https://oz.sputniknews.uz/20250220/valentina-matvienko-afrika-rossiya-hamkorlik-48051877.html
Valentina Matviyenko: Afrika Rossiya bilan hamkorlikdan manfaatdor
Valentina Matviyenko: Afrika Rossiya bilan hamkorlikdan manfaatdor
Sputnik O‘zbekiston
Rossiya Federatsiya Kengashi raisi Valentina Matviyenko va "Rossiya segodnya" media guruhi bosh direktori Dmitriy Kiselov Efiopiyada Sputnik studiyasi ochib berdi. 20.02.2025, Sputnik O‘zbekiston
2025-02-20T15:18+0500
2025-02-20T15:18+0500
2025-02-20T15:29+0500
dunyo yangiliklari
dunyoda
rossiya
afrika
valentina matviyenko
hamkorlik
"rossiya segodnya"
oav
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e9/02/14/48051957_0:0:2172:1222_1920x0_80_0_0_7f9ce84e566be2795032d546a7252010.jpg.webp
TOShKENT, 20 fev — Sputnik. Afrika davlatlari Rossiya bilan hamkorlikni rivojlantirishdan juda manfaatdor, u allaqachon o‘z mevasini bermoqda, qit’aning ulkan salohiyati, ko‘plab resurslari va mustaqilligini amalga oshirgan davlatlar mavjud. Bu haqda Sputnik agentligiga bergan intervyusida Rossiya Federatsiya Kengashi raisi Valentina Matviyenko ma’lum qildi.Suhbat chorshanba kuni Efiopiyada ochilgan Sputnik studiyasida "Rossiya segodnya" media guruhi bosh direktori Dmitriy Kiselov tomonidan olib borildi.— Valentina Ivanovna, G‘arb davlatlari o‘zlarining demokratiya tushunchalarini dunyoga singdirmoqda. Rossiya va Afrika parlamentlari o‘rtasidagi hamkorlik Afrika mamlakatlari suvereniteti va madaniy rivojlanish yo‘lini tanlagan mamlakatlarning o‘ziga xosligini saqlashga qanday hissa qo‘shishi mumkin?— Menimcha, demokratiyani majburlash — allaqachon eskirgan shtamplar. Mohiyatan, G‘arb o‘zining bostirish, o‘z irodasiga bo‘ysundirish siyosatini olib bormoqda, u har qanday davlatning suveren huquqlarini, qonunchiligini, konstitutsiyasini, an’analarini, madaniyatini hisobga olmagan holda, faqat o‘zining milliy manfaatlarini ko‘zlab, qattiqqo‘llik bilan olib bormoqda. Ular, ta’bir joiz bo‘lsa, demokratiya niqobi ostida, u yoki bu davlat qanday rivojlanishi kerak, deb o‘ylashlarini qat’iy yuklashadi, ba’zan niqoblanishadi.Va bu ssenariylar shunchaki dahshatli, biz yaqinda Gruziya, Ruminiya, Moldovani kuzatdik, ular Afrikada ham xuddi shunday ishlarni qilishmoqda, albatta, Afrika davlatlariga Rossiya bilan hamkorlik qilish taqiqlangan bir paytda, boshqa taqiqlar, cheklovlar ham bo‘ladi, lekin ishonamanki, bugungi kunda bular, bilasizki, ulardan uzoqlashib borayotgan gegemonlikni ushlab qolishga urinishlar va obyektiv tarixiy jarayonlarni tan olishni istamaslikdir.Dunyo ko‘p qutbli tuzilma, boshqalar qatori Afrika xalqlarining manfaatlarini hisobga oladigan adolatli dunyo sari faol harakat qilmoqda. Menimcha, Afrika bu ko‘p qutbli dunyoning muhim ustunlaridan biri bo‘ladi va shunday, chunki ular juda tez va faol rivojlanmoqda, Afrika qit’asi ulkan salohiyatga, ulkan mineral resurslarga, qazilmalarga ega.Eng muhimi, bu o‘z mustaqilligini anglab yetgan va bu mustaqillik uchun katta badal to‘lagan uyg‘ongan davlatdir. Va hech kim ularni bu yo‘ldan qaytara olmaydi. Agar Afrika mamlakatlari haqida gapiradigan bo‘lsak, men qayerga borsam ham, kimni uchratsam ham, bilasizmi, ular saqlanib qolgan, garchi avlod allaqachon o‘zgargan bo‘lsa ham, ularning mustaqilligi uchun kurashda yordam