https://oz.sputniknews.uz/20250319/olimlar-qarish-omil-48488230.html
Olimlar qarishning asosiy omillarini aniqlashdi
Olimlar qarishning asosiy omillarini aniqlashdi
Sputnik O‘zbekiston
Boltiq federal universiteti olimlari xalqaro guruh tarkibida tananing erta va nosog‘lom qarishini keltirib chiqaradigan mitoxondriyal DNK mutatsiyalarining asosiy sabablarini aniqlashdi, deb yozmoqda RIA Novosti.
2025-03-19T21:00+0500
2025-03-19T21:00+0500
2025-03-19T21:00+0500
dunyo yangiliklari
dunyoda
rossiya
universitet
olimlar
tadqiqot
bu qiziq
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e8/05/0f/43883129_0:126:1156:776_1920x0_80_0_0_d321979e55316fb4216bc9f6bee1574f.png.webp
TOShKENT, 19 mar — Sputnik. Boltiq federal universiteti olimlari xalqaro guruh tarkibida tananing erta va nosog‘lom qarishini keltirib chiqaradigan mitoxondriyal DNK mutatsiyalarining asosiy sabablarini aniqlashdi, deb yozmoqda RIA Novosti.Mualliflarning fikricha, olingan ma’lumotlar inson organizmi va barcha xordali hayvonlarning qarish jarayonlarini o‘rganish va uni sekinlashtirish yo‘llarini topishga yordam beradi.Mitoxondriyalar — ko‘p hujayrali organizmlarning, shu jumladan odamlarning hujayralaridagi alohida komponentlar (organellalar).Boltiq federal universiteti (BFU) mutaxassislarining fikriga ko‘ra, ular ko‘pincha hujayraning "elektr stansiyalari" deb ataladi, chunki ular energiyaning katta qismini hujayrali nafas olish orqali ishlab chiqaradi. Bu organoidlar o‘ziga xos genetik materialga ega bo‘lib, ular yadroda joylashgan hujayraning "asosiy" DNKsidan xossalari va tuzilishi bilan farq qiladi.Misol uchun, agar yadro genomi ikkala ota-onadan ham bolaga meros bo‘lib qolgan bo‘lsa, mitoxondrial DNK (mtDNK) deyarli faqat onadan uzatiladi. Olimlarning ta’kidlashicha, hujayraning turli tarkibiy qismlaridan genomlar tarkibini o‘zgartirish mexanizmlari ham farq qiladi, ammo ikkala holatda ham mutatsiyalar kasallik va erta qarishga olib keladi.Kamdan-kam yangilanadigan to‘qimalarda (mushaklar, neyronlar) "buzilgan" mtDNK molekulalarining to‘planishi degenerativ kasalliklarga va tana funksiyalarining bostirilishiga olib keladi.Mutaxassisning qo‘shimcha qilishicha, mtDNKning bunday genetik ma’lumotlar to‘plami (mutatsion spektrlar) nafaqat qarish "mexanikasini" tushunishga balki, turlar orasidagi evolyutsion munosabatlarni qayta qurish, shuningdek, ularning atrof-muhit sharoitlari o‘zgarishiga qanday moslashganligini kuzatishga yordam beradi.Mutaxassislar gipotezalarini tasdiqlash va yangilarini topish uchun hayvonlarning boshqa sinflarining mtDNK hududlarini batafsil o‘rganishni rejalashtirmoqda.
https://oz.sputniknews.uz/20241006/qarish-sekinlashtirish-ovqatlanish-45996446.html
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
boltiq federal universiteti olimlar nosog‘lom qarish mitoxondriyal dnk mutatsiya erta qarish
boltiq federal universiteti olimlar nosog‘lom qarish mitoxondriyal dnk mutatsiya erta qarish
Olimlar qarishning asosiy omillarini aniqlashdi
Mualliflarning fikricha, olingan ma’lumotlar inson organizmi va barcha xordali hayvonlarning qarish jarayonlarini o‘rganish va uni sekinlashtirish yo‘llarini topishga yordam beradi.
