https://oz.sputniknews.uz/20240812/amerika-atom-yolgon-45140396.html
Amerikaning atom yolg‘onlari
Amerikaning atom yolg‘onlari
Sputnik O‘zbekiston
Bu dunyoda o‘zgarmas hodisalar mavjud. Oqayotgan suv, quyosh chiqishi va Qo‘shma Shtatlar Rossiyani uran yoqilg‘isidan voz kechib, qanday qilib vayron qilayotganini cheksiz... 12.08.2024, Sputnik O‘zbekiston
2024-08-12T19:00+0500
2024-08-12T19:00+0500
2024-08-12T19:00+0500
kolumnistlar
aqsh
rossiya
uran
vashington
rosatom
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e8/08/0c/45140715_0:5:1280:725_1920x0_80_0_0_8319233e986162c8b78b1d4caf4c3758.jpg
Yaqinda Vashington, uzoq davom etgan burishish va siyosiy zigzaglardan so‘ng, o‘z sanksiyalari bilan qattiq mag‘lub bo‘lgan g‘azablangan Yevropa jamoatchiligining bosimi ostida boyitilgan uranni import qilishni taqiqlovchi qonunni qabul qilishga majbur bo‘ldi.Tabiiyki, gollivud yo‘laklarida odatdagidek, bu Rossiyani yo‘q qilish doirasidagi qattiq qadam sifatida taqdim etildi, ammo qonunchilik hujjati matnini birinchi o‘qishda ham mantiqiy savollar tug‘ildi. Masalan, nima uchun agar boshqa alternativa bo‘lmasa va bu mamlakatning energiya xavfsizligini xavf ostiga qo‘ysa qonunda Qo‘shma Shtatlar o‘z qonunini e’tiborsiz qoldirib, Rossiya uranini sotib olishda davom etishi mumkinligi haqida alohida band bor.Orzular fabrikasini bejiz tilga olganimiz yo‘q, chunki u nafaqat milliardlab odamlarning ongini boshqaradi, balki ko‘p jihatdan zamonaviy Amerika siyosatining asosini tashkil etdi. Misol uchun, Rossiya atom sanoatiga qarshi sanksiyalar e’lon qilingan paytda Vashington g‘urur bilan ta’minotni almashtirish va o‘zining uran ishlab chiqarishini jonlantirish uchun deyarli uch milliard dollar ajratilayotganini e’lon qildi.Katta pul. Joriy yilning birinchi choragi oxirida amerikalik energetiklar bor-yo‘g‘i uch oy ichida ular radioaktiv ruda qazib olishni rekord darajaga ko‘tarishgani va birinchi chorakda o‘tgan yilga nisbatan ko‘proq qazib olishgani haqida xabar berishdi. Bayonot va so‘zlar barcha dahshatli demokratik ommaviy axborot vositalari tomonidan Rossiya xaritasi atrofida g‘olibona xorovod uyushtirishdi.To‘g‘ri, negadir ular hech bo‘lmaganda rasmiy kommunike ostidagi chiziqni qazishni unutishdi, chunki ular ikki tomchi suv singari Kiyevning bir xil g‘alabali aloqalariga o‘xshaydi. Va ular aniq voqelik bilan juda kam umumiylikka ega.Gap shundaki, Vashington uch "yard" dollarning o‘ta muvaffaqiyatli rivojlanishi haqida xabar berayotganda, negadir u past tayanch effekti deb ataladigan narsadan foydalanishini eslatishni unutadi. Chunki qayd etilgan birinchi chorak davomida 70 ming pudga yaqin uran oksidi (normal qiymatlarda 34 tonna) qazib olindi. Va hamma narsa yaxshidek, faqat 2015-yilda amerikalik konchilar besh million funt, 1983-yilda esa 43 million funt to‘lashdi. So‘z bilan aytganda - qirq uch million yetmish ming.Qo‘shma Shtatlar tinch yadro sanoatining tanazzulga uchraganligi nuqtayi nazaridan butun G‘arb