Inson robot bilan gaplashayotganini bilmaydi: tijoratda sun’iy intellektning o‘rni qanday?
20:49 23.11.2023 (yangilandi: 20:50 23.11.2023)
© Depositphotos / Tzido
Obuna bo‘lish
Eksklyuziv
O‘zbekistonda tobora ko‘proq elektron tijorat ishtirokchilari – banklar, chakana savdo, fintech kompaniyalari, marketpleyslar nutq va video tahlillari hamda aqlli yordamchilardan foydalanishga intilmoqda.
Bir kun avval poytaxtda “RETAIL CENTRAL ASIA” xalqaro PLAS forumi yakunlandi. Eng ko‘p muhokama qilingan mavzulardan biri elektron tijorat va chakana savdodagi sun’iy intellekt bo‘ldi.
Tematik sessiyada davlat axborot tizimlari, fintex kompaniyalari, provayderlar va marketpleyslarni yaratish va qo‘llab-quvvatlash bilan shug‘ullanuvchi UZINFOCOM yagona integratori vakillari ishtirok etishdi.
Ularning har biri sun’iy intellekt bilan "hamkorlik qilish" bo‘yicha shaxsiy tajribasi bilan o‘rtoqlashdi va sun’iy intellekt biznes rivojlanishiga qanday ta’sir qilgani haqida gapirib berishdi.
O‘zbekistonda elektron tijoratni rivojlantirish uchun sun’iy intellektdan tobora ko‘proq foydalanilmoqda. Masalan, bank sohasida - mijozning kredit qobiliyatini baholash, shuningdek, biometrik, ovozli va matnli aloqada.
Forum ishtirokchilari ta’kidlaganidek, sun’iy intellekt eng qisqa yo‘lni bosib o‘tdi – kelajakning o‘ta ulkan loyihasidan raqamli texnologiyalardagi asosiy yo‘nalishgacha.
Agar dastlab sun’iy intellekt ko‘pincha tahdidli narsa sifatida qabul qilingan bo‘lsa, inson tilida muloqot qiladigan GPT (generativ sun’iy intellekt) chatining paydo bo‘lishi bilan odamlar unga ko‘proq sodiqlik bilan munosabatda bo‘lishni va undan faolroq foydalanishni boshlashdi.
NFOLine kompaniyalari rahbari Ivan Fedakovning so‘zlariga ko‘ra, turli so‘rovlar shuni ko‘rsatadiki, dunyodagi eng yirik tashkilotlarning 70 foizdan ortig‘i sun’iy intellekt texnologiyalariga muhtoj, biroq hozirgacha ularning atigi 5 foizigina sun’iy intellektni joriy qilgan.
Kompaniya rahbarlari sun’iy intellektdan deyarli barcha yo‘nalishlarda foydalanish niyatida. Biroq, ko‘pchilik ta’minot zanjirini rejalashtirish, talabni prognozlash, marketing va reklama, narxlarni belgilash va tovarlar va xizmatlarni ilgari surishda sun’iy intellektdan foydalanishni rejalashtirmoqda.
Masalan, global elektron tijorat yetakchilaridan biri Amazon neyron tarmog‘i mijozlarga avvalgi xaridlari tarixidan foydalangan holda bergan tavsiyalari tufayli sotuvlarning 30 foiziga erishganini taxmin qildi, dedi Ivan Fedakov.
Sun’iy intellekt yuzni tanib olish va "jonlilik"ni tekshirish uchun masofaviy biometrik identifikatsiyada faol qo‘llaniladi.
“Ushbu sektorda bozor faqat 2023-yilda 27 milliard dollardan oshadi va bu raqamlar ortib bormoqda. Bu xavfsiz va qulay onbording chiqish jarayonlariga bo‘lgan talab bilan bog‘liq”, — dedi UZINFOCOM yagona integratorining eksport bo‘limi boshlig‘i Timur Miyassarov.
Bu holda gap bank sektori haqida ketmoqda. Bank mijozlarini ishga tushirish — bu foydalanuvchini mahsulot va uning afzalliklari bilan tanishtirishdir. Bugungi kunda integrator ishlab chiquvchilari ustida ishlayotgan yo‘nalishlardan biri bu neyron tarmoqlar ta’siriga asoslangan videotahlildir.
Mutaxassislarning fikricha, bunday texnologiya biznesni rivojlantirishga yordam beradi, shuningdek, ishlab chiqarishdagi mehnat sharoitlarini xavfsizroq qiladi, chunki u ishchilar xavfsizligini kuzatish va yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan tahdidlarni aniqlashni o‘z ichiga oladi.