bergan bizning mamlakatimiz, keyin Sovet Ittifoqi, yosh mustaqil suveren davlatlarning shakllanishiga yordam bergani haqida yaxshi xotirani saqlab qolishgan.Bepul, hech qanday shart-sharoitsiz, G‘arbdan farqli o‘laroq, hech qanday foydasiz yordam berib, zavodlar, maktablar, yo‘llar qurishga yordam berishdi va ular buni eslashadi va bu ular uchun organik darajada, ishonchim komilki, ular bu xotiraga hech qachon xiyonat qilishmaydi va ular Rossiya bilan hamkorlikni rivojlantirishdan juda manfaatdor.Hozir bizda, men aytgan bo‘lardim, Rossiya va Afrika davlatlari o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirishda o‘ziga xos uyg‘onish davri bor va u o‘z samarasini bermoqda. Yaqinda nashr etilgan demokratiya haqida gapirganda, USAID nima qilgani, shu jumladan Afrika mamlakatlariga soxat yordam haqida ma’lumot oldi. Zero, mamlakatimiz bu kabi yondashuvlarning zararli ekani, qo‘poruvchilik faoliyati, terrorizmning avj olishi haqida bir necha bor, xalqaro maydonlarda gapirgan. Butun jahon ommaviy axborot vositalari, “bu Rossiya propagandasi, Kreml propagandasi”, deyishgan.Ogohlantirishlarimiz mohiyatan o‘z tasdig‘ini topdi, bu agentlik insonparvarlik yordami, qo‘llab-quvvatlash, ochlik, qashshoqlik va kasalliklarga qarshi kurash bilan shug‘ullanmadi. U yerda nomaqbul hokimiyatlarni ag‘darish, davlat to‘ntarishlari, rangli inqiloblar aniq va maqsadli moliyalashtirildi. O‘ylaymanki, endi davlatlarning mutlaq ko‘pchiligi bepul tushlik degan narsa yo‘qligini to‘liq anglab yetadi va hushorlikni ikki barobar oshiradi. Parlament a’zolari nima qilishi mumkinligi haqida gap ketganda, parlamentariylar ko‘p ish qila oladi.Rossiya tajribasidan kelib chiqqan holda, Federatsiya Kengashida mamlakatimiz ishlariga tashqi aralashuvning oldini olish uchun maxsus senatorlik komissiyasi mavjud.Biz, Federal Assambleya, USAID va boshqa shunga o‘xshash tuzilmalardan yordam olgan tuzilmalarning harakatlariga to‘sqinlik qiluvchi juda vakolatli qonunchilikni ishlab chiqdik. Biz ularni taqiqlaganimiz yo‘q, biz ularni shunchaki toza suv tomon olib chiqdik. Kimdan olasiz, qancha olasiz va qanday maqsadlarda olasiz? Va darhol bunday tuzilmalar soni keskin kamaydi. O‘ylaymanki, ushbu tuzilmaning mohiyati ochilgandan so‘ng, “erkin”, “mustaqil”, o‘ta qaram bo‘lgan nodavlat, notijorat tashkilotlarining bu harakati yo‘q bo‘lib ketadi.Garchi men sodda odam bo‘lmasam ham, o‘ylaymanki, “chuqur davlat” bunday harakatlarni rad etishi dargumon. Shunchaki, balki u Davlat departamenti nazorati ostida bo‘lar, balki boshqariladigan bo‘lar, nomini ham aytmoqchi bo‘lmagan, moliyalashtirilgan narsalarga pul sarflanmaydi.Lekin biz ehtiyotkorligimizni susaytirmasligimiz kerak. Shunday qilib, biz bunday faoliyatga, davlat suveren ishlariga aralashishga chek qo‘yish bo‘yicha tajribamizni boshqa parlamentlarga o‘tkazamiz, almashamiz, bu nimaga olib kelganini aytamiz. Va bir qator davlatlar allaqachon shunga o‘xshash qonunlarni qabul qilgan.Gruziyada nima sodir bo‘lganiga qarang, ular shunchaki davlatni, o‘z suverenitetini himoya qilishni xohlashdi. Xorijiy agentlar haqidagi qonunga qanday norozilik bildirilmoqda? Buning mohiyatiga ko‘ra yomon narsa yo‘q. Bunday qonun AQShda ko‘p yillardan beri amalda bo‘lganini ko‘p marta aytgan edik. Ba’zilarga bu nom yoqmaydi, lekin aslida bu to‘g‘ri.Ular qanday harakat qilishdi, chunki ular mamlakat hayotiga bunday noqonuniy, qo‘pol aralashish yo‘lini to‘sib qo‘yishlarini tushunishdi. Biz esa hamma bilan muloqotga ochiqmiz, ishoning, sanksiyalarga qaramay, uchrashuvlarimiz, muloqotlarimiz, parlament muloqotlarimiz soni kamaygani yo‘q. Aksincha, biz juda qizg‘in muloqot olib bormoqdamiz. Va ko‘pchilik bularning hech birini bilmasligimizni aytadi. Bu axborot sohasida monopoliyadir.