debfd822ee3cda934f3a88503b385.jpg
Ushbu muloqotdan bir necha hafta oldin ham og‘zaki, ham yozma ravishda MAGATE rasmiy ravishda Tehron yadroviy kallaklar ishlab chiqarishni boshlagani yoki hozir boshlayotgani haqida hech qanday dalil yo‘qligini ta’kidlagan edi.Ushbu boshlang‘ich ma’lumotlarni bilgan holda quyidagi xulosaga kelish mumkin: Isroil Yaqin Sharqda ham, butun dunyoda ham keskinlikni qaytarib bo‘lmaydigan darajaga keltirib, faqat "Eron yovuz niyatda va tinch shaharlar va kibuslarga A-bombasini tashlamoqchi" degan farazga asoslangan edi, deb yozmoqda RIA Novosti kolumnisti Yelena Karayeva.Siz hali qo‘rqmadingizmi? Unda kelajakdagi yadroviy qishning sovuqligini qo‘shamiz: Binyamin Netanyaxu kamida chorak asr davomida "Eron A-bombasi" va uning davlatining "ekzistensial tahdid"ga javobi g‘oyasini ardoqlagan. Bu haqda tashqi siyosat idoramiz rahbari Sergey Lavrov shu hafta bo‘lib o‘tgan "Primakov o‘qishlari"da so‘zlagan nutqida aytib o‘tdi.Isroil vazirlar mahkamasi rahbari parlamentda ishonchsizlik votumini chetlab o‘tishga muvaffaq bo‘lganidan so‘ng darhol havo hujumlari haqida buyruq berdi. Buning ortidan knesset tarqatib yuboriladi va tabiiyki, Binyamin Netanyaxuga nisbatan tergov qayta boshlanadi.Turli xil eronofobiya matnlari Isroilning hozirgi ichki siyosati kontekstiga kiritilishi bilan, 12 kunlik urush borgan sari "qasos zarbasi" sifatida emas, balki gegemonlik uchun kurash sifatida ko‘rina boshlaydi.Isroil e’lon qilinganidan beri o‘zini G‘arb demokratiyasining tayanch nuqtasi sifatida ko‘rsatdi, chunki bu demokratiyalarda faqat "yovvoyilar va varvarlar", shuningdek, "inson huquqlari, taraqqiyot va demokratiyani" tan olmaydigan din vakillari yashaydi.Yaqin Sharqdagi yo‘nalishni o‘zgartirish bo‘yicha birinchi urinish o‘ninchi yillarning boshlarida, G‘arbning eng demokratik demokratiyalari allaqachon butunlay beqaror bo‘lgan Iroqqa qo‘shimcha ravishda Suriya, Liviya, shuningdek, Tunis va Misrga o‘t qo‘yishga qaror qilganlarida amalga oshirildi. To‘rtta turli davlat bo‘lib, ularning har biri o‘sha paytdagi va kelajakdagi iqtisodiy manfaatlarining muhim bo‘g‘ini edi.Bunga javoban eng demokratik manfaatdor tomonlar noqonuniy odamlarning to‘xtovsiz inqirozi, terrorizmning avj olishi, neft narxining o‘zgarib turishiga duch kelishdi. Ular boshqariladigan tartibsizlikni yoki kimga tartibsizlik kerak bo‘lsa, o‘sha tartibsizlikni yaratdilar.Ularning qo‘liga hakamlik qilish imkoniyati tushdi. Hozirgi og‘ir vaziyatda qadimgi anglo-saksonlarning "bo‘lib tashla va hukmronlik qil" tamoyilining bundan yorqinroq namunasi yo‘q. Lekin hozir avvalgiday emas.Agar o‘shanda ulkan moliyaviy mablag‘lar, targ‘ibot usullari, "yumshoq" texnologiyalar yordamida, qisman bo‘lsa-da, tartibsizlikni keltirib chiqarishga muvaffaq bo‘lingan bo‘lsa, bugun na Eronda, na uning chegaralari bo‘ylab, na butun mintaqada