https://oz.sputniknews.uz/20231219/aqsh-ozining-asosiy-muammosini-hal-qila-olmaydi-41644310.html
AQSh o‘zining asosiy muammosini hal qila olmaydi
AQSh o‘zining asosiy muammosini hal qila olmaydi
Sputnik O‘zbekiston
Amerika kuchi uchun eng katta tahdid nima? AQSh o‘zining global hukmronligi uchun misli ko‘rilmagan muammolarga duch kelayotgani Amerika elitasi orasida yaxshi tushuniladi - bahslar asosan ushbu muammolarni tartiblash va ular bilan qanday kurashish haqida ketmoqda.
2023-12-19T21:41+0500
2023-12-19T21:41+0500
2023-12-19T21:41+0500
kolumnistlar
aqsh
ukraina
xitoy
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e5/04/0c/18273405_0:160:3073:1888_1920x0_80_0_0_8d781554d669c997c99ea7e1a277faa2.jpg
Ammo hozirda asosiy muammolar - tahdidlar ro‘yxati quyidagicha: Ukrainada Rossiya, G‘azoda Isroil va dunyoda Xitoy.Agar uch oy oldin ikkita asosiy muammo - Ukraina inqirozi va Xitoy bilan qarama-qarshilik bo‘lgan bo‘lsa, endi ularga uchinchisi - Yaqin Sharq qo‘shildi. Bundan tashqari, bu potensial va eng portlovchi hisoblanadi: agar jangovar harakatlar G‘azodan boshqa mamlakatlarga o‘tkazilsa, uni nazorat ostida ushlab turish juda qiyin bo‘ladi. Ukraina geosiyosiy fronti esa Shtatlarda eng umidsiz deb baholana boshladi, ammo bu mag‘lubiyatni tan olishga va Ukrainani tark etishga tayyor degani emas. Xitoy misolida uzoq muddatli (o‘n yilliklar) qarama-qarshilik kayfiyati mavjud bo‘lib, uning maqsadi yashirin emas: Xitoy jahon sahnasida Amerika bilan tenglashmasligi va uni gegemonlik pozitsiyasidan mahrum qila olishi kerak. Pekinda buni haqli ravishda to‘xtatuvchilik deb atashadi, ammo Amerika elitalari o‘zlarining tanlovlari nuqtayi nazaridan o‘ylab, o‘zlarini insoniyatning yetakchilari deb bilishadi va ishtahalarni mo‘’tadil qilishni xohlamaydilar.Ammo bularning barchasi strategiya va hozir AQSh uchun taktik muammolar ancha dolzarb. Barcha uch yo‘nalishda nima qilish kerak? Endilikda barcha frontlarda keskinlikni kamaytirish Amerika elitasining manfaatlariga mos keladi. Xitoyni Tayvan bilan qo‘zg‘atishga hojat yo‘q – AQSh butun kelasi yil davomida aynan shunday qiladi. Ukraina, nazariy jihatdan, yevropaliklarni ko‘proq pul to‘lashga va keraksiz savollar bermaslikka majburlab, mudofaa rejimiga o‘tkazilishi kerak va Isroil G‘azodagi quruqlikdagi operatsiyani to‘xtatishga majbur bo‘lishi kerak.Ammo ikkala holatda ham Shtatlar uchun bunga erishish juda qiyin bo‘ladi, chunki mahalliy elita (Ukraina va Isroil) jang maydonidagi g‘alabasiga ko‘p narsa tikishdi. Bunday sharoitda hatto ehtiyotkorlik bilan tormozlash ham "velosipedning qulashi" ga olib kelishi mumkin - va gap shunchaki Zelenskiy va Netanyaxuning taqdiri haqida ketmayapti. Va bir xil darajada muhim: Isroil va ayniqsa Ukraina yo‘nalishlari AQShdagi ichki siyosiy kurashning bir qismiga aylandi. Va bu Bayden ma’muriyati uchun Ukraina va Isroil frontlarida allaqachon qiyin vaziyatni murakkablashtiradi.Gap respublikachilarning Ukrainaga pul ajratilishiga to‘sqinlik qilayotganida emas – Oq uy oxir-oqibat bu borada kelisha oladi. Va respublikachilarning tashviqoti tufayli AQShda Ukrainani qo‘llab-quvvatlash pasayayotgani uchun ham emas: ma’muriyat jamoatchilik fikriga qaramay, o‘z chizig‘ida turishi mumkin. Demokratlar