— Haqiqatan ham ularning ko‘zlarini ochmoqdasiz.— Ha, biz bu haqda hech qanday ma’lumotga ega emasmiz, bizda faqat bitta manbadan ma’lumot bor, deyishadi.— Valentina Ivanovna, Efiopiya 1935-yilda italyan fashizmi hujumi ostiga tushgan va fashizimdan xalos bo‘lgan birinchi davlat bo‘ldi. Endi Efiopiya BMT Bosh Assambleyasida natsizmni ulug‘lashga qarshi Rossiya rezolyutsiyasini qo‘llab-quvvatladi. Afrikaning boshqa davlatlari ham ushbu rezolyutsiyani qo‘llab-quvvatladi. Sizningcha, Afrika dunyodagi antifashistik kurashning yangi markaziga aylanishi mumkinmi? Axir hozir natsizm va fashizm bosh ko‘tarmoqda.— Bilasizmi, menimcha, bu yerda qandaydir markazlar yaratish yoki kimnidir tayinlashning hojati yo‘qdek tuyuladi. Fashizmning insoniyatga qarshi mafkura ekanligini, bizning asrimizda sivilizatsiyalashgan jamiyatda fashizm bo‘lishi mumkin emasligini imkon qadar ko‘proq mamlakatlar anglab yetishi muhim. Va shunday bo‘ladi. Rossiya va boshqa bir qator mamlakatlarning natsizmni ulug‘lashni taqiqlash to‘g‘risidagi rezolyutsiyasini ko‘plab davlatlar shunchaki qo‘llab-quvvatlagani yo‘q, neonatsizm tahdidini ko‘rib, ko‘proq davlatlar bunga qarshi ison ham ko‘tarmoqda.Afrika mamlakatlariga kelsak, menimcha, ular genetik darajada mustamlakachilik yillarida boshidan kechirgan hamma narsadan keyin u yoki bu millatni kamsituvchi har qanday mafkuraga, genotsidga qarshi — va shuning uchun ular antifashistlar ekanligiga va har doim bunga ovoz berishlari tasodif emas.Darhaqiqat, bugungi kunda bir qator mamlakatlarda sodir bo‘layotgan voqealar tashvish uyg‘otmay qolmaydi. Biz natsistlar mafkurasi Ukrainada nimalarga olib kelganini ko‘rib turibmiz. Bu mamlakat boshiga tushgan dahshatli fojianing boshlanishi edi. Rossiya esa har doim fashistik mafkurani rad etishda barcha sog‘lom kuchlarni, barcha ilg‘or davlatlarni birlashtirishda davom etadi.— Valentina Ivanovna, siz Efiopiyada, arab bo‘lmagan Afrikada ochilgan ushbu studiyadagi, bizning vakolatxonamizdagi birinchi mehmonimizsiz. Biroq, biz Afrikada uzoq vaqt ishlayapmiz va G‘arbning bizning faoliyatimizga to‘sqinlik qilishga urinishlariga qaramay, odamlar qanchalik ochiq, ular bizga qanchalik samimiy va muqobil ma’lumotlarga qanchalik qiziqishlarini ko‘rib turibmiz. Sanksiyalar, ta’qiblar va boshqalar. Bu qiziqishni esa hatto OAV, manbalarimiz nuqtayi nazaridan ham ko‘ramiz. Bu, albatta, o‘sib bormoqda. Sizningcha, G‘arb nihoyat Afrikani yo‘qotdimi? Ular bu yerda qilgan xatolarini tan olishga tayyormi? Xatolar va jinoyatlar.