Rossiyaning “Drel”i jangga shay
© missiles.ruKorrektiruyemaya aviabomba PBK-500U "Drel"
Obuna bo‘lish
Rossiyaning texnologik jihatdan mukammal va qudratli aviabombalari Ukrainadagi maxsus harbiy operatsiya maqsadlariga erishishni, dunyoda teng va bo‘linmas xavfsizlik tizimini shakllantirishni tezlashtirmoqda, deb ta’kidlaydi Sputnik harbiy sharhlovchisi Aleksandr Xrolenko.
10 yanvar kuni “Rostex” davlat sinovlari muvaffaqiyatli yakunlangani va 500 kg kalibrli “Drel” yuqori aniqlikdagi kassetali bombasini ommaviy ishlab chiqarish boshlanganini e’lon qildi.
Rossiya Havo-kosmik kuchlari 10-15 km balandlikdan uchadigan “aqlli” aviabombalari arsenalini ko‘paytirmoqda. U allaqachon UPAB-1500B va UPAB-500B inersial-sun’iy yo‘ldoshli navigatsiya tizimlari, lazerli KAB-250LG, universal rejalashtirish va to‘g‘irlash modullari (UMPK) bilan yuqori portlovchi o‘q-dorilarni o‘z ichiga oladi.
Yangi seriya Rossiya aviatsiyasiga Ukraina harbiy harakatlar teatrida dushman pozitsiyalarini faolroq “burg‘ulash” imkonini beradi.
“Drel” aviabombasi 15 ta o‘q-dorilarni o‘z ichiga oladi va zirhli texnikalarni, havo mudofaa tizimlarini, raketa tizimlarini, artilleriyani va dushman qo‘mondonlik punktlarini 30 km dan ortiq masofada yo‘q qilish uchun mo‘ljallangan.
"Drel"ning texnologik xususiyatlari — yuqori aniqlik, katta foydali yuk koeffitsiyenti, radarning ko‘rinmasligi va qo‘shimcha o‘q-dorilarni yo‘q qilish mexanizmi (agar nishon zararlangan hududni tark etsa) hisoblanadi.
Rossiya Havo-kosmik kuchlarining boshqa boshqariluvchi aviabombalari singari, “Drel” 14 km balandlikda “Tashlading – unutding” tamoyiliga muvofiq foydalaniladi va uning jangovar kuchi NATOdagi JDAM tipidagi analoglaridan ustundir.
Navigatsiya GLONASS sun’iy yo‘ldosh tizimi va boshqa yo‘l topish vositalari yordamida amalga oshiriladi. “Drel”ning uzunligi – 3,1 m, og‘irligi – 540 kg.
“Texmash” kompaniyasining ijrochi direktori Aleksandr Kochkin avvalroq “Drel” asosida “turli maqsadlar uchun mo‘ljallangan mahsulotlar” ning lineykasi yaratilishini e’lon qildi, ularning xususiyatlarini faqat taxmin qilish mumkin.
Yangi aviabomba yaratilishi haqida ilk bor 2016-yilda e’lon qilingan edi.
Maxsus harbiy operatsiya hududida frontning ba’zi qismlarida Rossiyaning Su-34 samolyotlari dushmanga qarshi 40 tagacha yuqori aniqlikdagi yirik kalibrli uchuvchi bombalardan har kuni va juda samarali foydalanishmoqda. Ularni zenit tizimlari yoki elektron urush tizimlari bilan to‘xtatib bo‘lmaydi. Oldingi chiziqdagi ukrainalik askarlarning guvohlik berishicha, aviabombalar bilan metodik zarbalar “do‘zax eshiklarini ochmoqda” va ulardan hatto chuqur beton bunkerlarda ham najot yo‘q.
Haqiqatga qaytish
Rossiya harbiy-sanoat majmuasi maxsus harbiy operatsiyadan ancha oldin yuqori quvvatli aviabombalarni seriyalab ishlab chiqarishni boshladi, ammo NATOning razvedka, havo mudofaasi va elektron urush tizimlari bilan to‘yingan Ukraina harbiy harakatlar teatri Ukraina Qurolli Kuchlari mudofaasini buzishda bunday qurollarning alohida ahamiyatini aniqladi.