energetikasining umumiy standarti sifatida Og‘irliklar va o‘lchovlar uyiga kiritilishi mumkin.Bugungi kunga kelib, Qo‘shma Shtatlarda 28 shtat bo‘ylab tarqalgan 54 ta atom elektr stansiyasida umumiy o‘rnatilgan quvvati 94,7 gigavatt bo‘lgan 94 ta yadro reaktorlari ishlaydi. Ba’zi bir muammo shundaki, Amerika atom elektr stansiyalarining o‘rtacha yoshi ishonchli tarzda qirq besh yoshdan oshadi va ba’zi keksa odamlarning ishlash muddati sakson yilgacha uzaytirildi. Bu ham rekord, ammo dunyoda hech bir "tuvak" bunday ish staji bilan nafaqaga chiqmagan. Hali jismonan yashamay va nafaqaga chiqish uchun barcha da’vogarlar belgilangan muddatdan ancha oldin zarar yo‘lidan chiqarib yuborildi. Albatta, ehtimol, bir kun kelib Amerika o‘zining texnologik vakolatlarini tiklaydi va yana o‘zini ham moliyaviy, ham resurs bilan ta’minlay boshlaydi.Ba’zi bir qiyinchilik shundaki, Qo‘shma Shtatlar o‘zini sayyoradagi eng texnologik davlat sifatida ko‘rsatib, uzoq vaqtdan beri barcha aniq ko‘rinishlarida postindustrial jamiyatni qurmoqda. Ya’ni, ishlab chiqarishni uchinchi mamlakatlarga o‘tkazish bilan, muntazam gender og‘ishlarini tadqiq qilish foydasiga murakkab ilmiy-texnik ta’lim klasterini yo‘q qilish, tajribali kadrlarning "yerda" amaliyot mavjudligi bilan qarishi.Aynan mana shu ataylab tanlangan tarixiy yo‘nalish samarasi o‘laroq, bugungi kunda dunyodagi uran izotoplarini ajratish quvvatining 43 foizi Rossiya hududida joylashgan. O‘tgan chorak asr davomida bu sanoatni deyarli noldan qurgan Xitoy yana o‘n olti foiz bilan haqli ravishda faxrlanadi.Yevropa Ittifoqi quvvatining atigi sakkiz foizini tashkil qiladi. Xalqaro energetika agentligi veb-saytidagi to‘liq tahrirlangan statistik ma’lumotlarga murojaat qilsak ham, AQSh uran yoqilg‘isining 20 foizini to‘g‘ridan-to‘g‘ri Rossiyadan import qiladi. 27 foizi uran rudasi zahiralari kam bo‘lgan va kelgusi o‘n yilliklarda kamayishi kutilayotgan Kanadadan keladi. Yana yigirma beshtasi Qozog‘istondan keltiriladi. Ayni damda biz G‘arb targ‘ibotining mo‘rt kristalini yo‘q qilmaslik uchun ongli ravishda og‘zimizga suv to‘playmiz. Biz ularga achinishimiz uchun emas, balki keyinchalik surpriz yanada saxiyroq bo‘lishi uchun.Va bu yerda biz suhbatimizning asosiysiga keldik. Rossiya va AQSh o‘rtasidagi o‘zaro savdo kichik. O‘tgan yil davomida bizning xorijdagi sotuvlarimiz 4,5 milliard dollarni tashkil etdi (bir yil oldin 14,5 milliard), amerikaliklar bizga 597 million dollarlik tovar va xizmatlarni sotdilar (bir yil avval 1,6 milliard). Ya’ni, biz geosiyosiy kommunalni o‘zaro rozilik bilan tark etmoqdamiz va hech kim bundan fojiali afsuslanmaydi.Yagona farq shundaki, xuddi shu energetika sektorining muhim hududlarida Rossiya, ular aytganidek, uyg‘onmasdan o‘zini ta’minlaydi va amerikaliklar buning uchun juda ko‘p mehnat qilishlari kerak.Agar kimdir bizning suhbatimizning asosiy g‘oyasi Rossiyaning strategik dushmanlarini va umuman butun dunyoni qanday oziqlantirishi haqida o‘ylagan bo‘lsa, biz sizni