— Ha, xatolar siz buni yumshoq qilib aytingiz. Oxirgi savoldan boshlaylik. Albatta, G‘arb ba’zan tavba qiladi, lekin amalda emas, so‘zda. Ularning mustamlakachilik yillarida sodir etgan og‘ir jinoyatlari, resurslarni so‘ndirishlari, mahalliy aholining qul mehnatidan foydalanishlari, madaniy-tarixiy qadriyatlarni chetga olib chiqishlari, shunchaki haqiqiy jinoyat sodir etishlari uchun javobgarlikka tortilishini istamaydi.Bilasizmi, yurisprudensiyada shunday tushuncha bor — amalda pushaymon bo‘lish. Menimcha, Afrika davlatlari amalda pushaymon bo‘lish va bu qayg‘u, barcha qiyinchiliklar uchun to‘lashni talab qilishlari kerak.— Kompensatsiya, sodda qilib aytganda.— Bu davlatlar amalga oshirgan kompensatsiyalar. Va shuni aytmoqchimanki, bu mavzu ko‘pincha turli xalqaro maydonlarda ko‘tariladi. Bu adolatli bo‘lardi, to‘g‘ri bo‘lardi. G‘arb Afrikani yo‘qotganiga kelsak, bilasizmi, savolning o‘zida bir jihat bor, G‘arbning Afrikaga qandaydir huquqi bor. Yo‘q, ularning Afrikaga alohida huquqi yo‘q. Afrikaliklarning o‘zlari Afrikani yo‘qotmasliklari, o‘zlarining rivojlanish yo‘llarini mustaqil ravishda belgilashda davom etishlari, shu yo‘lni tanlashlari, o‘z suvereniteti, mustaqilligini saqlab qolishlari muhimdir. Va aslida, bu sodir bo‘layotgan narsa, chunki ular ozodlik uchun juda katta narx to‘lashdi. Va ular uchun bu juda o‘ziga xos narsa, bu ularning mustaqilligi, ular uchun bu alohida qadriyat.Shu sababli, G‘arbning Afrikadan foyda olishni davom ettirish uchun qandaydir tarzda Afrikaga qaytishga urinishlari endi to‘xtatilmoqda va ularni aldashning iloji yo‘q, bunga kuch yo‘q va kim bilan hamkorlik qilishni afrikaliklarning o‘zlari hal qilishadi.Mana qarang, biz Efiopiyadamiz — barcha xalqaro va mintaqaviy masalalar bo‘yicha o‘z pozitsiyasiga ega bo‘lgan, o‘z pozitsiyasini aniq himoya qiladigan mutlaqo suveren davlat va bu Afrika qit’asidagi yetakchi davlat bo‘lishga da’vogarlik qilayotgan davlatdir. Bu Afrikaning diplomatik poytaxti, u Afrika Ittifoqining shtab-kvartirasi va bu mamlakat jadal rivojlanayotgani va mustaqil, muvozanatli, oqilona siyosatini egallashi bilan Efiopiya tobora ko‘proq nufuzli, dunyoda nufuzli davlatga aylanib bormoqda.BRIKSning to‘la huquqli a’zosiga aylangani bejiz emas. Va, albatta, BRIKSda ishtirok etish bu mamlakat uchun yangi ulkan imkoniyatlar ochadi. Shuning uchun men Afrikaning o‘zi afrikaliklar uchun o‘zini yo‘qotmasligiga aminman va afrikaliklarning o‘zlari doimo o‘z taqdirlarini hal qiladilar.Men sizga, aziz Dmitriy Konstantinovich, sizning jamoangiz, kollektivingiz, ushbu ajoyib loyiha uchun minnatdorchilik bildirmoqchi edim. Juda muhim, juda zarur. Bugun biz haqiqatan ham nafaqat Rossiya-Efiopiya hamkorligida, balki Rossiya-Afrika hamkorligida ham yangi sahifa ochmoqdamiz, chunki afrikaliklarning obyektiv ma’lumotga bo‘lgan talabi borligi to‘g‘ri. Ular soxta narsalarga osonlikcha ishonishmaydi.Va bu yerda Sputnik tahririyati ko‘rinishidagi bunday kuchli axborot resursining paydo bo‘lishi, menimcha, butun Afrikaga katta ta’sir ko‘rsatadi. Va siz doimo obyektiv ma’lumotlar, xolis ma’lumotlar, tasdiqlangan, halol va kerak bo‘lsa, tanqidiy ma’lumotlar bilan bog‘lanasiz. Menimcha, bu siz aytgan masalalarni ilgari surishda katta yordam beradi.Va shunday bo‘ldiki, biz bu markazni, ehtimol, ramziy ma’noda ochmoqdamiz: 1898-yil 17-fevralda Rossiya va Efiopiya o‘rtasida diplomatik munosabatlar o‘rnatilgan, ya’ni 127-yil oldin. Va bu Rossiya diplomatik munosabatlar o‘rnatgan birinchi Afrika davlati edi. Va biz yangi imkoniyatlar uchun shunday keng axborot maydonini ochamiz.