uchun eng yomoni shundaki, Isroil va Ukraina muammolari Baydenning reytingiga putur etkazmoqda va u bilan vaziyat allaqachon juda yomon. Shuning uchun ham Vashingtonda Ukraina va Isroil atrofidagi keskinlikni pasaytirishga intilish uchun hozirda qo‘shimcha (geosiyosiydan tashqari) sabablar bor. Agar Ukraina masalasida Shtatlarning vaziyatga ta’sir qilish imkoniyati cheklangan bo‘lsa, chunki jangovar harakatlar intensivligi ham Rossiya taktikasiga bog‘liq, Isroil misolida ular ko‘proq ta’sir ko‘rsatadi. Nazariy jihatdan, ha, lekin amalda AQSh Isroilga buyruq bera olmaydi, ammo Isroil rahbariyati Amerikaning ichki siyosiy qarama-qarshiliklarida o‘ynash uchun barcha imkoniyatlarga ega.Ma’lum bo‘lishicha, Bayden hozirda tashqi siyosatdagi turbulentlikni kamaytirish uchun alohida imkoniyatlarga ega emas va u saylov yiliga eng noqulay sharoitlarda kirmoqda: tashqi muammolar nafaqat ko‘proq kuch va e’tiborni o‘ziga tortadi, balki uning reytingini ham pasaytiradi. Albatta, keng qamrovli zarbalar bilan cheklash mumkin, hamma narsani AQSh prinsipial jihatdan, o‘zini gegemon sifatida kuchaytirganligi, ko‘p qutbli dunyoning konturlari tobora ravshan bo‘lib borayotgani va umuman amerikaliklar o‘z pozitsiyalarini saqlab qola olmasligi bilan izohlash mumkin. Hammasi shunday, lekin teskari munosabat ham mavjud. Chunki hozir AQSh uchun asosiy tahdid va muammolar Ukraina va Isroil inqirozlari yoki hatto Xitoy emas - Amerika kuchi uchun asosiy muammo Amerikaning o‘zi.Uning ichki inqirozi - 2016-yilda Trampning g‘alabasi bilan oshkor bo‘lgan jamiyatning bo‘linishi va qutblanishi - kuchayib, qaytarib bo‘lmaydigan bo‘lib bormoqda. Meksika bilan chegaradagi vaziyatni hal qila olmaslik, ya’ni noqonuniy migratsiyani to‘xtata olmaslik - bu inqirozning eng yorqin belgisidir. Partiyalararo qarama-qarshiliklarning keskin kuchayishi o‘z-o‘zidan AQSh uchun yangilik emas, lekin bu safar gap shunchaki elitaning ikki fraksiyasi o‘rtasidagi kurash yoki qator saylovchilar qadriyatlaridagi tafovut haqida ketmayapti: biz ikki xil model, ikki xil Amerika o‘rtasida paydo bo‘layotgan bo‘linishni ko‘ramiz. Hukmron elita ko‘proq globalistik, o‘z qarashlari va maqsadlarida millatlararo, unga qarshi bo‘lgan elitaning Trampchilar ozchiligi ko‘proq izolyatsiya va Amerikaga yo‘naltirilgan. Ularning 2024-yil noyabrida bo‘lib o‘tadigan jangi natijasi AQSh uchun, ayniqsa, uning dunyodagi o‘rni uchun katta ahamiyatga ega bo‘ladi. Ammo hozirda prezidentlik kampaniyasi butun dunyoda Amerikaga bo‘lgan munosabatga jiddiy ta’sir ko‘rsatmoqda.Bayden qandaydir mo‘’jiza bilan g‘alaba qozongan taqdirda ham, uning g‘alabasini Tramp va Trampchilar tan olmaydi, ya’ni yangi ma’muriyatning qonuniyligi alohida shtatlar darajasida so‘roq qilinadi va ikki Amerika o‘rtasidagi ijtimoiy bo‘linishlar yangi darajaga ko‘tariladi. Agar Tramp g‘alaba qozonsa, demokratik shtatlar da’volarni ilgari suradi va Yevropa shunchaki ahmoqlikka tushib qoladi. Bu variantlarning barchasi bugun hisob-kitob qilinmoqda va shuning uchun AQShning xalqaro ta’siri uchun asosiy muammo uning siyosati natijasida yuzaga kelgan Ukrainadagi urush yoki G‘azodagi qirg‘in emas, balki o‘zining ichki holatidir. Faqat inqiroz emas, balki salbiy dinamika bilan ham.
