https://oz.sputniknews.uz/20240611/davlat-usa-harbiyl-sharmanda-haydash-44331543.html
Yana bir davlat amerikalik harbiylarni sharmandalik bilan haydab chiqardi
Yana bir davlat amerikalik harbiylarni sharmandalik bilan haydab chiqardi
Sputnik O‘zbekiston
AQSh rasmiylari Nigerdan harbiy xizmatchilarni olib chiqishni rasman boshladi va Afrika davlatining o‘tish davri hukumati talab qilganidek, buni 15-sentabrgacha yakunlashi shart.
2024-06-11T21:03+0500
2024-06-11T21:03+0500
2024-06-11T21:03+0500
kolumnistlar
aqsh
niger
harbiy baza
harbiy
harbiy texnika
nato
fransiya
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e8/06/0b/44331849_0:0:1281:721_1920x0_80_0_0_3178f70cfd67b1a9978dba80bb9938e4.jpg
Global janub deb ataladigan yana bir davlat "Pentagon harbiylarini" quvib chiqarmoqda — va u sharmandalarcha chekinmoqda. Albatta, 20-yillik ishg‘oldan keyin Afg‘onistondagidek qop-qora emas, albatta. Va shunga qaramay, hammasi qayerdan boshlanganini eslatish yetarlicha uyatli. AQSh uchun tarixning bu o‘ziga xos qismi an’anaviy tarzda boshlandi — ular fransuzlarga xiyonat qilishdi. Ular har doim tushunarsiz vaziyatda fransuzlarga xiyonat qilishgan va 2023-yilda Nigerdagi davlat to‘ntarishidan keyin aynan shunday bo‘lgan. Yangi hukumat Parijni Fransiyaning sobiq mustamlakasi, G‘arbiy Afrikadagi harbiy ko‘prigi va nihoyat, atom elektr stansiyalari uchun muhim yadro yoqilg‘isi yetkazib beruvchisi bo‘lgan Niger tarixidagi barcha baxtsizliklar uchun oxirgisi etib tayinladi. Bunday stigmadan qochish qiyin edi va Emmanuyel Makronning diplomatik iste’dodlari bilan — aqlga sig‘mas. Parij hokimiyatdan ag‘darilgan prezident Muhammad Bazumni qayta tiklashni, ya’ni avvalgi holiga qaytishni talab qildi va aks holda bosqinchilik bilan tahdid qildi. Fransiyaning qo‘rqinchli ovoziga quloq solgan yangi hukumat o‘z harbiy kontingentini uylarini tark etishni talab qildi. Bu yerda amerikaliklar fransuzlarga xiyonat qilishdi. Makron Nigerga bosim davom etishiga, yangi hukumatni hech kim tan olmasligiga va unga hech qanday aloqasi yo‘qligiga umid qilgan. Ammo Parij manfaatlariga e’tibor bermaslik yaxshi xalqaro an’anaga aylanib bormoqda va AQSh uchun bu odatda refleksdir. Nigerdagi muzokaralar Rossiyaning eski dushmani Viktoriya Nulandning so‘nggi muhim missiyasi va ehtimol uning oqqush qo‘shig‘i edi. U Davlat kotibi bo‘lishni xohladi va tajribasi, "jangovar" va professional fazilatlariga asoslanib, u Davlat departamentining hozirgi rahbari Antoni Blinkendan ko‘ra ko‘proq loyiq edi. Biroq, AQSh prezidenti Jo Bayden fursatdan unumli foydalanmadi va o‘z ma’muriyatining tashqi siyosatidagi muvaffaqiyatsizliklarini Davlat kotibiga yuklamadi va keksa podxalimni qadimiy tanasi bilan tark etishga qaror qildi. Shunday qilib (iloji boricha soddalashtirish uchun, aynan shunday) Nuland apparat kurashida Blinkenga yutqazib qo‘ydi va to‘satdan iste’foga chiqishidan oldin Niameyga qo‘nishi paytida u hech narsaga erisha olmadi, garchi u yomonlashmagan bo‘lsa ham: davlat departamentida qolgan ko‘pchilik bilan solishtirganda, u haqiqatan ham ajoyib mutaxassis. Amerikaliklarning asosiy vazifasi, ular uchun fransuzlarning manfaatlarini e’tiborsiz qoldirib, ikkita harbiy bazani saqlab qolish edi: biri poytaxt Niameyda, ikkinchisi shimolda, cho‘lda, tuya bozoridan uncha uzoq bo‘lmagan joyda. Ikkinchisi nisbatan yaqinda noldan qurilgan bo‘lib, ko‘p millionlab sarmoya kiritgan va jami 1100 AQSh askari Nigerda joylashgan. Ularning asosiy vazifasi ham razvedka, ham jangovar zarba berishga qodir bo‘lgan Reaper MQ -9 tipidagi uchuvchisiz uchish apparatlaridan foydalanishdir. Soatiga 400 kilometrgacha tezlik, 13 ming metrgacha ko‘tarilish balandligi va bir kundan ortiq parvozda qolish qobiliyati tufayli ular Pentagonni O‘rta yer dengizigacha bo‘lgan ulkan hududni kuzatishni ta’minlashdi. Bunday muhim strategik nuqtani yo‘qotib bo‘lmaydi, lekin