afrika
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
efiopiya sputnik studiyasi afrika "rossiya segodnya" media guruhi bosh direktori dmitriy kiselov federatsiya kengashi raisi valentina matviyenko
efiopiya sputnik studiyasi afrika "rossiya segodnya" media guruhi bosh direktori dmitriy kiselov federatsiya kengashi raisi valentina matviyenko
TOShKENT, 20 fev — Sputnik. Afrika davlatlari Rossiya bilan hamkorlikni rivojlantirishdan juda manfaatdor, u allaqachon o‘z mevasini bermoqda, qit’aning ulkan salohiyati, ko‘plab resurslari va mustaqilligini amalga oshirgan davlatlar mavjud. Bu haqda Sputnik agentligiga bergan intervyusida Rossiya Federatsiya Kengashi raisi Valentina Matviyenko
ma’lum qildi. Suhbat chorshanba kuni Efiopiyada ochilgan Sputnik studiyasida "Rossiya segodnya" media guruhi bosh direktori Dmitriy Kiselov tomonidan olib borildi.
— Valentina Ivanovna, G‘arb davlatlari o‘zlarining demokratiya tushunchalarini dunyoga singdirmoqda. Rossiya va Afrika parlamentlari o‘rtasidagi hamkorlik Afrika mamlakatlari suvereniteti va madaniy rivojlanish yo‘lini tanlagan mamlakatlarning o‘ziga xosligini saqlashga qanday hissa qo‘shishi mumkin?
— Menimcha, demokratiyani majburlash — allaqachon eskirgan shtamplar. Mohiyatan, G‘arb o‘zining bostirish, o‘z irodasiga bo‘ysundirish siyosatini olib bormoqda, u har qanday davlatning suveren huquqlarini, qonunchiligini, konstitutsiyasini, an’analarini, madaniyatini hisobga olmagan holda, faqat o‘zining milliy manfaatlarini ko‘zlab, qattiqqo‘llik bilan olib bormoqda. Ular, ta’bir joiz bo‘lsa, demokratiya niqobi ostida, u yoki bu davlat qanday rivojlanishi kerak, deb o‘ylashlarini qat’iy yuklashadi, ba’zan niqoblanishadi.
Va bu ssenariylar shunchaki dahshatli, biz yaqinda Gruziya, Ruminiya, Moldovani kuzatdik, ular Afrikada ham xuddi shunday ishlarni qilishmoqda, albatta, Afrika davlatlariga Rossiya bilan hamkorlik qilish taqiqlangan bir paytda, boshqa taqiqlar, cheklovlar ham bo‘ladi, lekin ishonamanki, bugungi kunda bular, bilasizki, ulardan uzoqlashib borayotgan gegemonlikni ushlab qolishga urinishlar va obyektiv tarixiy jarayonlarni tan olishni istamaslikdir.
Dunyo ko‘p qutbli tuzilma, boshqalar qatori Afrika xalqlarining manfaatlarini hisobga oladigan adolatli dunyo sari faol harakat qilmoqda. Menimcha, Afrika bu ko‘p qutbli dunyoning muhim ustunlaridan biri bo‘ladi va shunday, chunki ular juda tez va faol rivojlanmoqda, Afrika qit’asi ulkan salohiyatga, ulkan mineral resurslarga, qazilmalarga ega.
Eng muhimi, bu o‘z mustaqilligini anglab yetgan va bu mustaqillik uchun katta badal to‘lagan uyg‘ongan davlatdir. Va hech kim ularni bu yo‘ldan qaytara olmaydi. Agar Afrika mamlakatlari haqida gapiradigan bo‘lsak, men qayerga borsam ham, kimni uchratsam ham, bilasizmi, ular saqlanib qolgan, garchi avlod allaqachon o‘zgargan bo‘lsa ham, ularning mustaqilligi uchun kurashda yordam bergan bizning mamlakatimiz, keyin Sovet Ittifoqi, yosh mustaqil suveren davlatlarning shakllanishiga yordam bergani haqida yaxshi xotirani saqlab qolishgan.
