https://oz.sputniknews.uz/20240609/russia-garb-qurol-44309243.html
Rossiya G‘arb qurollarini uning o‘ziga qarshi ishlatmoqda
Rossiya G‘arb qurollarini uning o‘ziga qarshi ishlatmoqda
Sputnik O‘zbekiston
Rossiya prezidentining PMEF forumidagi nutqi yetakchi ommaviy axborot vositalari tomonidan qayta-qayta tarqatildi, tahlilchilar diqqatini tortdi va global siyosatni kuzatuvchi millionlab sharhlovchilar tomonidan talqin qilindi.
2024-06-09T19:00+0500
2024-06-09T19:00+0500
2024-06-09T19:00+0500
kolumnistlar
rossiya
g‘arb
qurol-yarog‘
yadro quroli
ukraina
vladimir putin
fransiya
emmanuel makron
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e8/06/09/44309529_1:0:600:337_1920x0_80_0_0_5f54649ef3ebe96f8aca1d9688f99b2d.jpg
TOShKENT, 9-iyun — Sputnik. Yevgeniy Balakin. Rossiya prezidentining Sankt-Peterburg xalqaro iqtisodiy forumidagi (PMEF) nutqi yetakchi ommaviy axborot vositalari tomonidan qayta-qayta tarqatildi, tahlilchilar diqqatini tortdi va global siyosatni kuzatuvchi millionlab sharhlovchilar tomonidan talqin qilindi.Iqtisodiy forumda, nomidan ko‘rinib turibdiki, geosiyosat, madaniyat, mafkura sohasidagi dolzarb masalalar ham ko‘tarildi. Ammo, bizningcha, eng muhimi, bitta edi: Rossiya yadro qurolidan foydalanishga tayyormi? Bu masalaning asosiy ekanligi, boshqa narsalar qatori, forum moderatorining tanlovidan dalolat beradi. U Ukrainadagi mojaroda yadro qurolidan foydalanish zarurligini oqlaydigan qator maqolalari bilan tanilgan Sergey Karaganov bo‘ldi.Albatta, moderator tanlashni bir nechta shov-shuvli nashrlarga qisqartirish — Karaganovning xalqaro siyosat masalalarida boy tajribasini hisobga olgan holda, qabul qilib bo‘lmaydigan soddalashtirishdir. Biroq, uning bunday dolzarb masala bo‘yicha jamoatchilik pozitsiyasi (va u keltirib chiqargan xayajon) inobatga olinmagan bo‘lsa kerak.Karaganov qarashlarining keskinligini tushunish uchun uning maqolalaridan biridan iqtibos keltiramiz: “Rossiya siyosati ochiqchasiga NATO o‘zining o‘tmishdagi siyosati orqali o‘zining tajovuzkorligini isbotlagan va Rossiyaga qarshi amalda urush olib borayotgan dushman bloki ekanligidan kelib chiqishi kerak. Shu bois, unga qarshi har qanday (shu jumladan, oldingi yadroviy) zarbalar ma’naviy va siyosiy jihatdan oqlanadi. Bu birinchi navbatda Kiyev xuntasini qo‘llab-quvvatlashda faol ishtirok etayotgan mamlakatlarga taalluqlidir”.Siyosatshunosning forumda Vladimir Putinga bergan yadro xavfsizligi haqidagi savollari bir xil darajada dolzarb edi: "Avvalambor ular boshqa tebranmasliklari uchun, ularni mag‘lub qilmasdan, to‘liq taslim bo‘lishga erishmasdan va nisbatan aytganda, g‘arbiy raqiblarimizga yadro to‘pponchasini qaratmasdan, qanday qilib har qanday muzokaralar olib borish mumkin?"Shuni ta’kidlash kerakki, Karaganovning yondashuvi umuman asossiz emas, aksincha, G‘arb rahbarlari psixologiyasini chuqur tushunishga asoslangan (u o‘z maqolalarida ham bunga e’tibor beradi).Amerikaning amaldagi prezidenti Jozef Bayden odatda aqldan ozishda