xafa qilishga shoshilamiz. Moskva tarixiy tartib-intizom va obro‘-e’tibor tufayli o‘zining barcha shartnomalarini, jumladan, Yevropaga gaz va AQShga uran yetkazib berish bo‘yicha kelishuvlarni sinchkovlik bilan bajaradi. Bu zaiflik yoki ochko‘zlik emas, bu biznes intizomi — bu umumiy ishonchlilik deb ataladi.Bu yerda pul hatto ikkinchi darajali ham emas, chunki Moskva uran yetkazib berishdan kosmik darajada pul ishlamaydi. Ammo bularning barchasini ko‘plab davlatlar ko‘rmoqda. Ayniqsa, uran yoqilg‘isini ishlab chiqarish, yetkazib berish va utilizatsiya qilishni o‘z ichiga olgan o‘z atom elektr stansiyalarini qurish yoki modernizatsiya qilish uchun aloqaga kirishgan.Agar kimdir unutgan bo‘lsa, yaqinda Aleksey Lixachov "Rosatom" barcha yadroviy energiyaga muhtoj bo‘lgan o‘n bir davlat bilan shartnoma imzolaganini eslatib o‘tdi. Atrofdagilarni Rossiya bilan har qanday hamkorlikdan voz kechishga majburlayotgan davlatlar, garchi bu iqtisodiyot yoki energetikaning qulashi bilan bog‘liq bo‘lsa ham, har qadamda o‘zlariga istisnolar qo‘yadi.Vashington o‘z siyosatini "Faqat men bilan ishlang, aks holda men sizni yo‘q qilaman" tamoyili asosida quradi, Rossiya esa, aksincha, "men bilan va sizga foyda keltiradigan har bir kishi bilan savdo qiling" belgisi ostida hammani taklif qiladi. BRIKS va ShHTdagi navbatga qaraganda, bu formula biroz jozibadorroq.
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Sergey Savchuk
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/965/18/9651892_32:0:179:147_100x100_80_0_0_05fbcbbf454957c33a463c0efd300626.jpg
Sergey Savchuk
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/965/18/9651892_32:0:179:147_100x100_80_0_0_05fbcbbf454957c33a463c0efd300626.jpg
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sergey Savchuk
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/965/18/9651892_32:0:179:147_100x100_80_0_0_05fbcbbf454957c33a463c0efd300626.jpg
kolumnistlar, aqsh, rossiya, uran, vashington, rosatom
kolumnistlar, aqsh, rossiya, uran, vashington, rosatom
Amerikaning atom yolg‘onlari
Bu dunyoda o‘zgarmas hodisalar mavjud. Oqayotgan suv, quyosh chiqishi va Qo‘shma Shtatlar Rossiyani uran yoqilg‘isidan voz kechib, qanday qilib vayron qilayotganini cheksiz tomosha qilish mumkin.
Yaqinda Vashington, uzoq davom etgan burishish va siyosiy zigzaglardan so‘ng, o‘z sanksiyalari bilan qattiq mag‘lub bo‘lgan g‘azablangan Yevropa jamoatchiligining bosimi ostida boyitilgan uranni import qilishni taqiqlovchi qonunni qabul qilishga majbur bo‘ldi.
Tabiiyki, gollivud yo‘laklarida odatdagidek, bu Rossiyani yo‘q qilish doirasidagi qattiq qadam sifatida taqdim etildi, ammo qonunchilik hujjati matnini birinchi o‘qishda ham mantiqiy savollar tug‘ildi. Masalan, nima uchun agar boshqa alternativa bo‘lmasa va bu mamlakatning energiya xavfsizligini xavf ostiga qo‘ysa qonunda Qo‘shma Shtatlar o‘z qonunini e’tiborsiz qoldirib, Rossiya uranini sotib olishda davom etishi mumkinligi haqida alohida band bor.