Bepul, hech qanday shart-sharoitsiz, G‘arbdan farqli o‘laroq, hech qanday foydasiz yordam berib, zavodlar, maktablar, yo‘llar qurishga yordam berishdi va ular buni eslashadi va bu ular uchun organik darajada, ishonchim komilki, ular bu xotiraga hech qachon xiyonat qilishmaydi va ular Rossiya bilan hamkorlikni rivojlantirishdan juda manfaatdor.
Hozir bizda, men aytgan bo‘lardim, Rossiya va Afrika davlatlari o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirishda o‘ziga xos uyg‘onish davri bor va u o‘z samarasini bermoqda. Yaqinda nashr etilgan demokratiya haqida gapirganda, USAID nima qilgani, shu jumladan Afrika mamlakatlariga soxat yordam haqida ma’lumot oldi. Zero, mamlakatimiz bu kabi yondashuvlarning zararli ekani, qo‘poruvchilik faoliyati, terrorizmning avj olishi haqida bir necha bor, xalqaro maydonlarda gapirgan. Butun jahon ommaviy axborot vositalari, “bu Rossiya propagandasi, Kreml propagandasi”, deyishgan.
Ogohlantirishlarimiz mohiyatan o‘z tasdig‘ini topdi, bu agentlik insonparvarlik yordami, qo‘llab-quvvatlash, ochlik, qashshoqlik va kasalliklarga qarshi kurash bilan shug‘ullanmadi. U yerda nomaqbul hokimiyatlarni ag‘darish, davlat to‘ntarishlari, rangli inqiloblar aniq va maqsadli moliyalashtirildi. O‘ylaymanki, endi davlatlarning mutlaq ko‘pchiligi bepul tushlik degan narsa yo‘qligini to‘liq anglab yetadi va hushorlikni ikki barobar oshiradi. Parlament a’zolari nima qilishi mumkinligi haqida gap ketganda, parlamentariylar ko‘p ish qila oladi.
Rossiya tajribasidan kelib chiqqan holda, Federatsiya Kengashida mamlakatimiz ishlariga tashqi aralashuvning oldini olish uchun maxsus senatorlik komissiyasi mavjud.
Biz, Federal Assambleya, USAID va boshqa shunga o‘xshash tuzilmalardan yordam olgan tuzilmalarning harakatlariga to‘sqinlik qiluvchi juda vakolatli qonunchilikni ishlab chiqdik. Biz ularni taqiqlaganimiz yo‘q, biz ularni shunchaki toza suv tomon olib chiqdik. Kimdan olasiz, qancha olasiz va qanday maqsadlarda olasiz? Va darhol bunday tuzilmalar soni keskin kamaydi. O‘ylaymanki, ushbu tuzilmaning mohiyati ochilgandan so‘ng, “erkin”, “mustaqil”, o‘ta qaram bo‘lgan nodavlat, notijorat tashkilotlarining bu harakati yo‘q bo‘lib ketadi.
Garchi men sodda odam bo‘lmasam ham, o‘ylaymanki, “chuqur davlat” bunday harakatlarni rad etishi dargumon. Shunchaki, balki u Davlat departamenti nazorati ostida bo‘lar, balki boshqariladigan bo‘lar, nomini ham aytmoqchi bo‘lmagan, moliyalashtirilgan narsalarga pul sarflanmaydi.
Lekin biz ehtiyotkorligimizni susaytirmasligimiz kerak. Shunday qilib, biz bunday faoliyatga, davlat suveren ishlariga aralashishga chek qo‘yish bo‘yicha tajribamizni boshqa parlamentlarga o‘tkazamiz, almashamiz, bu nimaga olib kelganini aytamiz. Va bir qator davlatlar allaqachon shunga o‘xshash qonunlarni qabul qilgan.
Gruziyada nima sodir bo‘lganiga qarang, ular shunchaki davlatni, o‘z suverenitetini himoya qilishni xohlashdi. Xorijiy agentlar haqidagi qonunga qanday norozilik bildirilmoqda? Buning mohiyatiga ko‘ra yomon narsa yo‘q. Bunday qonun AQShda ko‘p yillardan beri amalda bo‘lganini ko‘p marta aytgan edik. Ba’zilarga bu nom yoqmaydi, lekin aslida bu to‘g‘ri.
Ular qanday harakat qilishdi, chunki ular mamlakat hayotiga bunday noqonuniy, qo‘pol aralashish yo‘lini to‘sib qo‘yishlarini tushunishdi. Biz esa hamma bilan muloqotga ochiqmiz, ishoning, sanksiyalarga qaramay, uchrashuvlarimiz, muloqotlarimiz, parlament muloqotlarimiz soni kamaygani yo‘q. Aksincha, biz juda qizg‘in muloqot olib bormoqdamiz. Va ko‘pchilik bularning hech birini bilmasligimizni aytadi. Bu axborot sohasida monopoliyadir.
