https://oz.sputniknews.uz/20231203/rossiya-garb-mustamlakachilik-talon-tarojlar-41368899.html
Rossiya G‘arbni mustamlakachilik talon-tarojlari uchun to‘lov qilishga majbur qiladi
Rossiya G‘arbni mustamlakachilik talon-tarojlari uchun to‘lov qilishga majbur qiladi
Sputnik O‘zbekiston
Agar Britaniya muzeyi bo‘shab qolsa, u holda o‘zlarining madaniy mo‘’jizasini tug‘dira olmagan, aksincha boshqa birovnikini o‘g‘irlagan britaniyaliklar bu haqda qayg‘ursin.
2023-12-03T14:33+0500
2023-12-03T14:33+0500
2023-12-03T14:33+0500
kolumnistlar
madaniyat
eksponat
rossiya
afrika
britaniya
muzey
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e7/0c/04/41381879_0:97:3072:1825_1920x0_80_0_0_fedf6012b329acc23bdca9904e0d1e35.jpg
Xabaringiz bor, shu hafta Britaniya hukumati rahbari Rishi Sunak XIX asr boshlarida Britaniyaning Konstantinopoldagi vakili lord Eljin tomonidan olib chiqilgan Mitsotakisning Parfenon haykallarini qaytarish masalasini ko‘tarish niyati tufayli Londondagi uchrashuvini bekor qilgan edi.Afina, o‘z navbatida, bu masala hech qachon kun tartibidan olib tashlanmaganini va Gretsiya rahbariyati inglizlar tomonidan o‘g‘irlangan madaniy boyliklarni o‘z vataniga qaytarish uchun bor kuchini ishga solishda davom etishini da’vo qilmoqda.Nega biz ikki NATO davlati o‘rtasidagi mojaro haqida qayg‘urishimiz kerakdek tuyulishi muukin ? O‘zlari orasidagi tarixiy pilyastrlarni o‘zlari arralasin.Ammo haqiqat shundaki, bir necha yil oldin yunonlar tomonidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri demarsh deyarli imkonsiz bo‘lardi, chunki shtatlarning o‘ng qo‘li bilan hujum qilish Gretsiya bosh vaziriga o‘z martabasini yoki undan ham yomonini osonlikcha yo‘qotishi mumkin edi.Shimoliy harbiy okrugning boshlanishi, Rossiya jamoaviy G‘arbga ochiqchasiga qarshilik ko‘rsatgan va u bilan deyarli to‘g‘ridan-to‘g‘ri harbiy qarama-qarshilikka kirishdan qo‘rqmadi, tarixiy o‘xshashi bo‘lmagan sanksiyalarga dosh berdi va aslida g‘alaba ortidan g‘alaba qozonmoqda, dunyoda faqat o‘z vaqtini kutib turgan chinakam titanik jarayonlarni boshlab yubormoqda.Rossiya va G‘arb o‘rtasidagi qarama-qarshilik, aslida, "harbiy gegemon" boshchiligidagi "oltin milliard" va dunyoning qolgan qismi o‘rtasidagi sivilizatsiya qarama-qarshiligiga aylandi, bu "oltin milliard" uni iqtisodiy, siyosiy, mafkuraviy va madaniy mustaqillikni inkor etadi.Jahon janubi va sharqidagi tobora ko‘proq mamlakatlar Rossiya misolidan rag‘batlanar ekan, AQSh boshchiligidagi neokolonial tizimni yo‘q qiladigan yangi dunyo tartibini yaratishga intilyapti.Bizning ko‘z o‘ngimizda dunyo aholisining ko‘p qismini birlashtirgan BRIKS kabi ittifoqlar yaratilmoqda va mustahkamlanmoqda, Shimoli-sharqiy harbiy okrug tashkil etilgandan buyon o‘zining asl mohiyati va shu bilan birga Rossiya oldida nochorlik va uning yangi dunyo modelini ochib bergan kollektiv G‘arbning iztiroblari tobora yaqqol namoyon bo‘lmoqda.Hatto Gretsiya kabi NATO ittifoqchilari ham Buyuk Britaniya va AQShni xurmatsiz gaplashish mumkin bo‘lgan, oyoqlari loydagi kolossuslar sifatida ko‘rishadi.Yaqinda Saudiyaning Okaz gazetasi "Ukraina inqirozi va Afrikaning uyg‘onishi" maqolasini chop etdi. Muallifning ta’kidlashicha, "Yevropa va G‘arb tarixini biladiganlar hozirgi G‘arb imperiyalari kimning bosh suyagi va qoni asosida qurilganini tushunishadi" va "ko‘pchilik Rossiyaning