O‘zbekistonda marketpleyslar rivojlanishiga nima to‘sqinlik qilmoqda?
Obuna bo‘lish
Eksklyuziv
Respublika global elektron tijoratning bir qismiga aylanib bormoqda, uning bozorida tobora ko‘proq marketpleyslar paydo bo‘lmoqda, bu esa iste’molchilarga tovarlarni yanada jozibador narxlarda sotib olish imkoniyatini beradi.
Toshkent shahrida 21-22 noyabr kunlari “RETAIL CENTRAL ASIA”xalqaro PLAS forumi bo‘lib o‘tdi.
Raqamli iqtisodiyot sohasidagi mutaxassislar, jumladan, O‘zbekistonda elektron tijoratning (e-Commerce) rivojlanishi, nega bugungi kunda transchegaraviy savdo ma’lum bir o‘sishni boshdan kechirayotgani va respublikada marketpleyslarni rivojlantirish istiqbollari qanday ekanligi haqida so‘z yuritishdi.
Marketpleyslar — bu turli xil tovarlar va xizmatlar sotiladigan onlayn savdo maydonchalari. Bugungi kunda O‘zbekistonda ularning soni ko‘payib bormoqda. Mahalliy bozorga xorijiy kompaniyalar (Wildberries) kirib kelmoqda, mahalliy (Uzum) kompaniyalari ochilib, jadal rivojlanmoqda.
Mustaqil ekspert va maslahatchi Sergey Lebedevning so‘zlariga ko‘ra, bugungi kunda yirik marketpleyslar transchegaraviy elektron tijoratga qo‘shilmoqda, masalan, Xitoy, Turkiya va BAAda vakolatxonalar ochmoqda.
“Transchegaraviy elektron tijoratning mahalliy elektron tijoratdan farqi shundaki, u ichki bozorda mavjud bo‘lmagan narsani sotib olish imkoniyatini beradi. Bundan tashqari, transchegaraviy elektron tijorat arzonroq, chunki Xitoy yoki Turkiyada ishlab chiqarish arzonroq. Shuni aytish kerakki, logistika ancha qimmat”, - deya tushuntiradi ekspert.
Ayni paytda, Lebedevning so‘zlariga ko‘ra, transchegaraviy savdo faqat mahalliy biznesni to‘ldiradi, garchi u hozir ma’lum bir o‘sishni boshdan kechirmoqda. Mutaxassis buni, birinchi navbatda, ichki bozorning to‘yinganligi bilan izohlaydi. Shuning uchun, yirik marketpleyslar o‘z tarmoqlarini xorijdan kelgan tovarlar bilan to‘ldirishga harakat qilmoqda, deydi Lebedev.
"Masalan, Rossiya marketpleyslari hamkasblar logistika infratuzilmasini va hamma joyda qabul qilish punktlari tarmog‘ini (buyurtmalarni qabul qilish punktlari) qurmoqdalar", - deb qo‘shimcha qildi Sergey Lebedev.
Jahon elektron tijorat bozorining rivojlanishi mintaqadagi eng istiqbolli bozorlardan biri hisoblangan O‘zbekistondagi onlayn savdoga ta’sir o‘tkaza olmaydi. Uning eng yirik ishtirokchilaridan biri Rossiyaning Wildberries marketpleyslari bo‘ldi.
MDH mamlakatlaridagi logistika bo‘yicha direktori Maksim Gubanovning aytishicha, bugungi kunda respublikada bitta saralash markazi va 105 ta buyurtma yetkazib berish punkti ishlamoqda, ulardan har kuni 5 mingdan ortig‘i qabul qilinmoqda.
O‘zbekiston tadbirkorlari birinchi navbatda barcha MDH davlatlarining onlayn savdo bozorlariga kirish imkoniga ega bo‘ldi. Gubanovning so‘zlariga ko‘ra, kompaniya tomonidan taqdim etilgan bozorning umumiy hajmi 300 million kishini tashkil etadi.
“O‘zbekiston biz uchun eng istiqbolli bozor, katta salohiyatga ega. O‘sish sur’atlari va mamlakat ichidagi savdo aylanmasi bo‘yicha respublika Markaziy Osiyoning barcha davlatlaridan oldinda”, — deya aniqlik kiritdi Maksim Gubanov.