— Haqiqatan ham ularning ko‘zlarini ochmoqdasiz.
— Ha, biz bu haqda hech qanday ma’lumotga ega emasmiz, bizda faqat bitta manbadan ma’lumot bor, deyishadi.
— Valentina Ivanovna, Efiopiya 1935-yilda italyan fashizmi hujumi ostiga tushgan va fashizimdan xalos bo‘lgan birinchi davlat bo‘ldi. Endi Efiopiya BMT Bosh Assambleyasida natsizmni ulug‘lashga qarshi Rossiya rezolyutsiyasini qo‘llab-quvvatladi. Afrikaning boshqa davlatlari ham ushbu rezolyutsiyani qo‘llab-quvvatladi. Sizningcha, Afrika dunyodagi antifashistik kurashning yangi markaziga aylanishi mumkinmi? Axir hozir natsizm va fashizm bosh ko‘tarmoqda.
— Bilasizmi, menimcha, bu yerda qandaydir markazlar yaratish yoki kimnidir tayinlashning hojati yo‘qdek tuyuladi. Fashizmning insoniyatga qarshi mafkura ekanligini, bizning asrimizda sivilizatsiyalashgan jamiyatda fashizm bo‘lishi mumkin emasligini imkon qadar ko‘proq mamlakatlar anglab yetishi muhim. Va shunday bo‘ladi. Rossiya va boshqa bir qator mamlakatlarning natsizmni ulug‘lashni taqiqlash to‘g‘risidagi rezolyutsiyasini ko‘plab davlatlar shunchaki qo‘llab-quvvatlagani yo‘q, neonatsizm tahdidini ko‘rib, ko‘proq davlatlar bunga qarshi ison ham ko‘tarmoqda.
Afrika mamlakatlariga kelsak, menimcha, ular genetik darajada mustamlakachilik yillarida boshidan kechirgan hamma narsadan keyin u yoki bu millatni kamsituvchi har qanday mafkuraga, genotsidga qarshi — va shuning uchun ular antifashistlar ekanligiga va har doim bunga ovoz berishlari tasodif emas.
Darhaqiqat, bugungi kunda bir qator mamlakatlarda sodir bo‘layotgan voqealar tashvish uyg‘otmay qolmaydi. Biz natsistlar mafkurasi Ukrainada nimalarga olib kelganini ko‘rib turibmiz. Bu mamlakat boshiga tushgan dahshatli fojianing boshlanishi edi. Rossiya esa har doim fashistik mafkurani rad etishda barcha sog‘lom kuchlarni, barcha ilg‘or davlatlarni birlashtirishda davom etadi.
— Valentina Ivanovna, siz Efiopiyada, arab bo‘lmagan Afrikada ochilgan ushbu studiyadagi, bizning vakolatxonamizdagi birinchi mehmonimizsiz. Biroq, biz Afrikada uzoq vaqt ishlayapmiz va G‘arbning bizning faoliyatimizga to‘sqinlik qilishga urinishlariga qaramay, odamlar qanchalik ochiq, ular bizga qanchalik samimiy va muqobil ma’lumotlarga qanchalik qiziqishlarini ko‘rib turibmiz. Sanksiyalar, ta’qiblar va boshqalar. Bu qiziqishni esa hatto OAV, manbalarimiz nuqtayi nazaridan ham ko‘ramiz. Bu, albatta, o‘sib bormoqda. Sizningcha, G‘arb nihoyat Afrikani yo‘qotdimi? Ular bu yerda qilgan xatolarini tan olishga tayyormi? Xatolar va jinoyatlar.
— Ha, xatolar siz buni yumshoq qilib aytingiz. Oxirgi savoldan boshlaylik. Albatta, G‘arb ba’zan tavba qiladi, lekin amalda emas, so‘zda. Ularning mustamlakachilik yillarida sodir etgan og‘ir jinoyatlari, resurslarni so‘ndirishlari, mahalliy aholining qul mehnatidan foydalanishlari, madaniy-tarixiy qadriyatlarni chetga olib chiqishlari, shunchaki haqiqiy jinoyat sodir etishlari uchun javobgarlikka tortilishini istamaydi.