Orzular fabrikasini bejiz tilga olganimiz yo‘q, chunki u nafaqat milliardlab odamlarning ongini boshqaradi, balki ko‘p jihatdan zamonaviy Amerika siyosatining asosini tashkil etdi. Misol uchun, Rossiya atom sanoatiga qarshi sanksiyalar e’lon qilingan paytda Vashington g‘urur bilan ta’minotni almashtirish va o‘zining uran ishlab chiqarishini jonlantirish uchun deyarli uch milliard dollar ajratilayotganini e’lon qildi.
Katta pul. Joriy yilning birinchi choragi oxirida amerikalik energetiklar bor-yo‘g‘i uch oy ichida ular radioaktiv ruda qazib olishni rekord darajaga ko‘tarishgani va birinchi chorakda o‘tgan yilga nisbatan ko‘proq qazib olishgani haqida xabar berishdi. Bayonot va so‘zlar barcha dahshatli demokratik ommaviy axborot vositalari tomonidan Rossiya xaritasi atrofida g‘olibona xorovod uyushtirishdi.
To‘g‘ri, negadir ular hech bo‘lmaganda rasmiy kommunike ostidagi chiziqni qazishni unutishdi, chunki ular ikki tomchi suv singari Kiyevning bir xil g‘alabali aloqalariga o‘xshaydi. Va ular aniq voqelik bilan juda kam umumiylikka ega.
Gap shundaki, Vashington uch "yard" dollarning o‘ta muvaffaqiyatli rivojlanishi haqida xabar berayotganda, negadir u past tayanch effekti deb ataladigan narsadan foydalanishini eslatishni unutadi. Chunki qayd etilgan birinchi chorak davomida 70 ming pudga yaqin uran oksidi (normal qiymatlarda 34 tonna) qazib olindi. Va hamma narsa yaxshidek, faqat 2015-yilda amerikalik konchilar besh million funt, 1983-yilda esa 43 million funt to‘lashdi. So‘z bilan aytganda - qirq uch million yetmish ming.
Qo‘shma Shtatlar tinch yadro sanoatining tanazzulga uchraganligi nuqtayi nazaridan butun G‘arb energetikasining umumiy standarti sifatida Og‘irliklar va o‘lchovlar uyiga kiritilishi mumkin.
Bugungi kunga kelib, Qo‘shma Shtatlarda 28 shtat bo‘ylab tarqalgan 54 ta atom elektr stansiyasida umumiy o‘rnatilgan quvvati 94,7 gigavatt bo‘lgan 94 ta yadro reaktorlari ishlaydi. Ba’zi bir muammo shundaki, Amerika atom elektr stansiyalarining o‘rtacha yoshi ishonchli tarzda qirq besh yoshdan oshadi va ba’zi keksa odamlarning ishlash muddati sakson yilgacha uzaytirildi. Bu ham rekord, ammo dunyoda hech bir "tuvak" bunday ish staji bilan nafaqaga chiqmagan. Hali jismonan yashamay va nafaqaga chiqish uchun barcha da’vogarlar belgilangan muddatdan ancha oldin zarar yo‘lidan chiqarib yuborildi. Albatta, ehtimol, bir kun kelib Amerika o‘zining texnologik vakolatlarini tiklaydi va yana o‘zini ham moliyaviy, ham resurs bilan ta’minlay boshlaydi.
Ba’zi bir qiyinchilik shundaki, Qo‘shma Shtatlar o‘zini sayyoradagi eng texnologik davlat sifatida ko‘rsatib, uzoq vaqtdan beri barcha aniq ko‘rinishlarida postindustrial jamiyatni qurmoqda. Ya’ni, ishlab chiqarishni uchinchi mamlakatlarga o‘tkazish bilan, muntazam gender og‘ishlarini tadqiq qilish foydasiga murakkab ilmiy-texnik ta’lim klasterini yo‘q qilish, tajribali kadrlarning "yerda" amaliyot mavjudligi bilan qarishi.
Aynan mana shu ataylab tanlangan tarixiy yo‘nalish samarasi o‘laroq, bugungi kunda dunyodagi uran izotoplarini ajratish quvvatining 43 foizi Rossiya hududida joylashgan. O‘tgan chorak asr davomida bu sanoatni deyarli noldan qurgan Xitoy yana o‘n olti foiz bilan haqli ravishda faxrlanadi.
