https://oz.sputniknews.uz/20250328/buxoroning-etti-piri-ziyoratgoh-48597162.html

Buxoroning yetti piri: muqaddas so‘fiy ziyoratgohlariga sayohat

Buxoroning yetti piri: muqaddas so‘fiy ziyoratgohlariga sayohat

Sputnik O‘zbekiston

O‘zbekistonda sufiylik davlatning tarixiy, madaniy va ma’naviy merosi sifatida e’tirof etilgan. Hukumat Naqshbandiya, Kubraviya va Yassaviya tariqatlarining buyuk arboblari dafn etilgan joylarni tiklash va obodonlashtirishga katta mablag‘ ajratadi. Bugungi kunda "Buxoroning yetti piri" ziyorat yo‘nalishi Markaziy Osiyodagi eng mashhur diniy turlardan biriga aylandi.

2025-03-28T19:30+0500

2025-03-28T19:30+0500

2025-03-28T20:29+0500

ziyorat turizmi

buxoro

buxoro viloyati

maqbara

qur’on

turizm

foto

o‘zbekiston

multimedia

islom dini

https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e9/03/1c/48625581_0:295:3116:2048_1920x0_80_0_0_54981543684b787632ec9b950529e669.jpg.webp

TOShKENT, 28 mar — Sputnik, Bahrom Hatamov. "Buxoro – Islom dining kuch quvvati" degan ibora bekorga paydo bo‘lmagan. Bu yerda 10-16 asrlar davomida so‘fiylik rivojlanib, ulkan cho‘qqilarga yetgan. Buxoro zaminida Naqshbandiya tariqatining yetti buyuk so‘fiy murshidlari dafn etilgan. Bugungi kunda bu yerga butun dunyodan minglab ziyoratchilar va tadqiqotchilar so‘fiylik ma’naviy merosi bilan yaqindan tanishish maqsadida tashrif buyurishmoqda.O‘zbekistonda so‘fiylik — tarixiy, madaniy va ma’naviy meros sifatida e’tirof etilgan. Hukumat Naqshbandiya, Kubraviya va Yassaviya tariqatlarining buyuk arboblari dafn etilgan joylarni tiklash va obodonlashtirishga mablag‘ ajratmoqda.1. Hazrat Xoja Abdulxoliq G‘ijduvoniy maqbarasiXoja Abdulxoliq G‘ijduvoniy Naqshbandiya tariqatining asoschisi bo‘lib, uning ildizlari payg‘ambar Muhammad (s.a.v.)ning o‘ninchi avlodiga borib taqaladi. Uning o‘nta ustunli ayvoni Naqshbandiya merosining kuch va uzviyligini ifodalaydi. Qadim zamonlarda u yerga issiq kunlarda ibodat qilish uchun kelar edilar, keyinchalik esa bu joy ziyoratchilar uchun muqaddas maskanga aylandi. U 1118-yilda G‘ijduvon shahrida tug‘ilgan bo‘lib, Yusuf Hamadoniyning to‘rtta mashhur shogirdi va izdoshlaridan biri edi. G‘ijduvoniy Markaziy Osiyo tasavvuf maktabi – "Xojagon" tariqatiga asos solgan. Bu tariqatning asosiy xususiyati – "xo‘fi" (past ovozda) zikr bo‘lgan.U o‘z hayotida taqvo, muhtashamlik va dunyaviy hokimiyatdan uzoq bo‘lishni asosiy qoida qilib olgan. Unga tegishli bo‘lgan mashhur ibora shunday deydi: "Sulton sherlaridan qanday qo‘rqsang, uning o‘zidan ham shunday qo‘rq." G‘ijduvoniy e’tiqodiga ko‘ra, siyosiy hokimiyat iymon va tariqatga zarar yetkazishi mumkin edi.G‘ijduvoniy hech qanday ishdan yuz o‘girmagan – u har bir shayx o‘zini o‘zi boqishi uchun kamida bir hunarni o‘rganishi kerak, deb