hech kim harakat qilmadi. Hech qanday "fuqarolik faollari" obro‘ orttirish uchun mashhur sharmankani ishga solishmadi.Hatto amerika naftalinidan tortib olingan shahzoda Rizo Pahlaviy ham (uning inglizcha, forscha xitoblari ham) yordam bermadi. Kichik shahzoda hech narsani yondirishga ham, ayniqsa, rahbarlik qilishga ham qodir emasdi.Barqarorlik nafaqat AQShga va barcha ishonch kreditlarini yo‘qotgan Yevropaga nisbatan nafrat konsensusi bilan saqlanib qoldi.Zarbalarga qaramay, ishonch Eron harbiy-sanoat kompleksi tomonidan ta’minlandi. Tuman tarqaldi va ma’lum bo‘ldiki, Islom Respublikasida gipertovushli raketalarning yetarli arsenali mavjud bo‘lib, ular oldida "Petriotlar" va "Xaymarslar" ojiz.G‘arb razvedka tahlilchilari, bilimli va juda tajribali odamlarning so‘zlariga ko‘ra, Eron Isroilga yetkazgan zararni baholay olmaydi, chunki u yerda yashirincha harbiy senzura joriy etilgan.Faqat o‘z mutaxassisligi bo‘yicha o‘z mamlakati manfaati yo‘lida ishlagani uchun mas’ul bo‘lgan eronlik olimlarning (va ularning oilalari bilan birga) sudsiz yo‘q qilinishi esa xalqaro hamjamiyat oldiga bunday harakatlarning qonuniyligi bo‘yicha ham axloqiy, ham huquqiy masalalarni qo‘yadi.Isroilning Eron ilmiy-tadqiqot atom va ixtisoslashtirilgan ishlab chiqarish obyektlarini bombardimon qilishi nafaqat mintaqadagi, balki butun sayyoradagi vaziyatni butunlay o‘zgartirdi.Eslatib o‘tamiz, mashhur "yadroviy kelishuv"ga ko‘ra, Eron 300 kilogramm uranni 3,7 foizgacha boyitish huquqiga ega edi. Shartnomadan chiqib, Qo‘shma Shtatlar Tehronni majburiyatlardan ozod qildi.Natijada, 2025-yil 8-fevral holatiga ko‘ra, MAGATE ma’lumotlariga ko‘ra, Eron boyitish bo‘yicha quyidagi natijalarga erishdi: 2927 kilogramm - ikki foizgacha, 3655 kilogramm - besh foizgacha, 606,8 kilogramm - 20 foizgacha va 274,8 kilogramm - 60 foizgacha.Boyitilgan uranning katta qismi (shu jumladan, 60 foizgacha boyitilgan 166,6 kilogramm uran) amerikaliklar "ishlagan" Ford obyektida saqlangan. Agar asosiy omborga ta’sir ko‘rsatilsa, buning ustiga yer yuzasiga chiqilsa, Yaqin Sharq Chernobildagi kabi texnologik falokat bilan kurashishiga to‘g‘ri keladi.Voqeaning geosiyosiy oqibatlariga kelsak, Yevropa geosiyosiy yo‘qlikka tushib qoldi. Ilgari ittifoqchiligi, hamkorligi va do‘stligi Atlantikaning ikkala qirg‘og‘idagi "dipsteytliklar"da hiqichoq va jig‘ildon qaynashiga sabab bo‘lgan Rossiya va Xitoy endi birinchi dahshatni keltirib chiqarmoqda.Qo‘shimcha bonuslar: Ukraina Rossiyani zaiflashtirish dastagi sifatida hech kimni qiziqtirmaydi va Nezalejnaya - aniqrog‘i, undan hozirgacha qolgan narsalar - axlatxonaga yo‘l oldi. Va hamma - buyruqqa ko‘ra - "rus nefti narxining yuqori chegarasi" nima ekanligini unutdi.Isroilning Eronga qarshi havo hujumlari natijasi Eronning zaiflashishiga olib kelmadi, aksincha bo‘ldi. Isroil xalqaro tushunish va hamdardlik