baribir u yo‘qolgan, garchi yangi Niger hukumati amerikaliklarni fransuzlardan yaxshi ajratib tursa va AQSh bazalarida o‘zlari uchun muammo ko‘rishmagan: shunchaki pul to‘lang, siyosiy ishlarimizga aralashmang va yashashingizni davom ettiring. Ammo amerikaliklar, biz bilganimizdek, boshqalarning ishiga suqulmaslikni bilishmaydi va tez orada ular ikkita vaziyatdan jiddiy xavotirda edilar. Birinchidan, rus tilida gaplashadigan yaxshi qurollangan odamlar asta-sekin fransuzlar o‘rnini egallashni boshlashdi (ko‘rinishidan, Makron nihoyat Rossiyadan g‘azablangan). Nigerning yangi hukumati, hech bo‘lmaganda, mahalliy islomchilar, qabila separatistlari va ehtimoliy tashqi aralashuvchilarga qarshi kurashni davom ettirish bo‘yicha harbiy ko‘rsatma berishdan manfaatdor, biroq uning mintaqadagi Moskva bilan qo‘shma loyihalari, albatta, bu bilan tugamaydi. Ikkinchidan, to‘ntarish rahbarlari Eron hukumati bilan muvaffaqiyatli va tezda umumiy til topishdi. Nigeriyaliklar Tehronga uran yetkazib berilishi haqidagi mish-mishlarni rad etishdi, biroq ular Eron dronlarini sotib olish bo‘yicha kelishuvni rad etishdan ma’no ko‘rishmadi. AQSh bazalarining o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olsak, bu Vashington uchun so‘nggi tomchi bo‘ldi. Niameyga yangi desant guruhi yuborildi — Davlat departamenti va Pentagonning Afrikaga mas’ul vakillari — Molli Fi va general Maykl Lengli. Yoki ular nigeriyaliklarga qo‘pol munosabatda bo‘lishdi yoki to‘satdan ularga tahdid qilishdi yoki ular juda ko‘p narsani xohlashdi, ammo muzokaralar natijasida o‘tish davri hukumati Qo‘shma Shtatlarga nisbatan nodo‘stona fikrlarni tarqatishdi va shunga qaramay, ikkala qimmatli bazani ozod qilishni talab qilishdi. AQShning keyingi taktikasi armiyani olib chiqishni kechiktirish va ular uchun muqobil joy tayyorlashga vaqt topish edi. Va shu darajaga yetdiki, ular o‘sha qurollangan ruslarni Niameydagi bazaga, garchi olis binolarda bo‘lsa ham, amerikaliklarga qolgan binolarni bo‘shatish vaqti kelganiga ishora qilgandek ko‘chirishni boshlashdi. Bu alohida-alohida qo‘mondonning asablarini buzdi, ular G‘arb ommaviy axborot vositalariga shikoyat qilishdi, ammo bu voqealarga olib kelmadi va endi olib kelmaydi: nihoyat binolar ozod qilinadi va shundan keyin butun davlat Amerika ta’siridan xalos bo‘ladi. Bir qator bayonotlarga asoslanib, bizning odamlar Nigerdagi butun AQSh harbiy infratuzilmasidan foydalanishga da’vo qiladi va nigeriyaliklar bunga qarshi emas degan xulosaga kelish mumkin va barcha manfaatdor tomonlar, xuddi fransuzlar ilgari qilganidek, Davlat departamentining fikriga ahamiyat berishmaydi. Haqiqat nima bo‘lishidan qat’iy nazar, bu Rossiyaning raqibi Fransiyada uran yoki AQSh misolida strategik joylashgan razvedka bazasi bo‘ladimi, muhim resurslardan uzilib qolgan hozirgi global qarama-qarshilikdagi muhim epizod bo‘lib qoladi. Amerikaning Afrikadagi bazalari uchun umuman olganda yangi voqelik tug‘ilmoqda, chunki Rossiya bir muncha vaqtdan beri AQShning ko‘plab harbiy obyektlariga hujum qilish uchun o‘z do‘stlariga uzoq masofali qurollarni bermaslik uchun ma’naviy majburiyatga ega emas. Aftidan, biz bu qizil chiziqni allaqachon kesib o‘tganmiz, bu kelajakda Pentagonning nafaqat Afrikadagi mavjudligi geografiyasiga ta’sir qiladi. Nigerdan harbiylarni bosqichma-bosqich olib chiqish uyatli bo‘lishi mumkin, ammo eng yomon variant emas. Chunki shunday davom etsa, boshqa joylardan qochishlariga to‘g‘ri keladi.
niger
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
aqsh niger harbiy xizmatchilar afrika davlati
aqsh niger harbiy xizmatchilar afrika davlati
Yana bir davlat amerikalik harbiylarni sharmandalik bilan haydab chiqardi
AQSh rasmiylari Nigerdan harbiy xizmatchilarni olib chiqishni rasman boshladi va Afrika davlatining o‘tish davri hukumati talab qilganidek, buni 15-sentabrgacha yakunlashi shart.
