Ukrainadan Yaqin Sharqqa: dunyo Uchinchi jahon urushi yoqasida
22:24 13.11.2023 (yangilandi: 11:18 14.11.2023)
© AFP 2023 / YAHYA HASSOUNA
Obuna bo‘lish
Dunyo endi hech qachon bir qutbli bo‘lmaydi — u yo ko‘p qutbli bo‘ladi yoki umuman bo‘lmaydi. G‘arb o‘z gegemonligini saqlab qolishni qanchalik qattiq talab qilsa, jang shunchalik shiddatli bo‘ladi.
Rossiya ko‘p qutbli dunyoning bir qutbi sifatida Ukrainada G‘arb bilan urush olib bormoqda. G‘arb targ‘iboti ta’siri ostida bo‘lgan ko‘plab islom davlatlari bu urushning sabablari, maqsadi va mohiyatini aniq tushunmagan edi. Ular gap mintaqaviy mojaro haqida, deb o‘ylagan va bunday mojarolar Islom olamida ham ko‘p. Ammo endi, Falastin-Isroil mojarosi boshlanganidan so‘ng, AQSh globalizmi dunyoning barcha musulmonlariga bevosita ta’sir qilganda, Rossiya olib borayotgan maxsus harbiy operatsiya — musulmonlar nazarida butunlay boshqacha ma’noga ega bo‘ldi.
Axir, bu — ko‘p qutbli dunyo va yakka qutbli dunyo o‘rtasidagi kurash. Bu — nafaqat Rossiya manfaatlari, balki bilvosita (hatto to‘g‘ridan-to‘g‘ri) barcha paydo bo‘layotgan geosiyosiy qutblar manfaatlari uchun olib borilayotgan urush ekanini ko‘pchillik asta-sekin tushunmoqda.
Xitoy va Eron buni eng birinchi va eng yaxshi tushunadi. Biroq keyingi paytlarda siyosiy ong Saudiya Arabistoni, Misr, Turkiya, Pokiston, Indoneziyada ham tez sur’atlar bilan rivojlanib bormoqda. Shuning uchun ham Saudiya Arabistoni va Eron o‘rtasida yaqinlashishga urinishlar va Turkiyaning suveren siyosatini olib borishga urinmoqda.
Islom olami o‘zini mustaqil qutb, yagona sivilizatsiya sifatida tobora kuchliroq anglab bormoqda. Va shu bilan birga Rossiyaning xatti-harakati ham ular uchun shunchalik tushunarli bo‘lib bormoqda. Putin jahon miqyosida, ayniqsa G‘arbdan boshqa davlatlarda mashhur yetakchiga aylangan. Dunyo Rossiya prezidentining strategiyasini aniq tushundi: Rossiya bir qutbli dunyo, globalizm va G‘arbga qarshi bir o‘zi kurashmoqda.
G‘arb bugun o‘z o‘rtakashi "Isroil" yordamida islom olamiga hujum qilib, Falastin arablarini genotsidga duchor qilmoqda. Isroil esa, o‘zining ko‘p yillik siyosatiga xos ravishda, falastinliklarni butunlay yo‘q qilmaguncha to‘xtamaydi. Bu urush allaqachon muqaddas kitoblarda yozilgan miqyoslarga yetmoqda.
Demak, islom dunyosining birlashib oyoqqa turish vaqti yaqinlashmoqda. Musulmonlar va G‘arb gegemonligi o‘rtasidagi har qanday vaqtda boshlanishi mumkin bo‘lgan bu potensial urushda islom dunyosining obyektiv ittifoqchilari bor. Bular birinchi navbatda Rossiya va Xitoy. Xitoy ham yaqin vaqt ichida Tayvan muammosini hal qilishi kerak. Boshqa hududlar va joylarda ham yangi qaynoq nuqtalar ochilishi mumkin.
Bu uchinchi jahon urushiga olib kelishi mumkinmi? Ehtimol, ha. Qandaydir ma’noda bu allaqachon boshlangan. Oddiy urush Jahon urushiga aylanishi uchun dunyoda tinch yo‘l bilan hal qilib bo‘lmaydigan juda ko‘p qarama-qarshiliklar to‘planishi kerak. Ayni damda bu shart bajarilgan. G‘arb o‘z gegemonligidan yaxshilikcha voz kechmaydi. Dunyoda paydo bo‘layotgan yangi qutblar, o‘sib borayotgan yangi sivilizatsiyalar va makonlar — bu gegemonlikka bosh egishni istamaydi. Boz ustiga AQSh va G‘arb o‘zlarini mutlaq obro‘sizlantirib, yetakchi bo‘la olmasliklarini namoyish etishmoqda. Agar urushdan qochish imkoni bo‘lmasa, demak unda g‘alaba qozonish kerak!