kreditini behuda sarfladi va uning asosiy ittifoqchisi bo‘lgan AQSh har bir keyingi qadam vaziyatni yaxshilashdan ko‘ra ko‘proq yomonlashtiradigan, odatda sugsvang deb ataladigan vaziyatga tushib qoldi.Mana endi eng muhimi. Va bu bilim og‘riqli bo‘ladi. Hokimiyatni saqlab qolish, o‘z shaxsiy geshtaltlarini yopish uchun, shuningdek, tazyiq ostida xalqaro huquqning barcha tamoyillarini buzganlar, birorta ham muammoni hal qilmasdan, birorta ham taktik yoki strategik vazifani uddalay olmay, nafaqat harbiy "yadro"ni tilga olishni, balki uni qo‘llashni ham imkon qadar soddalashtirishdi.Tabu ishlamay qoldi. U vayron bo‘lgan. Hozir ham hamma narsaga ruxsat berilgan. Va bu bilan barchamiz yashashimiz kerak. Yangi keskinlik davrigacha. Yadroviy tayoqni "demokratiya va taraqqiyot"ning asosiy dalili deb biladiganlar allaqachon tayyorlayotganiga ishonchingiz komil bo‘lsin.
eron
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Yelena Karayeva
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e5/06/16/19351330_0:0:100:100_100x100_80_0_0_b26f64e2131fae54a474174e52857591.jpg
Yelena Karayeva
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e5/06/16/19351330_0:0:100:100_100x100_80_0_0_b26f64e2131fae54a474174e52857591.jpg
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Yelena Karayeva
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e5/06/16/19351330_0:0:100:100_100x100_80_0_0_b26f64e2131fae54a474174e52857591.jpg
kolumnistlar, eron, isroil, aqsh, g‘arb, rossiya, yadro quroli, yadroviy dastur, yadrosiz dunyo
kolumnistlar, eron, isroil, aqsh, g‘arb, rossiya, yadro quroli, yadroviy dastur, yadrosiz dunyo
O‘tmishni unuting: yangi dunyo yadroviy to‘qmoq bilan tahdid qiladi
"Faqat "ha" yoki "yo‘q": Eron atom bombasini ishlab chiqarish ustida ishlaganmi?" – “Men buni tasdiqlay olmayman”. Jurnalist va MAGATE rahbari Rafael Grossi o‘rtasida 72 soat oldin bo‘lib o‘tgan muloqotdan parcha.
Ushbu muloqotdan bir necha hafta oldin ham og‘zaki, ham yozma ravishda MAGATE rasmiy ravishda Tehron yadroviy kallaklar ishlab chiqarishni boshlagani yoki hozir boshlayotgani haqida hech qanday dalil yo‘qligini ta’kidlagan edi.
Ushbu boshlang‘ich ma’lumotlarni bilgan holda quyidagi xulosaga kelish mumkin: Isroil Yaqin Sharqda ham, butun dunyoda ham keskinlikni qaytarib bo‘lmaydigan darajaga keltirib, faqat "Eron yovuz niyatda va tinch shaharlar va kibuslarga A-bombasini tashlamoqchi" degan farazga asoslangan edi, deb yozmoqda RIA Novosti kolumnisti
Yelena Karayeva.Siz hali qo‘rqmadingizmi? Unda kelajakdagi yadroviy qishning sovuqligini qo‘shamiz: Binyamin Netanyaxu kamida chorak asr davomida "Eron A-bombasi" va uning davlatining "ekzistensial tahdid"ga javobi g‘oyasini ardoqlagan. Bu haqda tashqi siyosat idoramiz rahbari Sergey Lavrov shu hafta bo‘lib o‘tgan "Primakov o‘qishlari"da so‘zlagan nutqida aytib o‘tdi.