ayblanadi, ammo sof siyosiy nuqtayi nazardan, jinnilik haqida gapirish kerak, aniqrog‘i, 1969-yilda Richard Nikson ma’muriyati tomonidan ishlab chiqilgan "aqldan ozgan doktrinasi" .Doktrinaning asosiy g‘oyasi — "deeskalatsiya orqali keskinlikni pasaytirish", ya’ni tahdidlar darajasini dushman keyingi qarama-qarshilikni nomaqbul deb hisoblab, yon berishdir. Aytgancha, Niksonning o‘sha paytdagi strategiyasi SSSRga qarshi yadro qurolidan foydalanishga ko‘rgazmali tayyorgarlikni ham o‘z ichiga olgan.Ukraina mojarosi boshlangandan beri AQSh va uning ittifoqchilari tomonidan Kiyev rejimiga yetkazib berilgan qurollar ro‘yxati qanchalik kengayganini hisobga olsak, aynan mana shu strategiya bizga qarshi qo‘llanilmoqda.Shunday qilib, Karaganov tashabbusni o‘z qo‘liga olishni va jamoaviy G‘arb ko‘tara olmaydigan ulushlarni ko‘tarishni taklif qiladi. Bu taklifga Vladimir Putinning vazmin javobi ajablanarli emas. Bir tomondan, uning siyosiy uslubi faqat istisno holatlarda keskin qadamlar qo‘yishni o‘z ichiga oladi: mamlakat suvereniteti va hududiy yaxlitligiga tahdid. Ular Rossiyaning yadroviy doktrinasida tasvirlangan, prezidentning so‘zlariga ko‘ra, unga o‘zgartirish kiritilmagan (va bu yerda G‘arb elitalariga qaratilgan ishora osongina o‘qiladi).Boshqa tomondan — prezident soxta dilemma oldida turganini tushunadi: tobora kuchayib borayotgan provokatsiyalarga chidash yoki yadro qurolidan foydalanish. Birinchisi qabul qilinishi mumkin emas, chunki bu G‘arb hukmdorlarining o‘zlarining jazosizligiga ishonchini kuchaytiradi - bu yanada katta tahdidlarga olib keladi. Ikkinchisi istalmagan, chunki u oldindan aytib bo‘lmaydigan siyosiy va harbiy oqibatlarga olib keladi: “Agar gap [bungacha] yetib borsa, xudo saqlasin, buni istamaymiz, siz “talafotlarni kamaytiraylik”, dedingiz — ular cheksiz ko‘payishi mumkin”, — deya ogohlantirdi Putin.Soxta dilemmadan chiqish yo‘li aslida Vladimir Putin tomonidan belgilab qo‘yilgan "bilvosita harakatlar strategiyasi" bo‘lishi mumkin.Uning ta’kidlashicha, Rossiya "Ukrainaga qurol yetkazib beradigan va ularni bizga qarshi, bizning Rossiya hududimizga qarshi ishlatishga chaqiradigan mamlakatlardan o‘zlariga, shu jumladan harbiy xarakterdagi muayan bosimni boshdan kechirayotgan davlatlarga yoki hatto ba’zi huquqiy tuzilmalarga" uzoq masofali qurollarni yetkazib berish huquqini o‘zida saqlab qoladi." Va ma’lum bir tuzilmaning qonuniyligi haqidagi qarash faqat Rossiyaning suveren qaroriga bog‘liq va xalqaro huquqdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri kelib chiqmaganligi sababli, bizning oldimizda eng keng imkoniyatlar ochilmoqda.Ushbu strategiya ingliz harbiy tarixchisi Bezil Liddelom Gart tomonidan xuddi shu nomdagi kitobda ishlab chiqilgan bo‘lib, uning kengaytirilgani 1954-yilda nashr etilgan va ikki jahon urushi tajribasini umumlashtirgan. Uning asosiy jihati moslashuvchanlik bo‘lib, uning yordamida dushman tarkibidagi kuchli elementlar chetlab o‘tiladi va zaiflarga hujum qilinadi. Masalan, Kserksning