Yevropa Ittifoqi quvvatining atigi sakkiz foizini tashkil qiladi. Xalqaro energetika agentligi veb-saytidagi to‘liq tahrirlangan statistik ma’lumotlarga murojaat qilsak ham, AQSh uran yoqilg‘isining 20 foizini to‘g‘ridan-to‘g‘ri Rossiyadan import qiladi. 27 foizi uran rudasi zahiralari kam bo‘lgan va kelgusi o‘n yilliklarda kamayishi kutilayotgan Kanadadan keladi. Yana yigirma beshtasi Qozog‘istondan keltiriladi. Ayni damda biz G‘arb targ‘ibotining mo‘rt kristalini yo‘q qilmaslik uchun ongli ravishda og‘zimizga suv to‘playmiz. Biz ularga achinishimiz uchun emas, balki keyinchalik surpriz yanada saxiyroq bo‘lishi uchun.
Va bu yerda biz suhbatimizning asosiysiga keldik. Rossiya va AQSh o‘rtasidagi o‘zaro savdo kichik. O‘tgan yil davomida bizning xorijdagi sotuvlarimiz 4,5 milliard dollarni tashkil etdi (bir yil oldin 14,5 milliard), amerikaliklar bizga 597 million dollarlik tovar va xizmatlarni sotdilar (bir yil avval 1,6 milliard). Ya’ni, biz geosiyosiy kommunalni o‘zaro rozilik bilan tark etmoqdamiz va hech kim bundan fojiali afsuslanmaydi.
Yagona farq shundaki, xuddi shu energetika sektorining muhim hududlarida Rossiya, ular aytganidek, uyg‘onmasdan o‘zini ta’minlaydi va amerikaliklar buning uchun juda ko‘p mehnat qilishlari kerak.
Agar kimdir bizning suhbatimizning asosiy g‘oyasi Rossiyaning strategik dushmanlarini va umuman butun dunyoni qanday oziqlantirishi haqida o‘ylagan bo‘lsa, biz sizni xafa qilishga shoshilamiz. Moskva tarixiy tartib-intizom va obro‘-e’tibor tufayli o‘zining barcha shartnomalarini, jumladan, Yevropaga gaz va AQShga uran yetkazib berish bo‘yicha kelishuvlarni sinchkovlik bilan bajaradi. Bu zaiflik yoki ochko‘zlik emas, bu biznes intizomi — bu umumiy ishonchlilik deb ataladi.
Bu yerda pul hatto ikkinchi darajali ham emas, chunki Moskva uran yetkazib berishdan kosmik darajada pul ishlamaydi. Ammo bularning barchasini ko‘plab davlatlar ko‘rmoqda. Ayniqsa, uran yoqilg‘isini ishlab chiqarish, yetkazib berish va utilizatsiya qilishni o‘z ichiga olgan o‘z atom elektr stansiyalarini qurish yoki modernizatsiya qilish uchun aloqaga kirishgan.
Agar kimdir unutgan bo‘lsa, yaqinda Aleksey Lixachov "Rosatom" barcha yadroviy energiyaga muhtoj bo‘lgan o‘n bir davlat bilan shartnoma imzolaganini eslatib o‘tdi. Atrofdagilarni Rossiya bilan har qanday hamkorlikdan voz kechishga majburlayotgan davlatlar, garchi bu iqtisodiyot yoki energetikaning qulashi bilan bog‘liq bo‘lsa ham, har qadamda o‘zlariga istisnolar qo‘yadi.
Vashington o‘z siyosatini "Faqat men bilan ishlang, aks holda men sizni yo‘q qilaman" tamoyili asosida quradi, Rossiya esa, aksincha, "men bilan va sizga foyda keltiradigan har bir kishi bilan savdo qiling" belgisi ostida hammani taklif qiladi. BRIKS va ShHTdagi navbatga qaraganda, bu formula biroz jozibadorroq.