hisoblagan. Hozirgacha O‘zbekistonda har bir imom hunar egasi bo‘lishi kerakligi qoida sifatida saqlanib qolgan. Masalan, Bahovuddin Naqshbandiyning maqbarasida imom Abdug‘affor Razzoqov tomonidan o‘yilgan nafis qabrtosh saqlanib turibdi.G‘ijduvoniyning maqbarasi yaqinida Ulug‘bek tomonidan qurilgan madrasa bor. Ulug‘bek bu madrasani Samarqanddagi madrasa qurilgandan biroz vaqt o‘tib barpo etgan. Shuningdek, maqbara yaqinida yangi masjid ham mavjud bo‘lib, ziyoratchilar u yerda tahorat qilib, namoz o‘qishlari mumkin.2. Hazrat Xoja Muhammad Orif Revgariy maqbarasiKeyingi manzil – Revgariy qishlog‘i, u yerda G‘ijduvoniyning shogirdi va ma’naviy murshidi Muhammad Orif Revgariy dafn etilgan. Revgariy maqbarasi qayta ta’mirlangan bo‘lib, u yerda ko‘k gumbazli masjid, katta hovuz, ziyoratxona va muqaddas suvi bo‘lgan quduq mavjud. Shuningdek, maqbara yaqinida qadimiy qishloq xarobalari qolgan katta tepalik bor. U zikrni ovoz chiqarib aytishni targ‘ib qilgan, shu bilan insonlar qalbini uyg‘otgan. Uning qabri ziyoratchilar uchun muqaddas maskan hisoblanadi.Hazrat Revgariy o‘z davrida "Mohi tobon" (Yorug‘ oy) laqabini olgan, bu uning nafis tashqi ko‘rinishi va nurli yuzi bilan bog‘liq bo‘lgan. U haqida ma’lumotlar juda kam saqlangan – u 1156-yilda tug‘ilgan va juda yoshligidan tariqat yo‘liga kirgan. 19 yoshida u boshqalarga tasavvuf falsafasini o‘rgata boshlagan. U haqida asosiy manbalar – "Nafahot ul-uns" va "Orifnoma" qo‘lozmalaridir. Ushbu asarlarda Revgariyning "Xojagon" an’analarini sidqidildan davom ettirganligi va G‘ijduvoniy vafotidan keyin tariqatni boshqargani haqida ma’lumotlar bor.3. Hazrat Xoja Mahmud Anjir Fag‘naviy maqbarasiBu yerda go‘zal va muqaddas maqbara, muqaddas suv qudug‘i, masjid, ayvonlar va katta bog‘ bor. Bu bog‘da yilning turli fasllarida mevalar yetishtiriladi va ziyoratchilar ulardan bahramand bo‘lishadi.Fag‘naviy ustozlari kabi hunarmandlik bilan shug‘ullangan va bog‘bon bo‘lgan. U "Anjir" laqabini mo‘’jiza bilan bog‘liq voqea tufayli olgan. Rivoyatlarga ko‘ra, bir bor hukmdorning mehmoni qish faslida yangi mevalar istagan. Hukmdorning xizmatkori Fag‘naviyga borib, undan mo‘’jiza sodir etishni so‘ragan. Fag‘naviy yerga ko‘milgan anjir daraxtiga qo‘lini tiqib, yangi uzilgan anjirni chiqarib bergan.Fag‘naviy 1196-yilda tug‘ilgan va Revgariyning shogirdi bo‘lgan. U "Xojagon" tariqatini yanada boyitgan – u past ovozli zikr (xo‘fi) bilan bir qatorda, baland ovozli zikr (jahriy)ni ham rivojlantirgan.4. Hazrat Xoja Ali Romitaniy maqbara majmuasiRomitan. Bu yerda Xoja Azizon, asli nomi Ali Romitaniy maqbarasi joylashgan. U "Azizon" – Hurmatli shayx deb nomlanadi. Romitaniy 1195-yilda tug‘ilgan va butun umrini Qo‘rg‘on qishlog‘ida o‘tkazgan. U to‘qimachilik bilan shug‘ullangan va buyuk so‘fiy bo‘lgan. Rivoyatlarga