quruqlikdagi qo‘shinlari oldida zaif bo‘lgan yunonlar miloddan avvalgi 480-yilda Salamin jangida uning ta’minot kemalarini yo‘q qilib, Fors shohini o‘z qo‘shinini Yunonistondan olib chiqishga majbur qilishdi.Bu strategiya Ukrainadagi hozirgi mojaroga tegishlimi? Bundan ko‘proq. Bu mamlakatning chet eldan qurol-yarog‘ va o‘q-dorilar yetkazib berishga jiddiy qaramligi uni eng kichik kechikishda ham xavf ostiga qo‘yadi (AQSh Senati bir necha oy davomida yetkazib berish bo‘yicha kelisha olmaganida ko‘rdik).Donor mamlakatlardagi har qanday ishlab chiqarish, iqtisodiy yoki siyosiy muvaffaqiyatsizlik Ukraina uchun halokatli bo‘lishi mumkin. Ammo ularning o‘zlarida juda ko‘p zaifliklar mavjud.Shuning uchun, diqqat bilan ko‘rib chiqishga arziydi: AQShda yana bir poyezd relsdan chiqib ketmaydimi? Amerika samolyot tashuvchisi jangari hutiylar qo‘lidan chiqib ketmaydimi? Balki Texasdagi siyosiy inqiroz shtatning ajralib chiqishiga olib keladi? Yoki Atlantika okeanining tubi bo‘ylab o‘tadigan suv osti kabellari yaroqsiz holga keladi?Mamlakatimizga yadro quroli bilan tahdid qilgan Fransiyadagi yozgi Olimpiya o‘yinlarining xavfsizligi ham tashvish uyg‘otmoqda. Dunyo xavf-xatarlarga to‘la — va Emmanuel Makronning noto‘g‘ri o‘ylangan tashqi siyosati sabab bo‘lgan migratsiya inqirozi mamlakatga eng nomaqbul daqiqada zarba berishi mumkin.Yuqoridagilarni hisobga olsak, uzoq masofali qurollarni yetkazib berish bilvosita harakatlar strategiyasiga mos keladigan yagona narsa emas. Albatta, gap Rossiya unga albatta murojaat qilishi haqida ketmayapti — bizning mamlakatimiz o‘z ortida bunday imkoniyatni saqlab qoladi. Shuningdek, yadroviy doktrinani oydinlashtirish imkoniyati kabi. Har holda, Rossiyada "aqldan ozgan doktrinaga" javob topiladi.
ukraina
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
vladimir putin yadro quroli g‘arb
vladimir putin yadro quroli g‘arb
TOShKENT, 9-iyun — Sputnik. Yevgeniy Balakin. Rossiya prezidentining Sankt-Peterburg xalqaro iqtisodiy forumidagi (PMEF) nutqi yetakchi ommaviy axborot vositalari tomonidan qayta-qayta tarqatildi, tahlilchilar diqqatini tortdi va global siyosatni kuzatuvchi millionlab sharhlovchilar tomonidan talqin qilindi.
Iqtisodiy forumda, nomidan ko‘rinib turibdiki, geosiyosat, madaniyat, mafkura sohasidagi dolzarb masalalar ham ko‘tarildi. Ammo, bizningcha, eng muhimi, bitta edi: Rossiya yadro qurolidan foydalanishga tayyormi?
Bu masalaning asosiy ekanligi, boshqa narsalar qatori, forum moderatorining tanlovidan dalolat beradi. U Ukrainadagi mojaroda yadro qurolidan foydalanish zarurligini oqlaydigan qator maqolalari bilan tanilgan Sergey Karaganov bo‘ldi.
Albatta, moderator tanlashni bir nechta shov-shuvli nashrlarga qisqartirish — Karaganovning xalqaro siyosat masalalarida boy tajribasini hisobga olgan holda, qabul qilib bo‘lmaydigan soddalashtirishdir. Biroq, uning bunday dolzarb masala bo‘yicha jamoatchilik pozitsiyasi (va u keltirib chiqargan xayajon) inobatga olinmagan bo‘lsa kerak.