Isroil vazirlar mahkamasi rahbari parlamentda ishonchsizlik votumini chetlab o‘tishga muvaffaq bo‘lganidan so‘ng darhol havo hujumlari haqida buyruq berdi. Buning ortidan knesset tarqatib yuboriladi va tabiiyki, Binyamin Netanyaxuga nisbatan tergov qayta boshlanadi.
Turli xil eronofobiya matnlari Isroilning hozirgi ichki siyosati kontekstiga kiritilishi bilan, 12 kunlik urush borgan sari "qasos zarbasi" sifatida emas, balki gegemonlik uchun kurash sifatida ko‘rina boshlaydi.
Isroil e’lon qilinganidan beri o‘zini G‘arb demokratiyasining tayanch nuqtasi sifatida ko‘rsatdi, chunki bu demokratiyalarda faqat "yovvoyilar va varvarlar", shuningdek, "inson huquqlari, taraqqiyot va demokratiyani" tan olmaydigan din vakillari yashaydi.
Yaqin Sharqdagi yo‘nalishni o‘zgartirish bo‘yicha birinchi urinish o‘ninchi yillarning boshlarida, G‘arbning eng demokratik demokratiyalari allaqachon butunlay beqaror bo‘lgan Iroqqa qo‘shimcha ravishda Suriya, Liviya, shuningdek, Tunis va Misrga o‘t qo‘yishga qaror qilganlarida amalga oshirildi. To‘rtta turli davlat bo‘lib, ularning har biri o‘sha paytdagi va kelajakdagi iqtisodiy manfaatlarining muhim bo‘g‘ini edi.
Bunga javoban eng demokratik manfaatdor tomonlar noqonuniy odamlarning to‘xtovsiz inqirozi, terrorizmning avj olishi, neft narxining o‘zgarib turishiga duch kelishdi. Ular boshqariladigan tartibsizlikni yoki kimga tartibsizlik kerak bo‘lsa, o‘sha tartibsizlikni yaratdilar.
Ularning qo‘liga hakamlik qilish imkoniyati tushdi. Hozirgi og‘ir vaziyatda qadimgi anglo-saksonlarning "bo‘lib tashla va hukmronlik qil" tamoyilining bundan yorqinroq namunasi yo‘q. Lekin hozir avvalgiday emas.
Agar o‘shanda ulkan moliyaviy mablag‘lar, targ‘ibot usullari, "yumshoq" texnologiyalar yordamida, qisman bo‘lsa-da, tartibsizlikni keltirib chiqarishga muvaffaq bo‘lingan bo‘lsa, bugun na Eronda, na uning chegaralari bo‘ylab, na butun mintaqada hech kim harakat qilmadi. Hech qanday "fuqarolik faollari" obro‘ orttirish uchun mashhur sharmankani ishga solishmadi.
Hatto amerika naftalinidan tortib olingan shahzoda Rizo Pahlaviy ham (uning inglizcha, forscha xitoblari ham) yordam bermadi. Kichik shahzoda hech narsani yondirishga ham, ayniqsa, rahbarlik qilishga ham qodir emasdi.
Barqarorlik nafaqat AQShga va barcha ishonch kreditlarini yo‘qotgan Yevropaga nisbatan nafrat konsensusi bilan saqlanib qoldi.
Zarbalarga qaramay, ishonch Eron harbiy-sanoat kompleksi tomonidan ta’minlandi. Tuman tarqaldi va ma’lum bo‘ldiki, Islom Respublikasida gipertovushli raketalarning yetarli arsenali mavjud bo‘lib, ular oldida "Petriotlar" va "Xaymarslar" ojiz.
G‘arb razvedka tahlilchilari, bilimli va juda tajribali odamlarning so‘zlariga ko‘ra, Eron Isroilga yetkazgan zararni baholay olmaydi, chunki u yerda yashirincha harbiy senzura joriy etilgan.