Global janub deb ataladigan yana bir davlat "Pentagon harbiylarini" quvib chiqarmoqda — va u sharmandalarcha chekinmoqda. Albatta, 20-yillik ishg‘oldan keyin Afg‘onistondagidek qop-qora emas, albatta. Va shunga qaramay, hammasi qayerdan boshlanganini eslatish yetarlicha uyatli.
AQSh uchun tarixning bu o‘ziga xos qismi an’anaviy tarzda boshlandi — ular fransuzlarga xiyonat qilishdi.
Ular har doim tushunarsiz vaziyatda fransuzlarga xiyonat qilishgan va 2023-yilda Nigerdagi davlat to‘ntarishidan keyin aynan shunday bo‘lgan. Yangi hukumat Parijni Fransiyaning sobiq mustamlakasi, G‘arbiy Afrikadagi harbiy ko‘prigi va nihoyat, atom elektr stansiyalari uchun muhim yadro yoqilg‘isi yetkazib beruvchisi bo‘lgan Niger tarixidagi barcha baxtsizliklar uchun oxirgisi etib tayinladi. Bunday stigmadan qochish qiyin edi va Emmanuyel Makronning diplomatik iste’dodlari bilan — aqlga sig‘mas.
Parij hokimiyatdan ag‘darilgan prezident Muhammad Bazumni qayta tiklashni, ya’ni avvalgi holiga qaytishni talab qildi va aks holda bosqinchilik bilan tahdid qildi. Fransiyaning qo‘rqinchli ovoziga quloq solgan yangi hukumat o‘z harbiy kontingentini uylarini tark etishni talab qildi. Bu yerda amerikaliklar fransuzlarga xiyonat qilishdi.
Makron Nigerga bosim davom etishiga, yangi hukumatni hech kim tan olmasligiga va unga hech qanday aloqasi yo‘qligiga umid qilgan. Ammo Parij manfaatlariga e’tibor bermaslik yaxshi xalqaro an’anaga aylanib bormoqda va AQSh uchun bu odatda refleksdir.
Nigerdagi muzokaralar Rossiyaning eski dushmani Viktoriya Nulandning so‘nggi muhim missiyasi va ehtimol uning oqqush qo‘shig‘i edi. U Davlat kotibi bo‘lishni xohladi va tajribasi, "jangovar" va professional fazilatlariga asoslanib, u Davlat departamentining hozirgi rahbari Antoni Blinkendan ko‘ra ko‘proq loyiq edi.
Biroq, AQSh prezidenti Jo Bayden fursatdan unumli foydalanmadi va o‘z ma’muriyatining tashqi siyosatidagi muvaffaqiyatsizliklarini Davlat kotibiga yuklamadi va keksa podxalimni qadimiy tanasi bilan tark etishga qaror qildi. Shunday qilib (iloji boricha soddalashtirish uchun, aynan shunday) Nuland apparat kurashida Blinkenga yutqazib qo‘ydi va to‘satdan iste’foga chiqishidan oldin Niameyga qo‘nishi paytida u hech narsaga erisha olmadi, garchi u yomonlashmagan bo‘lsa ham: davlat departamentida qolgan ko‘pchilik bilan solishtirganda, u haqiqatan ham ajoyib mutaxassis.
Amerikaliklarning asosiy vazifasi, ular uchun fransuzlarning manfaatlarini e’tiborsiz qoldirib, ikkita harbiy bazani saqlab qolish edi: biri poytaxt Niameyda, ikkinchisi shimolda, cho‘lda, tuya bozoridan uncha uzoq bo‘lmagan joyda.
Ikkinchisi nisbatan yaqinda noldan qurilgan bo‘lib, ko‘p millionlab sarmoya kiritgan va jami 1100 AQSh askari Nigerda joylashgan. Ularning asosiy vazifasi ham razvedka, ham jangovar zarba berishga qodir bo‘lgan Reaper MQ -9 tipidagi uchuvchisiz uchish apparatlaridan foydalanishdir.
Soatiga 400 kilometrgacha tezlik, 13 ming metrgacha ko‘tarilish balandligi va bir kundan ortiq parvozda qolish qobiliyati tufayli ular Pentagonni O‘rta yer dengizigacha bo‘lgan ulkan hududni kuzatishni ta’minlashdi.
