Elektron tijorat: O‘zbekistonda kriptokartalar paydo bo‘lishi mumkin
© iStock.com / filadendron
Obuna bo‘lish
Eksklyuziv
Toshkentda "Crypto Week Uzbekistan 2025" forumi bo‘lib o‘tmoqda.
TOShKENT, 16 apr — Sputnik. O‘zbekistonda kriptokartalar paydo bo‘lishi mumkin. Bu haqda Istiqbolli loyihalar milliy agentligi (ILMA) Toshkentda ish boshlagan "Crypto Week Uzbekistan 2025" forumida ma’lum qildi, deya xabar berdi Sputnik O‘zbekiston muxbiri.
ILMAning elektron tijorat boshqarmasi boshlig‘i Kamronbek Muhammadiyev foydalanuvchilarga to‘lovlarni amalga oshirish vaqtida kriptovalyutani fiatga almashtirish imkonini beruvchi kriptokartaning sinov loyihasi haqida gapirdi.
“Masalan, tushlik uchun to‘lovni amalga oshirayotganda kriptobirja va bank o‘rtasida bir zumda almashinuv amalga oshiriladi: bitkoin kabi kriptoaktivlar joriy kurs bo‘yicha fiatga aylantiriladi va summa kartadan yechib olinadi. Bu kriptovalyutadan to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘lov uchun foydalanilmasa-da, kundalik xaridlar uchun foydalanishni qulay qiladi”, — deya ta’kidladi u.
Loyiha ikki yildan beri tajriba bosqichida. Muvaffaqiyatli bo‘lsa, u tasdiqlanishi va ommaviy foydalanish uchun taqdim etilishi mumkin.
Qayd etilishicha, kripto bozori bir vaqtning o‘zida bir nechta agentliklar tomonidan tartibga solinadigan boshqa mamlakatlardan farqli o‘laroq, O‘zbekistonda yagona regulyator mavjud. Bu tartibga solishni yanada shaffof va samarali qiladi.
"Mamlakat kripto sohasidagi barcha jarayonlar uchun mas’ul bo‘lgan bitta organga ega bo‘lsa, bu zaiflik emas, balki afzallikdir. Biz bir yo‘nalishga e’tibor qaratib, yaxlit tizim qura oldik", — deya ta’kidladi ILMA vakili Asqarjon Zokirov.
Uning so‘zlariga ko‘ra, O‘zbekiston kriptovalyutalar bo‘yicha yagona qonun o‘rniga moslashuvchan yondashuvni tanlaydi. Agentlik kriptovalyutalar bo‘yicha yagona qonunni qabul qilishdan ataylab bosh tortdi, sanoatni ixtisoslashtirilgan qoidalar orqali boshqarishni afzal ko‘rdi.
"Biz tushundikki, agar qonun 2020-yilda qabul qilingan bo‘lsa, u bir oy ichida eskirib qolardi. Shuning uchun qonun osti hujjatlari orqali moslashuvchan tartibga solish yo‘lini tanladik", — dedi u.
Mamlakatda hali ham kriptovalyutalardan to‘lov vositasi sifatida foydalanish taqiqlangan. ILMA vakilining so‘zlariga ko‘ra, bunday qaror joriy etilgan paytda o‘zini oqlagan, ammo kelajakda o‘zgarishlar bo‘lishi mumkin.
Kamronbek Muhammadiyevning ma’lum qilishicha, O‘zbekistonda bozor ishtirokchilari ishini soddalashtirish va takomillashtirishga qaratilgan uchta qonun loyihasi ishlab chiqilmoqda.
Xususan, buzg‘unchiliklarga yo‘l qo‘ymaslik va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish maqsadida BNPL (Buy Now Pay Later) sektorini tartibga solishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Bo‘lib-bo‘lib to‘lash bo‘yicha ustama limitlarini joriy etish masalasi ham muhokama qilinmoqda.
“Ushbu sohaning jadal o‘sishiga qaramay, regulyator bozorning rivojlanishini "bo‘g‘ib qo‘yish" niyatida emas. Axir, elektron savdo maydonchalarida sotuvlarning yarmidan ko‘pi allaqachon bo‘lib-bo‘lib to‘lash orqali amalga oshirilmoqda”, — deya tushuntirdi u.
Shuningdek, O‘zbekistonda bankdan tashqari to‘lovlarni avtomatik hisobdan chiqarishni qonuniylashtirish imkoniyati muhokama qilinmoqda.
Bank kartalaridan pul mablag‘larini avtomatik yechib olish kompaniyalarga to‘lovlarni yig‘ishda yordam beradigan bo‘lib-bo‘lib to‘lash bozoridagi asosiy vositalardan biri hisoblanadi. Biroq, qonunga ko‘ra, faqat banklar va mikromoliya tashkilotlari bunday huquqqa ega.
“Endi faqat banklar qonuniy ravishda mijozning “cho‘ntagiga kirib”, ma’lum shartlarda pul olishlari mumkin. Qolgan kompaniyalar bu ishni banklar orqali amalga oshirgan, lekin litsenziyasiz bu ishni qilishga haqqi yo‘q”, — deydi Kamronbek Muxammadiyev.
Bunday cheklovlar tufayli ba’zi xizmatlar avtomatik hisobdan chiqarishdan foydalanishni to‘xtatishga majbur bo‘ldi.
“Biz hozirda Markaziy bank bilan bu masalani qanday qilib to‘g‘ri hal etishni muhokama qilmoqdamiz. Menimcha, bu ajoyib va foydali xizmat. Buni qonuniylashtirib, hamma bu vositadan foydalanishi uchun qoida va shartlarni yozib qo‘yish kerak”, — deya qo‘shimcha qildi Kamronbek Muxammadiyev.
Qolaversa, forumda qayd etilishicha, O‘zbekistonda kuryerlar sug‘urta qilinadi.
Yangi qoidalarga elektron tijorat sohasida kuryerlarning mehnati tufayli yetkazilgan jarohatlarning oldini olish uchun ularning hayotini majburiy sug‘urta qilish kiradi.
“Ba’zi bozor ishtirokchilari allaqachon ixtiyoriy ravishda ushbu amaliyotni joriy qilishmoqda, bu xavfsizlik standartlarini oshirishga va ishchilar uchun xavflarni kamaytirishga yordam beradi. Bunday o‘yinchilar misollari bizni juda xursand qiladi”, — dedi agentlikning elektron tijorat boshqarmasi boshlig‘i Kamronbek Muhammadiyev.
Bundan tashqari, uning so‘zlariga ko‘ra, O‘zbekistonda 25 mingdan ortiq erkak va ayol kuryer bo‘lib ishlaydi.