TOShKENT, 19 mar — Sputnik. Boltiq federal universiteti olimlari xalqaro guruh tarkibida tananing erta va nosog‘lom qarishini keltirib chiqaradigan mitoxondriyal DNK mutatsiyalarining asosiy sabablarini aniqlashdi, deb yozmoqda RIA Novosti.
Mualliflarning fikricha, olingan ma’lumotlar inson organizmi va barcha xordali hayvonlarning qarish jarayonlarini o‘rganish va uni sekinlashtirish yo‘llarini topishga yordam beradi.
Mitoxondriyalar — ko‘p hujayrali organizmlarning, shu jumladan odamlarning hujayralaridagi alohida komponentlar (organellalar).
Boltiq federal universiteti (BFU) mutaxassislarining fikriga ko‘ra, ular ko‘pincha hujayraning "elektr stansiyalari" deb ataladi, chunki ular energiyaning katta qismini hujayrali nafas olish orqali ishlab chiqaradi. Bu organoidlar o‘ziga xos genetik materialga ega bo‘lib, ular yadroda joylashgan hujayraning "asosiy" DNKsidan xossalari va tuzilishi bilan farq qiladi.
Misol uchun, agar yadro genomi ikkala ota-onadan ham bolaga meros bo‘lib qolgan bo‘lsa, mitoxondrial DNK (mtDNK) deyarli faqat onadan uzatiladi. Olimlarning ta’kidlashicha, hujayraning turli tarkibiy qismlaridan genomlar tarkibini o‘zgartirish mexanizmlari ham farq qiladi, ammo ikkala holatda ham mutatsiyalar kasallik va erta qarishga olib keladi.
Kamdan-kam yangilanadigan to‘qimalarda (mushaklar, neyronlar) "buzilgan" mtDNK molekulalarining to‘planishi degenerativ kasalliklarga va tana funksiyalarining bostirilishiga olib keladi.
"Biz mutatsiyalar uchta sababga ko‘ra paydo bo‘lishi mumkinligini taxmin qilamiz: mtDNKni "nusxalaydigan" oqsillardagi xatolar, oksidlovchi stressning hujayraga ta’siri va "yomon tuzatish" - bu genomni tiklashdagi muvaffaqiyatsizliklar. Besh xil sinfdagi 1697 turdagi organizmlarning genomlarini tahlil qilishda biz birinchi sabab ikkinchi va uchinchi sabablar bilan bir xil hissa qo‘shishini aniqladik”, — dedi ish mualliflaridan biri, BFU genomik tadqiqotlar markazining kichik ilmiy xodimi Dmitriy Ilyushenko.
Mutaxassisning qo‘shimcha qilishicha, mtDNKning bunday genetik ma’lumotlar to‘plami (mutatsion spektrlar) nafaqat qarish "mexanikasini" tushunishga balki, turlar orasidagi evolyutsion munosabatlarni qayta qurish, shuningdek, ularning atrof-muhit sharoitlari o‘zgarishiga qanday moslashganligini kuzatishga yordam beradi.
“Bu xordali hayvonlar uchun yaratilgan birinchi mtDNK mutatsiya spektridir. U informativdir, chunki u nafaqat genomdagi bitta azotli asosning o‘zgarishini, balki qo‘shni nukleotidlarni ham hisobga oladi. Bu bizga uzoq vaqt davom etadigan va organizmlarning turli sinflari uchun umumiy bo‘lgan mutatsiyalarni aniqlash imkonini beradi”, — deb tushuntirdi Ilyushenko.
Mutaxassislar gipotezalarini tasdiqlash va yangilarini topish uchun hayvonlarning boshqa sinflarining mtDNK hududlarini batafsil o‘rganishni rejalashtirmoqda.