Shu bois bozor O‘zbekiston bozorida o‘z ishtirokini kuchaytirishni rejalashtirmoqda va bir qancha muhim qo‘shma loyihalarni amalga oshirishga tayyorlanmoqda. Maksim Gubanov ta’kidlaganidek, “O‘zto‘qimachiliksanoat” aksiyadorlik jamiyati va Elektron tijorat uyushmasi ishtirokidagi to‘qimachilik mahsulotlari eksportini qo‘llab-quvvatlash dasturi mintaqa uchun strategik loyihalardan biri bo‘ladi.
"Umid qilamanki, bu yil sinov tariqasidayetkazib berish boshlanadi", —deya aniqlik kiritdi Gubanov.
Mutaxassis elektron tijorat va ichki bozorni rivojlantirishda pochtaga urg‘u berdi. Shunday qilib, Rossiya bozori O‘zbekiston pochtasi bilan birgalikda qabul qilish punktlari tarmog‘ini rivojlantirish va tovarlarni respublika ichida ham, butun mintaqa bo‘ylab yetkazib berishni tezlashtirish ustida ishlashni rejalashtirmoqda.
Ayni paytda ekspertlar Markaziy Osiyoda, xususan, O‘zbekistonda marketpleyslar rivojlanishiga to‘sqinlik qilayotgan muammolar mavjudligini ta’kidlamoqda. Avvalo, bu past yetkazib berish tezligi va uning yuqori narxi.
Mutaxassislar o‘z yechimini buyurtmalarni yetkazib berish punktlari sonini ko‘paytirish, shuningdek, Markaziy Osiyoda saralash markazlari va omborlarni ochishda ko‘rmoqda.
Ma’lumki, bugungi kunda asosiy omborlar Rossiyada joylashgan.
“Mahsulot iste’molchiga qanchalik yaqin bo‘lsa, shuncha arzon va tezroq yetkazib beriladi. Biz iste’mol markazi Markaziy Osiyoga qaratilayotganini ko‘rapmiz”, — deya tushuntirdi Gubanov.
Shuningdek, uning aniqlik kiritishicha, yetkazib berishning yuqori narxi birinchi navbatda logistika bilan belgilanadi - Rossiyadan Toshkentga yuk tashish uzoq, qimmat va umuman noqulay.
"Bu holda, marketpleyslar tashish va yetkazib berishning uberizatsiyasidan foydalanadi", deb tushuntiradi ekspert. — "Biz bepul tashuvchilarni jalb qilishga harakat qilmoqdamiz, logistika sohasida ishlashni istagan har bir kishi bizning platformamizga kelishi va o‘z xizmatlarini hamma uchun qulay formatda taklif qilishi mumkin bo‘lgan sharoitlarni yaratishga harakat qilmoqdamiz."
Bundan tashqari, xizmatlarni raqamlashtirish ham yetkazib berish jarayonining narxini pasaytiradi. Bundan tashqari, xizmatlarni raqamlashtirish ham yetkazib berish jarayonining narxini pasaytiradi.
Mutaxassislarning fikricha, onlayn savdo maktablari va mahalliy texnik yordam orqali ishonchni oshirish, xususan, o‘zbek tilida bu muammoni hal qilishga yordam beradi. Albatta, bunda O‘zbekiston Raqamli texnologiyalar vazirligi va banklar ishtirok etishi kerak.
Marketpleyslar – global elektron tijoratni rivojlantirish tendensiyalaridan biridir, shuning uchun turli xil savdo maydonchalari maqsadli auditoriya bozoriga kiradi.
Lekin ular imkon qadar samarali ishlashi, iqtisodiyotni rivojlantirishi uchun, albatta, bu jarayonda davlat ham faol ishtirok etishi kerak, deydi xalqaro forum ishtirokchilari. Bunga, jumladan, qonunchilikni uyg‘unlashtirish, moddiy-texnik ta’minotni soddalashtirish, infratuzilmani yaxshilash, internet tarmog‘ining barqaror ishlashini ta’minlash kiradi.