birinchi frontni ochishiga umid qilib, harakatlarini kutgan holda qotib qoldi".Bu frontlardan biri — G‘arb tomonidan o‘g‘irlangan narsalarni qaytarish uchun muvofiqlashtirilgan harakatlardir.Joriy yilning iyul oyida Sankt-Peterburgda bo‘lib o‘tgan Rossiya-Afrika sammitida deklaratsiya imzolandi, unda boshqa narsalar qatorida uzoq muddatli maqsad ham qayd etildi: “Afrikada dekolonizatsiya jarayonini yakunlashga hissa qo‘shish va mustamlakachilik siyosati natijasida Afrika davlatlariga yetkazilgan iqtisodiy va gumanitar zararni qoplash, shu jumladan mustamlakachilik talon-tarojlari paytida eksport qilingan madaniy boyliklarni qaytarishni talab qilish”.Bu ko‘p asrlik "G‘arbning madaniy totalitarizmi"ga tahdid soladigan keng ko‘lamli va qaytarib bo‘lmaydigan jarayonning boshlanishi bo‘lib, u sobiq mustamlakalarga ko‘p narsalarni qaytarishga majbur bo‘ladi.Mana bir nechta misollar. Birgina Fransiyada 120 mingdan ortiq tarixiy yodgorliklar va Afrika san’ati asarlari mavjud, Afrika san’atining 80-90 foizi esa Qorong‘u qit’adan tashqarida joylashgan. Misrda milliondan ortiq o‘g‘irlangan asarlar mavjud bo‘lib, ular hozirda dunyoning turli muzeylarida saqlanmoqda. Iroqni bosib olish davrida 90 ming arxeologik asarlar AQShga eksport qilindi.Shri-Lanka rasmiylarining aytishicha, Britaniya mustamlakachilik davrida qo‘lga kiritilgan 3000 dan ortiq artefaktlarni noqonuniy saqlamoqda.Dunyodagi eng qadimiy milliy jamoat muzeyi bo‘lgan Britaniya muzeyining o‘zida butun dunyodan sakkiz million milliy san’at asari saqlanadi, ularning aksariyati mustamlaka davrida qo‘lga kiritilgan. Afrika, Osiyo, Okeaniya va Markaziy Amerikada Britaniya, Ispaniya, Portugaliya, Belgiya, Germaniya va Fransiya tomonidan o‘g‘irlangan san’at va tarixning miqdori behisob va har kuni ko‘proq mamlakatlar sobiq gegemonlarga o‘z hisoblarini taqdim eta boshlaydi.G‘arb davlatlari yaqinlashib kelayotgan yangi davrda "oq odamning yuki" haqida gapirish ish bermasligini tushunishadi va ular muqarrar narsani kechiktirishga bor kuchlari bilan harakat qilishmoqda.Misrning afsonaviy Rozetta toshini qaytarish bo‘yicha so‘rovlariga javoban, uning mutaxassislari buning iloji yo‘qligini, chunki "Agar stel Qohiraga qaytarilsa, Londondagi 5,5 millionga nisbatan yiliga atigi 2,5 million kishi tashrif buyurishini” aniq ta’kidlashmoqda.Parfenondagi xuddi shu haykallar Buyuk Britaniyada yaxshiroq bo‘lar edi, chunki u yerda "ular Afinaning ifloslangan muhitidan himoyalangan". Ammo, afsuski, G‘arb uchun “madaniy mustamlakachilik” (va dekolonizatsiyaning boshqa shakllari) jarayonini to‘xtatib bo‘lmaydi, ertami-kechmi barcha tarixiy va madaniy boyliklar o‘z vataniga qaytadi.Agar Britaniya muzeyi bo‘shab qolsa, u holda o‘zlarining madaniy mo‘’jizasini tug‘dira olmagan, aksincha boshqa birovnikini o‘g‘irlagan britaniyaliklar bu haqda qayg‘ursin.
afrika
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2023
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
britaniya muzey rossiya madaniy boyliklar afrika
britaniya muzey rossiya madaniy boyliklar afrika
Rossiya G‘arbni mustamlakachilik talon-tarojlari uchun to‘lov qilishga majbur qiladi
Zodagon oiladagi janjal davom etmoqda: kecha Gretsiya Bosh vaziri Kiriakos Mitsotakis Buyuk Britaniya bilan do‘stona munosabatlarni saqlab qolishni xohlashini aytdi, ammo "tangoga doim ikki kishi kerak”.