Bunday muhim strategik nuqtani yo‘qotib bo‘lmaydi, lekin baribir u yo‘qolgan, garchi yangi Niger hukumati amerikaliklarni fransuzlardan yaxshi ajratib tursa va AQSh bazalarida o‘zlari uchun muammo ko‘rishmagan: shunchaki pul to‘lang, siyosiy ishlarimizga aralashmang va yashashingizni davom ettiring.
Ammo amerikaliklar, biz bilganimizdek, boshqalarning ishiga suqulmaslikni bilishmaydi va tez orada ular ikkita vaziyatdan jiddiy xavotirda edilar. Birinchidan, rus tilida gaplashadigan yaxshi qurollangan odamlar asta-sekin fransuzlar o‘rnini egallashni boshlashdi (ko‘rinishidan, Makron nihoyat Rossiyadan g‘azablangan).
Nigerning yangi hukumati, hech bo‘lmaganda, mahalliy islomchilar, qabila separatistlari va ehtimoliy tashqi aralashuvchilarga qarshi kurashni davom ettirish bo‘yicha harbiy ko‘rsatma berishdan manfaatdor, biroq uning mintaqadagi Moskva bilan qo‘shma loyihalari, albatta, bu bilan tugamaydi.
Ikkinchidan, to‘ntarish rahbarlari Eron hukumati bilan muvaffaqiyatli va tezda umumiy til topishdi. Nigeriyaliklar Tehronga uran yetkazib berilishi haqidagi mish-mishlarni rad etishdi, biroq ular Eron dronlarini sotib olish bo‘yicha kelishuvni rad etishdan ma’no ko‘rishmadi.
AQSh bazalarining o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olsak, bu Vashington uchun so‘nggi tomchi bo‘ldi. Niameyga yangi desant guruhi yuborildi — Davlat departamenti va Pentagonning Afrikaga mas’ul vakillari — Molli Fi va general Maykl Lengli.
Yoki ular nigeriyaliklarga qo‘pol munosabatda bo‘lishdi yoki to‘satdan ularga tahdid qilishdi yoki ular juda ko‘p narsani xohlashdi, ammo muzokaralar natijasida o‘tish davri hukumati Qo‘shma Shtatlarga nisbatan nodo‘stona fikrlarni tarqatishdi va shunga qaramay, ikkala qimmatli bazani ozod qilishni talab qilishdi.
AQShning keyingi taktikasi armiyani olib chiqishni kechiktirish va ular uchun muqobil joy tayyorlashga vaqt topish edi. Va shu darajaga yetdiki, ular o‘sha qurollangan ruslarni Niameydagi bazaga, garchi olis binolarda bo‘lsa ham, amerikaliklarga qolgan binolarni bo‘shatish vaqti kelganiga ishora qilgandek ko‘chirishni boshlashdi.
Bu alohida-alohida qo‘mondonning asablarini buzdi, ular G‘arb ommaviy axborot vositalariga shikoyat qilishdi, ammo bu voqealarga olib kelmadi va endi olib kelmaydi: nihoyat binolar ozod qilinadi va shundan keyin butun davlat Amerika ta’siridan xalos bo‘ladi.
Bir qator bayonotlarga asoslanib, bizning odamlar Nigerdagi butun AQSh harbiy infratuzilmasidan foydalanishga da’vo qiladi va nigeriyaliklar bunga qarshi emas degan xulosaga kelish mumkin va barcha manfaatdor tomonlar, xuddi fransuzlar ilgari qilganidek, Davlat departamentining fikriga ahamiyat berishmaydi.
Haqiqat nima bo‘lishidan qat’iy nazar, bu Rossiyaning raqibi Fransiyada uran yoki AQSh misolida strategik joylashgan razvedka bazasi bo‘ladimi, muhim resurslardan uzilib qolgan hozirgi global qarama-qarshilikdagi muhim epizod bo‘lib qoladi.
Amerikaning Afrikadagi bazalari uchun umuman olganda yangi voqelik tug‘ilmoqda, chunki Rossiya bir muncha vaqtdan beri AQShning ko‘plab harbiy obyektlariga hujum qilish uchun o‘z do‘stlariga uzoq masofali qurollarni bermaslik uchun ma’naviy majburiyatga ega emas.
Aftidan, biz bu qizil chiziqni allaqachon kesib o‘tganmiz, bu kelajakda Pentagonning nafaqat Afrikadagi mavjudligi geografiyasiga ta’sir qiladi. Nigerdan harbiylarni bosqichma-bosqich olib chiqish uyatli bo‘lishi mumkin, ammo eng yomon variant emas. Chunki shunday davom etsa, boshqa joylardan qochishlariga to‘g‘ri keladi.
