Litsa Pobedi - Sputnik O‘zbekiston, 1920, 06.05.2025
"G‘alaba chehralari" loyihasi
"G‘alaba chehralari" loyihasi — Buyuk G‘alabaning 80-yilligi munosabati bilan tayyorlangan qamaldan omon qolganlar, urush qatnashchilari va konslager asirlari haqidagi hujjatli filmlar. Loyiha Sputnik O‘zbekiston xalqaro axborot agentligi va Toshkentdagi Rus uyi tomonidan tayyorlangan.

G‘alabaga alanga oralab: o‘zbekistonlik front askarlarining hayotiy hikoyalari

Obuna bo‘lish
Eksklyuziv
Bugungi kunda respublikada 80 nafardan ortiq faxriylar istiqomat qilmoqda. Film qahramonlari — urushning dahshatli sinovlarini boshidan kechirgan front askarlari. Ular orasida mergan, zenitchi, aloqachi va frontchi hamshira bor.
1941 yil 22-iyun — dunyoni "oldin" va "keyin" ga ajratgan kun. Ulug‘ Vatan urushi insoniyat tarixidagi eng fojiali va qahramonlik davrlaridan biriga aylandi, uning alangasi 60 taga yaqin davlatni o‘z domiga tortdi. Millionlab sovet askarlari o‘sha paytdagi ulkan mamlakatning barcha burchaklaridan chaqirilgan va ular o‘z vatanlari uchun kurash olib borishgan.
Umumiy taqdir, mushtarak dard va umumiy g‘alaba Sovet Ittifoqining ko‘p millatli xalqini birlashtirdi.
Bizning bugungi qahramonlarimiz dahshatli sinovlarni boshidan kechirgan va buyuk G‘alabaning bir qismi bo‘lgan insonlardir. Faxriylardan ikki nafari allaqachon 100 yoshni qarshi oldi.
Fodor Fodorovichning aytishicha, u 1944-yilda, hali 18 yoshga to‘lmay turib urushga ketgan. Yoshi tufayli ertaroq keta olmadi.

"Ular bizni Mariy SSR, Suslonger stansiyasiga yuborishdi, u yerda odamlarga barcha kerakli narsalarni o‘rgatishdi va ularni urushga tayyorlashdi. Har qanday quroldan foydalanish uchun minomotchilar, pulemotchilar va boshqa mutaxassisliklar bor edi", — deb eslaydi Fodor Fedin.

Bekseit Baymurzayev esa 101 yoshda. U butun urushni aloqachi sifatida o‘tkazdi. Tasvirga olish guruhi kamerani yoqishga ulgurmay, faxriy o‘z hayotining ishi - bolalar bilan ishlash haqida gapira ketdi. Bekseit Baymurzayevich nafaqat harbiy xizmatlari, balki ta’lim sohasida ham mukofotlarga ega. U xali ham tug‘ilib o‘sgan va o‘sha yerdan harbiy xizmatga yuborilgan qishlog‘ida yashaydi, o‘sha paytda u yerda na elektr, na gaz, na yo‘l bo‘lgan.
Yosh o‘qituvchi u yerda maktab ochishga harakat qila boshladi, bu qiyin bo‘lib chiqdi. Axir butun qishloqda 50 tadan sal ko‘proq xonadon bor edi. Shunga qaramay, maktab ochildi va u hozir ham faoliyat yuritmoqda.
Faxriy hujumlardan biridan 10 daqiqa oldin aloqa uzilganini eslaydi: qayerdadir shtab va front o‘rtasidagi aloqani ta’minlovchi kabel uzilib qolgan. Kabel tuproq bilan qoplangan va tanklar ustuni harakatlanayotganda, u bir joyidan uzilib ketgan.
“Men uni uzluksiz otishma paytida qidirdim. Menga tegmagani bir mo‘jiza. Komandirim qurolni menga qaratib, agar aloqa o‘rnatmasam, meni otib tashlashini aytdi. Men uzilib ketgan kabelni topdim va uni uladim. Shu tariqa biz artilleriyaga nemis qo‘shinlarining joylashuvi haqida ma’lumot bera oldik. Agar u yerda meni otib tashlashganida, meni kim o‘ldirgani, o‘zimiznikilar yoki nemislar hech kim bilmas edi”, — deydi Bekseit Baymurzayevich urushning eng dahshatli lahzalarini eslab.
Shtab va front o‘rtasidagi aloqani muvaffaqiyatli tiklagandan so‘ng, askar minomot vzvodining komandiri etib tayinlandi. U Ukraina, Vengriya, Polsha va Chexoslovakiyani ozod qilishda qatnashgan.
Antonina Kolominseva ko‘ngilli sifatida frontga bordi. To‘g‘ri, yoshi tufayli uni darhol qabul qilishmadi. U 6 oylik hamshiralik kursini tugatdi va imkoniyat paydo bo‘lishi bilanoq darhol harbiy gospital poyezdda xizmat qilish uchun ketdi.
Shu bilan birga, u nafaqat hamshira va kuzatuvchi, balki butun poyezd uchun hujjatlarni boshqargan. U poyezd qayerda va qayerga ketayotgani haqida yashirin telegrammalar yuborgan.
Bu poyezdlarda yaradorlar evakuatsiya qilingan va davolash uchun ishlatilgan. Ular odatda bir necha turdagi vagonlardan iborat bo‘lib, ularning har birida tibbiy yordam va yaradorlarni parvarish qilish uchun maxsus jihozlar mavjud bo‘lgan.
Urush boshlangani e’lon qilingan kunni faxriy yaxshi eslaydi. Buning uchun ularning kichik qishlog‘ining barcha aholisi mahalliy klubga to‘planishdi, chunki radio yo‘q edi. Uralskdan temir yo‘l orqali stansiya boshlig‘iga xavotirli xabar keldi.
Urush boshlanganda Akmal Akramov 17 yosh bo‘lgan. U nemislar hujumidan xabar topgan kunni eslaydi. Ular do‘stlari bilan Toshkentdagi Gorkiy bog‘iga raqsga tushish uchun bormoqchi edi. Yosh yigit o‘ylab o‘tirmay ko‘ngilli bo‘lishga qaror qildi, lekin yoshi tufayli uni qabul qilishmadi. Harbiy ro‘yxatga olish komissiyasiga bir necha bor kelgan.
Iliq mehr: O‘zbekiston qamal bolalari uchun qanday qilib ikkinchi uyga aylandi - Sputnik O‘zbekiston, 1920, 06.05.2025
"G‘alaba chehralari" loyihasi
Omon qolgan bolalar: Qanday qilib O‘zbekiston qamalda bo‘lganlar uchun ikkinchi uyga aylandi?
Yangiliklar lentasi
0