Masalan, UPAB-1500B boshqariladigan bombalar 2022-yil bahorida qo‘llanila boshlandi va Ukraina qo‘mondonligi ularni darhol “juda kuchli tahdid” deb atadi. Kuchli UPAB-1500B boshqariladigan aviabomba 1010 kg og‘irlikdagi jangovar kallak bilan 50 km gacha bo‘lgan masofadagi nishonlarni urishga qodir va Su-30SM bilan Su-35 ko‘p nishonli qiruvchi samolyotlari, Su-34 bombardimonchilari va Su-25 hujum samolyotlari bilan mos keladi.
Ukraina Qurolli Kuchlari va NATO Rossiyaning og‘ir “Valkiriyalari” ni qanday urib tushirish yoki navigatsiyasini “o‘chirish”ni hali hanuz o‘rgana olmadi. Shubhasiz, yangi “Drel” dushmanga yangi muammolar va yo‘qotishlarni keltirib chiqaradi.
O‘q-dorilardan faol foydalanish Ukraina Qurolli Kuchlarining butun mustahkamlangan hududlarini tezda "demilitarizatsiya qiladi". Yaqin kelajakda sun’iy intellektning rivojlanishi Rossiya aviabombalarining imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytiradi.
G‘arb ekspertlari Rossiya Havo-kosmik kuchlari tomonidan 500 dan 1500 kg gacha kalibrli “aqlli” aviabombalardan jangovar foydalanishini xavotir bilan tahlil qilmoqdalar va buni qo‘g‘irchoq Ukraina armiyasi uchun “o‘sib borayotgan muammo” deb bilishadi, chunki AQSh bilan NATO da ham bunga qarshi choralar yo‘q.
Patriot, NASAMS, Iris-T va boshqa zenit-raketa tizimlari bu sohada mutlaqo yaroqsiz bo‘lib chiqdi.
Boshqa tomondan, og‘irligi 1020 kg bo‘lgan va 109 kg jangovar kallak – beton teshuvchi GBU-34 Amerika bomba nishonga otish joyidan atigi 24 km masofada ucha oladi va rossiyalik hamkasblaridan har jihatdan sezilarli darajada pastroqdir.
Ukraina harbiy harakatlar teatrida GPS-navigatsiyaga ega Amerikaning aviabombalari – 225 dan 450 kg gacha bo‘lgan (Ukraina MiG-29 bilan birlashtirilgan) JDAM-ER (Joint Direct Attack Munition), shuningdek, 150 km masofali va og‘irligi 115 kg bo‘lgan jangovar kallakli "yerga moslangan" (HIMARS raketasining quyruq qismi bilan uchirilgan) GLSDB bombalari umidlarni oqlamadi. Rossiyaning elektron urush texnologiyalari NATO uchun kutilmaganda "ko‘r qiluvchi" bo‘lib chiqdi. Rossiyaning to‘siqlar kuchini koinotdan GPS signallari to‘xtatib turmoqda. Rossiyaning elektron urush tizimlari o‘zgarishlar bilan GPS signallarini ushlab turish va qayta uzatishga qodir, bu esa AQSh va NATOning butun koordinata tizimini o‘zgartiradi.
“Business Insider” nashri avvalroq shunday degan edi: “Rossiyaning elektron urush tizimlari shunchalik samaraliki, Ukraina, shuningdek, AQSh va NATO endi JDAM bombalari va boshqa “aqlli” qurollari o‘z nishonlarini urishiga umid qila olmaydi”.
“The American Conservative” jurnali qo‘shimcha qildi: Kiyev rejimining istaklari uning imkoniyatlaridan sezilarli darajada oshadi, Rossiya esa “Amerika bilan proksi urushda g‘alaba qozonmoqda”.