Faqat o‘z mutaxassisligi bo‘yicha o‘z mamlakati manfaati yo‘lida ishlagani uchun mas’ul bo‘lgan eronlik olimlarning (va ularning oilalari bilan birga) sudsiz yo‘q qilinishi esa xalqaro hamjamiyat oldiga bunday harakatlarning qonuniyligi bo‘yicha ham axloqiy, ham huquqiy masalalarni qo‘yadi.
Isroilning Eron ilmiy-tadqiqot atom va ixtisoslashtirilgan ishlab chiqarish obyektlarini bombardimon qilishi nafaqat mintaqadagi, balki butun sayyoradagi vaziyatni butunlay o‘zgartirdi.
Eslatib o‘tamiz, mashhur "yadroviy kelishuv"ga ko‘ra, Eron 300 kilogramm uranni 3,7 foizgacha boyitish huquqiga ega edi. Shartnomadan chiqib, Qo‘shma Shtatlar Tehronni majburiyatlardan ozod qildi.
Natijada, 2025-yil 8-fevral holatiga ko‘ra, MAGATE ma’lumotlariga ko‘ra, Eron boyitish bo‘yicha quyidagi natijalarga erishdi: 2927 kilogramm - ikki foizgacha, 3655 kilogramm - besh foizgacha, 606,8 kilogramm - 20 foizgacha va 274,8 kilogramm - 60 foizgacha.
Boyitilgan uranning katta qismi (shu jumladan, 60 foizgacha boyitilgan 166,6 kilogramm uran) amerikaliklar "ishlagan" Ford obyektida saqlangan. Agar asosiy omborga ta’sir ko‘rsatilsa, buning ustiga yer yuzasiga chiqilsa, Yaqin Sharq Chernobildagi kabi texnologik falokat bilan kurashishiga to‘g‘ri keladi.
Voqeaning geosiyosiy oqibatlariga kelsak, Yevropa geosiyosiy yo‘qlikka tushib qoldi. Ilgari ittifoqchiligi, hamkorligi va do‘stligi Atlantikaning ikkala qirg‘og‘idagi "dipsteytliklar"da hiqichoq va jig‘ildon qaynashiga sabab bo‘lgan Rossiya va Xitoy endi birinchi dahshatni keltirib chiqarmoqda.
Qo‘shimcha bonuslar: Ukraina Rossiyani zaiflashtirish dastagi sifatida hech kimni qiziqtirmaydi va Nezalejnaya - aniqrog‘i, undan hozirgacha qolgan narsalar - axlatxonaga yo‘l oldi. Va hamma - buyruqqa ko‘ra - "rus nefti narxining yuqori chegarasi" nima ekanligini unutdi.
Isroilning Eronga qarshi havo hujumlari natijasi Eronning zaiflashishiga olib kelmadi, aksincha bo‘ldi. Isroil xalqaro tushunish va hamdardlik kreditini behuda sarfladi va uning asosiy ittifoqchisi bo‘lgan AQSh har bir keyingi qadam vaziyatni yaxshilashdan ko‘ra ko‘proq yomonlashtiradigan, odatda sugsvang deb ataladigan vaziyatga tushib qoldi.
Mana endi eng muhimi. Va bu bilim og‘riqli bo‘ladi. Hokimiyatni saqlab qolish, o‘z shaxsiy geshtaltlarini yopish uchun, shuningdek, tazyiq ostida xalqaro huquqning barcha tamoyillarini buzganlar, birorta ham muammoni hal qilmasdan, birorta ham taktik yoki strategik vazifani uddalay olmay, nafaqat harbiy "yadro"ni tilga olishni, balki uni qo‘llashni ham imkon qadar soddalashtirishdi.
Tabu ishlamay qoldi. U vayron bo‘lgan. Hozir ham hamma narsaga ruxsat berilgan. Va bu bilan barchamiz yashashimiz kerak. Yangi keskinlik davrigacha. Yadroviy tayoqni "demokratiya va taraqqiyot"ning asosiy dalili deb biladiganlar allaqachon tayyorlayotganiga ishonchingiz komil bo‘lsin.