Bilasizmi, yurisprudensiyada shunday tushuncha bor — amalda pushaymon bo‘lish. Menimcha, Afrika davlatlari amalda pushaymon bo‘lish va bu qayg‘u, barcha qiyinchiliklar uchun to‘lashni talab qilishlari kerak.
— Kompensatsiya, sodda qilib aytganda.
— Bu davlatlar amalga oshirgan kompensatsiyalar. Va shuni aytmoqchimanki, bu mavzu ko‘pincha turli xalqaro maydonlarda ko‘tariladi. Bu adolatli bo‘lardi, to‘g‘ri bo‘lardi. G‘arb Afrikani yo‘qotganiga kelsak, bilasizmi, savolning o‘zida bir jihat bor, G‘arbning Afrikaga qandaydir huquqi bor. Yo‘q, ularning Afrikaga alohida huquqi yo‘q. Afrikaliklarning o‘zlari Afrikani yo‘qotmasliklari, o‘zlarining rivojlanish yo‘llarini mustaqil ravishda belgilashda davom etishlari, shu yo‘lni tanlashlari, o‘z suvereniteti, mustaqilligini saqlab qolishlari muhimdir. Va aslida, bu sodir bo‘layotgan narsa, chunki ular ozodlik uchun juda katta narx to‘lashdi. Va ular uchun bu juda o‘ziga xos narsa, bu ularning mustaqilligi, ular uchun bu alohida qadriyat.
Shu sababli, G‘arbning Afrikadan foyda olishni davom ettirish uchun qandaydir tarzda Afrikaga qaytishga urinishlari endi to‘xtatilmoqda va ularni aldashning iloji yo‘q, bunga kuch yo‘q va kim bilan hamkorlik qilishni afrikaliklarning o‘zlari hal qilishadi.
Mana qarang, biz Efiopiyadamiz — barcha xalqaro va mintaqaviy masalalar bo‘yicha o‘z pozitsiyasiga ega bo‘lgan, o‘z pozitsiyasini aniq himoya qiladigan mutlaqo suveren davlat va bu Afrika qit’asidagi yetakchi davlat bo‘lishga da’vogarlik qilayotgan davlatdir. Bu Afrikaning diplomatik poytaxti, u Afrika Ittifoqining shtab-kvartirasi va bu mamlakat jadal rivojlanayotgani va mustaqil, muvozanatli, oqilona siyosatini egallashi bilan Efiopiya tobora ko‘proq nufuzli, dunyoda nufuzli davlatga aylanib bormoqda.
BRIKSning to‘la huquqli a’zosiga aylangani bejiz emas. Va, albatta, BRIKSda ishtirok etish bu mamlakat uchun yangi ulkan imkoniyatlar ochadi. Shuning uchun men Afrikaning o‘zi afrikaliklar uchun o‘zini yo‘qotmasligiga aminman va afrikaliklarning o‘zlari doimo o‘z taqdirlarini hal qiladilar.
Men sizga, aziz Dmitriy Konstantinovich, sizning jamoangiz, kollektivingiz, ushbu ajoyib loyiha uchun minnatdorchilik bildirmoqchi edim. Juda muhim, juda zarur. Bugun biz haqiqatan ham nafaqat Rossiya-Efiopiya hamkorligida, balki Rossiya-Afrika hamkorligida ham yangi sahifa ochmoqdamiz, chunki afrikaliklarning obyektiv ma’lumotga bo‘lgan talabi borligi to‘g‘ri. Ular soxta narsalarga osonlikcha ishonishmaydi.
Va bu yerda Sputnik tahririyati ko‘rinishidagi bunday kuchli axborot resursining paydo bo‘lishi, menimcha, butun Afrikaga katta ta’sir ko‘rsatadi. Va siz doimo obyektiv ma’lumotlar, xolis ma’lumotlar, tasdiqlangan, halol va kerak bo‘lsa, tanqidiy ma’lumotlar bilan bog‘lanasiz. Menimcha, bu siz aytgan masalalarni ilgari surishda katta yordam beradi.
Va shunday bo‘ldiki, biz bu markazni, ehtimol, ramziy ma’noda ochmoqdamiz: 1898-yil 17-fevralda Rossiya va Efiopiya o‘rtasida diplomatik munosabatlar o‘rnatilgan, ya’ni 127-yil oldin. Va bu Rossiya diplomatik munosabatlar o‘rnatgan birinchi Afrika davlati edi. Va biz yangi imkoniyatlar uchun shunday keng axborot maydonini ochamiz.