Karaganov qarashlarining keskinligini tushunish uchun uning maqolalaridan biridan iqtibos keltiramiz: “Rossiya siyosati ochiqchasiga NATO o‘zining o‘tmishdagi siyosati orqali o‘zining tajovuzkorligini isbotlagan va Rossiyaga qarshi amalda urush olib borayotgan dushman bloki ekanligidan kelib chiqishi kerak. Shu bois, unga qarshi har qanday (shu jumladan, oldingi yadroviy) zarbalar ma’naviy va siyosiy jihatdan oqlanadi. Bu birinchi navbatda Kiyev xuntasini qo‘llab-quvvatlashda faol ishtirok etayotgan mamlakatlarga taalluqlidir”.
Siyosatshunosning forumda Vladimir Putinga bergan yadro xavfsizligi haqidagi savollari bir xil darajada dolzarb edi: "Avvalambor ular boshqa tebranmasliklari uchun, ularni mag‘lub qilmasdan, to‘liq taslim bo‘lishga erishmasdan va nisbatan aytganda, g‘arbiy raqiblarimizga yadro to‘pponchasini qaratmasdan, qanday qilib har qanday muzokaralar olib borish mumkin?"
Shuni ta’kidlash kerakki, Karaganovning yondashuvi umuman asossiz emas, aksincha, G‘arb rahbarlari psixologiyasini chuqur tushunishga asoslangan (u o‘z maqolalarida ham bunga e’tibor beradi).
Amerikaning amaldagi prezidenti Jozef Bayden odatda aqldan ozishda ayblanadi, ammo sof siyosiy nuqtayi nazardan, jinnilik haqida gapirish kerak, aniqrog‘i, 1969-yilda Richard Nikson ma’muriyati tomonidan ishlab chiqilgan "aqldan ozgan doktrinasi" .
Doktrinaning asosiy g‘oyasi — "deeskalatsiya orqali keskinlikni pasaytirish", ya’ni tahdidlar darajasini dushman keyingi qarama-qarshilikni nomaqbul deb hisoblab, yon berishdir. Aytgancha, Niksonning o‘sha paytdagi strategiyasi SSSRga qarshi yadro qurolidan foydalanishga ko‘rgazmali tayyorgarlikni ham o‘z ichiga olgan.
Ukraina mojarosi boshlangandan beri AQSh va uning ittifoqchilari tomonidan Kiyev rejimiga yetkazib berilgan qurollar ro‘yxati qanchalik kengayganini hisobga olsak, aynan mana shu strategiya bizga qarshi qo‘llanilmoqda.
Shunday qilib, Karaganov tashabbusni o‘z qo‘liga olishni va jamoaviy G‘arb ko‘tara olmaydigan ulushlarni ko‘tarishni taklif qiladi. Bu taklifga Vladimir Putinning vazmin javobi ajablanarli emas. Bir tomondan, uning siyosiy uslubi faqat istisno holatlarda keskin qadamlar qo‘yishni o‘z ichiga oladi: mamlakat suvereniteti va hududiy yaxlitligiga tahdid. Ular Rossiyaning yadroviy doktrinasida tasvirlangan, prezidentning so‘zlariga ko‘ra, unga o‘zgartirish kiritilmagan (va bu yerda G‘arb elitalariga qaratilgan ishora osongina o‘qiladi).
Boshqa tomondan — prezident soxta dilemma oldida turganini tushunadi: tobora kuchayib borayotgan provokatsiyalarga chidash yoki yadro qurolidan foydalanish. Birinchisi qabul qilinishi mumkin emas, chunki bu G‘arb hukmdorlarining o‘zlarining jazosizligiga ishonchini kuchaytiradi - bu yanada katta tahdidlarga olib keladi. Ikkinchisi istalmagan, chunki u oldindan aytib bo‘lmaydigan siyosiy va harbiy oqibatlarga olib keladi: “Agar gap [bungacha] yetib borsa, xudo saqlasin, buni istamaymiz, siz “talafotlarni kamaytiraylik”, dedingiz — ular cheksiz ko‘payishi mumkin”, — deya ogohlantirdi Putin.