ukraina
xitoy
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2023
Potr Akopov
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
Potr Akopov
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Potr Akopov
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
aqsh o‘zining asosiy muammosini hal qila olmaydi
aqsh o‘zining asosiy muammosini hal qila olmaydi
AQSh o‘zining asosiy muammosini hal qila olmaydi
Amerika kuchi uchun eng katta tahdid nima? AQSh o‘zining global hukmronligi uchun misli ko‘rilmagan muammolarga duch kelayotgani Amerika elitasi orasida yaxshi tushuniladi - bahslar asosan ushbu muammolarni tartiblash va ular bilan qanday kurashish haqida ketmoqda.
Ammo hozirda asosiy muammolar - tahdidlar ro‘yxati quyidagicha: Ukrainada Rossiya, G‘azoda Isroil va dunyoda Xitoy.
Agar uch oy oldin ikkita asosiy muammo - Ukraina inqirozi va Xitoy bilan qarama-qarshilik bo‘lgan bo‘lsa, endi ularga uchinchisi - Yaqin Sharq qo‘shildi. Bundan tashqari, bu potensial va eng portlovchi hisoblanadi: agar jangovar harakatlar G‘azodan boshqa mamlakatlarga o‘tkazilsa, uni nazorat ostida ushlab turish juda qiyin bo‘ladi. Ukraina geosiyosiy fronti esa Shtatlarda eng umidsiz deb baholana boshladi, ammo bu mag‘lubiyatni tan olishga va Ukrainani tark etishga tayyor degani emas. Xitoy misolida uzoq muddatli (o‘n yilliklar) qarama-qarshilik kayfiyati mavjud bo‘lib, uning maqsadi yashirin emas: Xitoy jahon sahnasida Amerika bilan tenglashmasligi va uni gegemonlik pozitsiyasidan mahrum qila olishi kerak. Pekinda buni haqli ravishda to‘xtatuvchilik deb atashadi, ammo Amerika elitalari o‘zlarining tanlovlari nuqtayi nazaridan o‘ylab, o‘zlarini insoniyatning yetakchilari deb bilishadi va ishtahalarni mo‘’tadil qilishni xohlamaydilar.
Ammo bularning barchasi strategiya va hozir AQSh uchun taktik muammolar ancha dolzarb. Barcha uch yo‘nalishda nima qilish kerak? Endilikda barcha frontlarda keskinlikni kamaytirish Amerika elitasining manfaatlariga mos keladi. Xitoyni Tayvan bilan qo‘zg‘atishga hojat yo‘q – AQSh butun kelasi yil davomida aynan shunday qiladi. Ukraina, nazariy jihatdan, yevropaliklarni ko‘proq pul to‘lashga va keraksiz savollar bermaslikka majburlab, mudofaa rejimiga o‘tkazilishi kerak va Isroil G‘azodagi quruqlikdagi operatsiyani to‘xtatishga majbur bo‘lishi kerak.
Ammo ikkala holatda ham Shtatlar uchun bunga erishish juda qiyin bo‘ladi, chunki mahalliy elita (Ukraina va Isroil) jang maydonidagi g‘alabasiga ko‘p narsa tikishdi. Bunday sharoitda hatto ehtiyotkorlik bilan tormozlash ham "velosipedning qulashi" ga olib kelishi mumkin - va gap shunchaki Zelenskiy va Netanyaxuning taqdiri haqida ketmayapti. Va bir xil darajada muhim: Isroil va ayniqsa Ukraina yo‘nalishlari AQShdagi ichki siyosiy kurashning bir qismiga aylandi. Va bu Bayden ma’muriyati uchun Ukraina va Isroil frontlarida allaqachon qiyin vaziyatni murakkablashtiradi.