Shuningdek, u chakana savdo (mashhur mahsulotlarni aniqlash), bank (mijozlarning harakatini kuzatish) va xavfsizlik (shubhali faoliyatni aniqlash) sohasida ham foydali bo‘lishi mumkin.
Forum davomida integrator o‘zining yangi yechimi – “MyID Palm”ni taqdim etdi.
“Bugungi kunda bu biometrik identifikatsiyaning eng xavfsiz usuli hisoblanadi. Bu nafaqat xavfsiz, balki tezdir. 2D infraqizil skaner nafaqat kaftlardagi tomirlarni, balki qon oqimini ham tekshiradi. Bu shaxsiy ma’lumotlarni o‘g‘irlash ehtimolini sezilarli darajada kamaytiradi”, — deya tushuntirdi Timur Miyassarov.
Ayni paytda kompaniya O‘zbekiston tijorat banklaridan biri bilan tajriba loyihasini yo‘lga qo‘ygan bo‘lib, u allaqachon 100 dona “palm reade”ga buyurtma bergan.
O‘z navbatida, Alif O‘zbekiston fintexkompaniyasi GulChatAI nomli noodatiy yordamchisini taqdim etdi. Kompaniya boshqaruvchi direktori Muna Shukurovaning aytishicha, GulChatAI bir vaqtning o‘zida 80 dan ortiq mijoz parametrlarini - demografik, moliyaviy, geografik parametrlarni hisobga oladi.
Yangi "xodim" Alif to‘lovlarining umumiy hajmining 60% dan ortig‘ini o‘z zimmasiga oldi.
“Unga qaror qabul qilish uchun 25 soniya kerak - bu ma’lumotlarni yig‘ish vaqti. GulChatAI qanday qilib bir zumda to‘g‘ri qaror qabul qilishni biladi, shuning uchun uning muddati o‘tgan kreditlar darajasi bor-yo‘g‘i 0,3 foizni tashkil etadi, O‘zbekiston bozoridagi o‘rtacha ko‘rsatkich esa 2 foizdan 5 foizgacha”, — tushuntirdi Muna Shukurova.
CyberNet biznesni rivojlantirish direktori Vitaliy Akulov ovozli robotlar haqida gapirdi. Aytgancha, kompaniya O‘zbekistondagi IT-parkning rezidentiga aylandi.
"Barcha robotlarning eng kuchli tomonlari — bu odamlarning zaif tomonlari. Robotga ta’til yoki kasallik ta’tillari kerak emas, u doimo yaxshi kayfiyatda, chunki ertalab u xotini yoki eri bilan janjallashmagan, bolalari ham kasal emas”, — deya boshladi Aqulov forumdagi nutqini.
Bugungi kunda bunday robot mijozlar bilan ishlashda faol foydalanilmoqda. U mustaqil ravishda tovarlar va xizmatlarni sotishi yoki uni aksiyada ishtirok etishi, yangi mahsulotlar haqida gapirishi va mijoz manfaatdor bo‘lsa, operatorga o‘tishi mumkin.
Bundan tashqari, robot mijozlarni xizmatdan voz kechishga qaror qilsalar, undan foydalanishga qaytishga undashi mumkin.
“Mijozlarning aksariyati robot bilan muloqot qilayotganidan bexabar. Va ular taxmin qilgan hollarda, bu hali ham robotga javob berishga o‘rgatmagan savollar mavjudligini anglatadi. Shuning uchun bu robotning o‘zi emas, balki yaratuvchilarning kamchiliklari bilan bog‘liq”, — deb tushuntirdi Akulov.
Sun’iy intellektning yana bir qiziqarli qo‘llanilishi - bu nutq tahlili.
3iTech direktori Dmitriy Makarenkoning so‘zlariga ko‘ra, ushbu asboblar to‘plami xodimlarning mijozlar va bir-birlari bilan muloqotidan biznes uchun qimmatli bo‘lgan yangi bilimlarni olish imkonini beradi.
“Nutq tahlili xodimlarning ish sifatini nazorat qilishni avtomatlashtirish imkonini beradi. Demak, har bir muloqot avtomatik tarzda tahlil qilinadi”, — dedi ekspert. - “Bundan keyin ham xodim, ham menejer nima ustida ishlash kerakligini tushunishi mumkin. Har bir kompaniyada har bir shunday loyihaning asosini tashkil etuvchi aloqa standartlari mavjud”.
Dmitriy Makarenkoning so‘zlariga ko‘ra, nutq tahlillarini moliya, telekom, chakana sohalarda samarali qo‘llash mumkin.