Soxta dilemmadan chiqish yo‘li aslida Vladimir Putin tomonidan belgilab qo‘yilgan "bilvosita harakatlar strategiyasi" bo‘lishi mumkin.
Uning ta’kidlashicha, Rossiya "Ukrainaga qurol yetkazib beradigan va ularni bizga qarshi, bizning Rossiya hududimizga qarshi ishlatishga chaqiradigan mamlakatlardan o‘zlariga, shu jumladan harbiy xarakterdagi muayan bosimni boshdan kechirayotgan davlatlarga yoki hatto ba’zi huquqiy tuzilmalarga" uzoq masofali qurollarni yetkazib berish huquqini o‘zida saqlab qoladi." Va ma’lum bir tuzilmaning qonuniyligi haqidagi qarash faqat Rossiyaning suveren qaroriga bog‘liq va xalqaro huquqdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri kelib chiqmaganligi sababli, bizning oldimizda eng keng imkoniyatlar ochilmoqda.
Ushbu strategiya ingliz harbiy tarixchisi Bezil Liddelom Gart tomonidan xuddi shu nomdagi kitobda ishlab chiqilgan bo‘lib, uning kengaytirilgani 1954-yilda nashr etilgan va ikki jahon urushi tajribasini umumlashtirgan. Uning asosiy jihati moslashuvchanlik bo‘lib, uning yordamida dushman tarkibidagi kuchli elementlar chetlab o‘tiladi va zaiflarga hujum qilinadi. Masalan, Kserksning quruqlikdagi qo‘shinlari oldida zaif bo‘lgan yunonlar miloddan avvalgi 480-yilda Salamin jangida uning ta’minot kemalarini yo‘q qilib, Fors shohini o‘z qo‘shinini Yunonistondan olib chiqishga majbur qilishdi.
Bu strategiya Ukrainadagi hozirgi mojaroga tegishlimi? Bundan ko‘proq. Bu mamlakatning chet eldan qurol-yarog‘ va o‘q-dorilar yetkazib berishga jiddiy qaramligi uni eng kichik kechikishda ham xavf ostiga qo‘yadi (AQSh Senati bir necha oy davomida yetkazib berish bo‘yicha kelisha olmaganida ko‘rdik).
Donor mamlakatlardagi har qanday ishlab chiqarish, iqtisodiy yoki siyosiy muvaffaqiyatsizlik Ukraina uchun halokatli bo‘lishi mumkin. Ammo ularning o‘zlarida juda ko‘p zaifliklar mavjud.
Shuning uchun, diqqat bilan ko‘rib chiqishga arziydi: AQShda yana bir poyezd relsdan chiqib ketmaydimi? Amerika samolyot tashuvchisi jangari hutiylar qo‘lidan chiqib ketmaydimi? Balki Texasdagi siyosiy inqiroz shtatning ajralib chiqishiga olib keladi? Yoki Atlantika okeanining tubi bo‘ylab o‘tadigan suv osti kabellari yaroqsiz holga keladi?
Mamlakatimizga yadro quroli bilan tahdid qilgan Fransiyadagi yozgi Olimpiya o‘yinlarining xavfsizligi ham tashvish uyg‘otmoqda. Dunyo xavf-xatarlarga to‘la — va Emmanuel Makronning noto‘g‘ri o‘ylangan tashqi siyosati sabab bo‘lgan migratsiya inqirozi mamlakatga eng nomaqbul daqiqada zarba berishi mumkin.
Yuqoridagilarni hisobga olsak, uzoq masofali qurollarni yetkazib berish bilvosita harakatlar strategiyasiga mos keladigan yagona narsa emas. Albatta, gap Rossiya unga albatta murojaat qilishi haqida ketmayapti — bizning mamlakatimiz o‘z ortida bunday imkoniyatni saqlab qoladi. Shuningdek, yadroviy doktrinani oydinlashtirish imkoniyati kabi. Har holda, Rossiyada "aqldan ozgan doktrinaga" javob topiladi.