ko‘ra, u insonlarning fikrlarini o‘qish va so‘ralmagan savollarga javob berish qobiliyatiga ega bo‘lgan. U haqidagi rivoyatlarda aytilishicha, Romitaniyning har qanday xohishi Alloh tomonidan darhol qabul qilinar edi. Bir kuni kechqurun uning uyiga mehmonlar keladi, lekin oziq-ovqat yo‘q edi. Romitaniy Allohga murojaat qilib, yordam so‘raydi. Shunda eshik taqillab, yosh yigit issiq non to‘la savati bilan kirib keladi.Mehmonlar to‘yinganidan keyin Romitaniy yosh yigitga orzusini aytishni taklif qiladi. Yigit Romitaniyga o‘xshashni so‘raydi. Shayx uni bu fikridan qaytaradi, lekin yigit qat’iy turadi. Ertaga uydan ikki bir xil odam chiqadi. Lekin o‘sha yigit bir oydan so‘ng vafot etadi – chunki u shayxning ruhiy yukini ko‘tara olmagan edi.Romitaniy shifokorlik bilan ham shug‘ullangan, ammo har doim shunday der edi: "Men emas, Alloh davo beradi."5. Hazrat Xoja Muhammad Boboi Samosiy maqbarasiKeyingi manzil – Samos qishlog‘i, bu yerda buyuk so‘fiy va dehqon Boboi Samosiy dafn etilgan. U 1259-yilda tug‘ilgan va buyuk shayx bo‘lgan. Boboi Samosiy Bahouddin Naqshbandiyning tavalludini bashorat qilganligi bilan mashhur.Rivoyatlarga ko‘ra, bir kuni u Hindivan qishlog‘idan o‘tayotganida, atrofda ajoyib xushbo‘y hidni his qilgan. U shogirdlariga: "Bu yerda yaqin orada Allohning valiysi tug‘iladi," deb aytgan. Bir necha kundan so‘ng u yana shu yerdan o‘tib, "Hech shubha yo‘q, u qahramon allaqachon tug‘ilgan," degan.Bahouddin Naqshbandiy tug‘ilganidan uch kun o‘tgach, uning bobosi bolaning yuragiga tuhfalar qo‘yib, Boboi Samosiydan uni barakalashini so‘ragan. Shayx shunday degan: "Bu allaqachon bizning bolamiz, biz uni qabul qildik." Keyin esa shogirdlariga: "Bu aynan men his qilgan qahramon. Uning hidlari butun dunyoga tarqaladi va u "Mushkil kusho" – "Mushkullarni oson qiluvchi" bo‘ladi."Boboi Samosiyning maqbarasi hozirda musulmon ziyoratchilar uchun muqaddas joy hisoblanadi. U yerga butun dunyodan ziyoratchilar keladi.6. Hazrat Xoja Sayid Amir Kulol maqbara majmuasiKeyingi manzil – Buxoro yaqinidagi Suxor qishlog‘i. U yerda buyuk shayx Sayid Amir Kulolning maqbarasi joylashgan. U 1287-yilda tug‘ilgan va "Kulol" (qo‘g‘irchoq yoki kulol) laqabini keramika san’atidagi mahoratli ishi tufayli olgan.Buxoroda haligacha "Qo‘l berish va bel bog‘lash" marosimi bor. Unga ko‘ra, hunarmand bo‘lishni xohlagan kishi avval Sayid Amir Kulol va Bahouddin Naqshbandiy maqbaralariga borishi kerak. Keyin esa yaqinlarini ziyofatga taklif qilib, qirq kun uzlatga chekinishi talab etiladi.Amir Kulol yoshligida kurash bilan shug‘ullangan va bu borada katta muvaffaqiyatga erishgan. Bir kuni u kurash maydonida g‘alaba qozonganida, Boboi Samosiy uni ko‘rib, shunday degan: "Bu yigit kelajakda ko‘p kishilarni haq yo‘lga eltadi."Ertasi kuni Amir Kulol Boboi Samosiyning huzuriga kelib, unga murid bo‘lish istagini bildirgan. Shayx uni qabul qilgan va Amir al-Kulol 20-yil davomida ustoziga sadoqat bilan xizmat qilgan.Uning tariqat yo‘lidagi mashhur shogirdlari orasida:Shayx Amir Kulol Amir Temur bilan ham uchrashgan. 