Xabaringiz bor, shu hafta Britaniya hukumati rahbari Rishi Sunak XIX asr boshlarida Britaniyaning Konstantinopoldagi vakili lord Eljin tomonidan olib chiqilgan Mitsotakisning Parfenon haykallarini qaytarish masalasini ko‘tarish niyati tufayli Londondagi uchrashuvini bekor qilgan edi.
Afina, o‘z navbatida, bu masala hech qachon kun tartibidan olib tashlanmaganini va Gretsiya rahbariyati inglizlar tomonidan o‘g‘irlangan madaniy boyliklarni o‘z vataniga qaytarish uchun bor kuchini ishga solishda davom etishini da’vo qilmoqda.
Nega biz ikki NATO davlati o‘rtasidagi mojaro haqida qayg‘urishimiz kerakdek tuyulishi muukin ? O‘zlari orasidagi tarixiy pilyastrlarni o‘zlari arralasin.
Ammo haqiqat shundaki, bir necha yil oldin yunonlar tomonidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri demarsh deyarli imkonsiz bo‘lardi, chunki shtatlarning o‘ng qo‘li bilan hujum qilish Gretsiya bosh vaziriga o‘z martabasini yoki undan ham yomonini osonlikcha yo‘qotishi mumkin edi.
Shimoliy harbiy okrugning boshlanishi, Rossiya jamoaviy G‘arbga ochiqchasiga qarshilik ko‘rsatgan va u bilan deyarli to‘g‘ridan-to‘g‘ri harbiy qarama-qarshilikka kirishdan qo‘rqmadi, tarixiy o‘xshashi bo‘lmagan sanksiyalarga dosh berdi va aslida g‘alaba ortidan g‘alaba qozonmoqda, dunyoda faqat o‘z vaqtini kutib turgan chinakam titanik jarayonlarni boshlab yubormoqda.
Rossiya va G‘arb o‘rtasidagi qarama-qarshilik, aslida, "harbiy gegemon" boshchiligidagi "oltin milliard" va dunyoning qolgan qismi o‘rtasidagi sivilizatsiya qarama-qarshiligiga aylandi, bu "oltin milliard" uni iqtisodiy, siyosiy, mafkuraviy va madaniy mustaqillikni inkor etadi.
Jahon janubi va sharqidagi tobora ko‘proq mamlakatlar Rossiya misolidan rag‘batlanar ekan, AQSh boshchiligidagi neokolonial tizimni yo‘q qiladigan yangi dunyo tartibini yaratishga intilyapti.
Bizning ko‘z o‘ngimizda dunyo aholisining ko‘p qismini birlashtirgan BRIKS kabi ittifoqlar yaratilmoqda va mustahkamlanmoqda, Shimoli-sharqiy harbiy okrug tashkil etilgandan buyon o‘zining asl mohiyati va shu bilan birga Rossiya oldida nochorlik va uning yangi dunyo modelini ochib bergan kollektiv G‘arbning iztiroblari tobora yaqqol namoyon bo‘lmoqda.
Hatto Gretsiya kabi NATO ittifoqchilari ham Buyuk Britaniya va AQShni xurmatsiz gaplashish mumkin bo‘lgan, oyoqlari loydagi kolossuslar sifatida ko‘rishadi.
Jahon Janubi va Sharqi mamlakatlari uchun haqiqat va tarixiy qasos — asrlar davomida ularni talon-taroj qilgan va o‘z boyliklarini qullik ostidagi xalqlarning qoni va xazinalari evaziga qurgan mustamlakachilarni javobgarlikka tortish vaqti keldi.
Yaqinda Saudiyaning Okaz gazetasi "Ukraina inqirozi va Afrikaning uyg‘onishi" maqolasini chop etdi. Muallifning ta’kidlashicha, "Yevropa va G‘arb tarixini biladiganlar hozirgi G‘arb imperiyalari kimning bosh suyagi va qoni asosida qurilganini tushunishadi" va "ko‘pchilik Rossiyaning birinchi frontni ochishiga umid qilib, harakatlarini kutgan holda qotib qoldi".