Gap respublikachilarning Ukrainaga pul ajratilishiga to‘sqinlik qilayotganida emas – Oq uy oxir-oqibat bu borada kelisha oladi. Va respublikachilarning tashviqoti tufayli AQShda Ukrainani qo‘llab-quvvatlash pasayayotgani uchun ham emas: ma’muriyat jamoatchilik fikriga qaramay, o‘z chizig‘ida turishi mumkin. Demokratlar uchun eng yomoni shundaki, Isroil va Ukraina muammolari Baydenning reytingiga putur etkazmoqda va u bilan vaziyat allaqachon juda yomon. Shuning uchun ham Vashingtonda Ukraina va Isroil atrofidagi keskinlikni pasaytirishga intilish uchun hozirda qo‘shimcha (geosiyosiydan tashqari) sabablar bor. Agar Ukraina masalasida Shtatlarning vaziyatga ta’sir qilish imkoniyati cheklangan bo‘lsa, chunki jangovar harakatlar intensivligi ham Rossiya taktikasiga bog‘liq, Isroil misolida ular ko‘proq ta’sir ko‘rsatadi. Nazariy jihatdan, ha, lekin amalda AQSh Isroilga buyruq bera olmaydi, ammo Isroil rahbariyati Amerikaning ichki siyosiy qarama-qarshiliklarida o‘ynash uchun barcha imkoniyatlarga ega.
Ma’lum bo‘lishicha, Bayden hozirda tashqi siyosatdagi turbulentlikni kamaytirish uchun alohida imkoniyatlarga ega emas va u saylov yiliga eng noqulay sharoitlarda kirmoqda: tashqi muammolar nafaqat ko‘proq kuch va e’tiborni o‘ziga tortadi, balki uning reytingini ham pasaytiradi. Albatta, keng qamrovli zarbalar bilan cheklash mumkin, hamma narsani AQSh prinsipial jihatdan, o‘zini gegemon sifatida kuchaytirganligi, ko‘p qutbli dunyoning konturlari tobora ravshan bo‘lib borayotgani va umuman amerikaliklar o‘z pozitsiyalarini saqlab qola olmasligi bilan izohlash mumkin. Hammasi shunday, lekin teskari munosabat ham mavjud. Chunki hozir AQSh uchun asosiy tahdid va muammolar Ukraina va Isroil inqirozlari yoki hatto Xitoy emas - Amerika kuchi uchun asosiy muammo Amerikaning o‘zi.
Uning ichki inqirozi - 2016-yilda Trampning g‘alabasi bilan oshkor bo‘lgan jamiyatning bo‘linishi va qutblanishi - kuchayib, qaytarib bo‘lmaydigan bo‘lib bormoqda. Meksika bilan chegaradagi vaziyatni hal qila olmaslik, ya’ni noqonuniy migratsiyani to‘xtata olmaslik - bu inqirozning eng yorqin belgisidir. Partiyalararo qarama-qarshiliklarning keskin kuchayishi o‘z-o‘zidan AQSh uchun yangilik emas, lekin bu safar gap shunchaki elitaning ikki fraksiyasi o‘rtasidagi kurash yoki qator saylovchilar qadriyatlaridagi tafovut haqida ketmayapti: biz ikki xil model, ikki xil Amerika o‘rtasida paydo bo‘layotgan bo‘linishni ko‘ramiz. Hukmron elita ko‘proq globalistik, o‘z qarashlari va maqsadlarida millatlararo, unga qarshi bo‘lgan elitaning Trampchilar ozchiligi ko‘proq izolyatsiya va Amerikaga yo‘naltirilgan. Ularning 2024-yil noyabrida bo‘lib o‘tadigan jangi natijasi AQSh uchun, ayniqsa, uning dunyodagi o‘rni uchun katta ahamiyatga ega bo‘ladi. Ammo hozirda prezidentlik kampaniyasi butun dunyoda Amerikaga bo‘lgan munosabatga jiddiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Bayden qandaydir mo‘’jiza bilan g‘alaba qozongan taqdirda ham, uning g‘alabasini Tramp va Trampchilar tan olmaydi, ya’ni yangi ma’muriyatning qonuniyligi alohida shtatlar darajasida so‘roq qilinadi va ikki Amerika o‘rtasidagi ijtimoiy bo‘linishlar yangi darajaga ko‘tariladi. Agar Tramp g‘alaba qozonsa, demokratik shtatlar da’volarni ilgari suradi va Yevropa shunchaki ahmoqlikka tushib qoladi. Bu variantlarning barchasi bugun hisob-kitob qilinmoqda va shuning uchun AQShning xalqaro ta’siri uchun asosiy muammo uning siyosati natijasida yuzaga kelgan Ukrainadagi urush yoki G‘azodagi qirg‘in emas, balki o‘zining ichki holatidir. Faqat inqiroz emas, balki salbiy dinamika bilan ham.