1363-yilda ularning uchrashuvi tarixga muhrlangan.7. Hazrat Xoja Bahouddin Naqshband Buxoriy maqbara majmuasiZiyoratchilar keyin Bahouddin Naqshbandiyning onasi maqbarasiga tashrif buyuradilar. Bahouddin vasiyat qilgan edi: "Mening qabrimga kelganlar, avval onamning qabrini ziyorat qilsinlar".Bu joy juda sokin va go‘zal. U yerda XVIII asrda qurilgan masjid, chiroyli minora, muqaddas chashma va ziyoratxona bor. Bu yerga ko‘pincha onalar farzandlari bilan kelib, duo qiladilar.Maqbara yaqinida katta bog‘ bor. U "Farg‘ona bog‘i" deb ataladi. Bu bog‘ni buxoroliklar farg‘onaliklarga sovg‘a qilganlar. U yerda 5000 tadan ortiq mevali daraxt o‘tqazilgan.Hazrat Xoja Bahouddin Naqshbandiy maqbarasiBahouddin Naqshbandiy 1318-yil mart oyida Kasri-Arifon qishlog‘ida tug‘ilgan. U Naqshbandiya tariqatining asoschilaridan biri bo‘lib, "Qalb Alloh bilan, qo‘l mehnatda" shiori ostida so‘fiylik yo‘lida yashagan. U zohidlikni rad etib, mehnat bilan rizq topishni targ‘ib qilgan.Uning maqbarasi 1544-yilda qurilgan bo‘lib, muqaddas ziyoratgoh hisoblanadi. Maqbarani uch marta ziyorat qilish Makkaga haj qilish bilan barobar deb tenglashtiriladi.Naqshbandiya ta’limotiBahouddin Naqshbandiy 11 ta asosiy ta’limot belgilagan:Hayoti va mo‘’jizalarBahouddin Naqshbandiy to‘qimachilik, kulolchilik va metall ishlov berishda mahoratli bo‘lgan. "Naqshband" nomi ham shuning bilan bog‘liq. U keraksiz so‘zlardan qochib, sukutni afzal bilgan. Rivoyatlarga ko‘ra, bir kuni suvga g‘arq bo‘layotgan kishini qutqarganida, osmondan: "Uning qo‘llari insonlarni qutqarish uchun yaratilgan", – degan ovoz eshitilgan.Vafoti va merosiBahouddin Naqshbandiy 1389-yilda 71 yoshida vafot etgan. Uni o‘z uyining bog‘iga dafn etishgan. Uning shogirdlari ta’limotini butun dunyoga yoyishgan. Naqshbandiya tariqati Turkiya, Eron, Pokiston, Hindiston, Marokash va Indoneziya kabi davlatlarda keng tarqalgan.Maqbaradagi marosimlarMaqbarada har kuni Qur’on tilovati, zikr va duo marosimlari o‘tkaziladi. Ziyoratchilar Bahouddin Naqshbandiyning ruhiga bag‘ishlab duo qiladilar.AhamiyatiNaqshbandiya ta’limoti insonni taqvoga, halollikka va mehnatga chorlaydi. Uning shogirdlari – Xoja Ahror Valiy, Xoja Ubaydulloh Ahror va Shayx Najmiddin Kubro – so‘fiylik ta’limotini davom ettirishgan. Bahouddin Naqshbandiyning ma’naviy merosi bugungi kunda ham insonlarga yo‘lboshchi bo‘lib qolmoqda.Ziyoratchilar uchun maslahatlar:

buxoro viloyati

o‘zbekiston

2025

Yangiliklar

uz_UZ

buxoroning yetti piri ziyorat qadomjo ma’lumot buxora yetti pir