Bu frontlardan biri — G‘arb tomonidan o‘g‘irlangan narsalarni qaytarish uchun muvofiqlashtirilgan harakatlardir.
Joriy yilning iyul oyida Sankt-Peterburgda bo‘lib o‘tgan Rossiya-Afrika sammitida deklaratsiya imzolandi, unda boshqa narsalar qatorida uzoq muddatli maqsad ham qayd etildi: “Afrikada dekolonizatsiya jarayonini yakunlashga hissa qo‘shish va mustamlakachilik siyosati natijasida Afrika davlatlariga yetkazilgan iqtisodiy va gumanitar zararni qoplash, shu jumladan mustamlakachilik talon-tarojlari paytida eksport qilingan madaniy boyliklarni qaytarishni talab qilish”.
Bu ko‘p asrlik "G‘arbning madaniy totalitarizmi"ga tahdid soladigan keng ko‘lamli va qaytarib bo‘lmaydigan jarayonning boshlanishi bo‘lib, u sobiq mustamlakalarga ko‘p narsalarni qaytarishga majbur bo‘ladi.
Mana bir nechta misollar. Birgina Fransiyada 120 mingdan ortiq tarixiy yodgorliklar va Afrika san’ati asarlari mavjud, Afrika san’atining 80-90 foizi esa Qorong‘u qit’adan tashqarida joylashgan. Misrda milliondan ortiq o‘g‘irlangan asarlar mavjud bo‘lib, ular hozirda dunyoning turli muzeylarida saqlanmoqda. Iroqni bosib olish davrida 90 ming arxeologik asarlar AQShga eksport qilindi.
Shri-Lanka rasmiylarining aytishicha, Britaniya mustamlakachilik davrida qo‘lga kiritilgan 3000 dan ortiq artefaktlarni noqonuniy saqlamoqda.
Dunyodagi eng qadimiy milliy jamoat muzeyi bo‘lgan Britaniya muzeyining o‘zida butun dunyodan sakkiz million milliy san’at asari saqlanadi, ularning aksariyati mustamlaka davrida qo‘lga kiritilgan. Afrika, Osiyo, Okeaniya va Markaziy Amerikada Britaniya, Ispaniya, Portugaliya, Belgiya, Germaniya va Fransiya tomonidan o‘g‘irlangan san’at va tarixning miqdori behisob va har kuni ko‘proq mamlakatlar sobiq gegemonlarga o‘z hisoblarini taqdim eta boshlaydi.
G‘arb davlatlari yaqinlashib kelayotgan yangi davrda "oq odamning yuki" haqida gapirish ish bermasligini tushunishadi va ular muqarrar narsani kechiktirishga bor kuchlari bilan harakat qilishmoqda.
Buyuk Britaniya Bosh vaziri Devid Kemeronning 2010-yilda Hindistonga tashrifi chog‘ida Birlashgan Qirollik qachondir Hindistonga bebaho Ko‘hinur olmosini qaytarib beradimi, deb so‘rashganida, u bunday amaliyot bir kun kelib "siz to‘satdan Britaniya muzeyi bo‘m-bo‘sh ekanligini bilib olasiz " deb javob berdi.
Misrning afsonaviy Rozetta toshini qaytarish bo‘yicha so‘rovlariga javoban, uning mutaxassislari buning iloji yo‘qligini, chunki "Agar stel Qohiraga qaytarilsa, Londondagi 5,5 millionga nisbatan yiliga atigi 2,5 million kishi tashrif buyurishini” aniq ta’kidlashmoqda.
Parfenondagi xuddi shu haykallar Buyuk Britaniyada yaxshiroq bo‘lar edi, chunki u yerda "ular Afinaning ifloslangan muhitidan himoyalangan". Ammo, afsuski, G‘arb uchun “madaniy mustamlakachilik” (va dekolonizatsiyaning boshqa shakllari) jarayonini to‘xtatib bo‘lmaydi, ertami-kechmi barcha tarixiy va madaniy boyliklar o‘z vataniga qaytadi.
Agar Britaniya muzeyi bo‘shab qolsa, u holda o‘zlarining madaniy mo‘’jizasini tug‘dira olmagan, aksincha boshqa birovnikini o‘g‘irlagan britaniyaliklar bu haqda qayg‘ursin.