Urush global urushga aylanishi uchun, birinchi navbatda, boshqa hech qanday harbiy bo‘lmagan tarzda hal qilib bo‘lmaydigan to‘plangan qarama-qarshiliklarning keskin massasi bo‘lishi kerak. Bu shart bajariladi. G‘arb o‘z gegemonligidan ixtiyoriy ravishda voz kechmoqchi emas. Yangi qutblar esa – yuksalayotgan mustaqil sivilizatsiyalar, katta makonlar – bu gegemonlikka toqat qilishga rozi emas. Qolaversa, Qo‘shma Shtatlar va jamoaviy G‘arb o‘zlarining siyosati bilan yangi to‘qnashuvlar va urushlarni yo‘q qilmasdan, balki faqat qo‘zg‘atmasdan, insoniyat yetakchisi bo‘lishga to‘liq qodir emasliklarini namoyish qilmoqdalar. Agar urushning oldini olishning iloji bo‘lmasa, unda g‘alaba qozonish kerak.
Tramp prezident bo‘lsa-chi?
G‘arb va Islom o‘rtasidagi tobora kuchayib borayotgan qarama-qarshilikda Donald Trampning pozitsiyasi qanday rol o‘ynaydi? Bayden sodiq globalist, quturgan rusofob va bir qutblilikning o‘ta qattiq tarafdori. Aynan shu narsa uning Kiyevning neonatsist rejimini qo‘llab-quvvatlashini va Isroilni to‘liq oqlashini, shu jumladan ochiq genotsidni ham izohlaydi. Trampning pozitsiyasi ancha murakkab. U klassik millatchi; uning uchun eng muhimi, dunyo hukmronligi rejalari emas, balki Amerikaning davlat manfaatlaridir. Tramp Rossiyaga nisbatan befarq, uni Xitoy bilan savdo-iqtisodiy raqobat ko‘proq tashvishga solmoqda. Lekin shu bilan birga u Amerikaning o‘zidagi o‘ta kuchli sionistik lobbi ta’sirida. Va shuning uchun G‘arbning Islom dunyosi bilan yaqinlashib kelayotgan urushida Tramp yoki boshqa respublikachining kelishi vaziyatni o‘zgartirmaydi.
Shu nuqtayi nazardan, agar Trampning Oq uyga qaytishi Ukrainani qo‘llab-quvvatlashni susaytirishi mumkin bo‘lsa (bu Rossiya uchun juda muhim), u musulmonlar va ayniqsa, falastinliklarga nisbatan ancha qattiq siyosat yuritadi – ehtimol Baydendan ham qattiqroq. Shuning uchun biz realist bo‘lishimiz va jiddiy, og‘ir, uzoq davom etadigan urushga tayyor bo‘lishimiz kerak.
Shu nuqtayi nazardan, agar Trampning Oq uyga qaytishi Ukrainani qo‘llab-quvvatlashni susaytirishi mumkin bo‘lsa (bu Rossiya uchun juda muhim), u musulmonlar va ayniqsa, falastinliklarga nisbatan ancha qattiq siyosat yuritadi – ehtimol Baydendan ham qattiqroq. Shuning uchun biz realist bo‘lishimiz va jiddiy, og‘ir, uzoq davom etadigan urushga tayyor bo‘lishimiz kerak.
Bu diniy mojaro emasligini tushunish o‘ta muhimdir. Bu ateistik, materialistik G‘arbning barcha an’anaviy dinlarga qarshi urushidir. Bu shuni anglatadiki, muqaddas kitoblarda yozilgan oxirgi jang vaqti kelgan bo‘lishi mumkin.
Yadro urushiga aylanadimi?
Bu yaqinlashib kelayotgan mojaro yadro urushiga aylanib ketadimi? Buni, ayniqsa, taktik yadro qurolidan foydalanishni inkor etib bo‘lmaydi. Strategik yadro quroliga ega bo‘lganlar (Rossiya va NATO mamlakatlari) ulardan foydalanishi dargumon - bu butun insoniyatni yo‘q qilish bilan barobar bo‘ladi. Lekin Isroil taktik yadro quroliga ega ekan, Pokiston va Eronda ham bunday qurollar bo‘lishi mumkin va ularning mahalliy qo‘llanishini inkor etib bo‘lmaydi.
Ushbu yaqinlashib kelayotgan qarama-qarshilik paytida dunyo tartibi qanday bo‘ladi? Bu yerda tayyor javob yo‘q. Albatta, istisno qilinadigan yagona narsa - globalistlar juda qattiq yopishib olgan kuchli va barqaror bir qutbli dunyo tartibini o‘rnatish. Dunyo endi hech qanday sharoitda bir qutbli bo‘lmaydi. Dunyo yo ko‘p qutbli bo‘ladi yoki umuman mavjud bo‘lmaydi. G‘arb o‘z gegemonligini saqlab qolishni qanchalik qattiq talab qilsa, jang shunchalik shiddatli bo‘ladi.
Ammo ko‘p qutblilik o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmaydi. Hozir islom olamining sezilarli darajada qayta guruhlanishi kuzatilmoqda. Musulmonlar umumiy ashaddiy dushman oldida birlasha olsalar, demak, to‘laqonli islom qutbi paydo bo‘ladi. Agar ular muvaffaqiyatsiz bo‘lsa, u ko‘p kutuplulikning boshlanishini kechiktiradi.
Ko‘rinib turibdiki, har bir qutb o‘zining mavjud bo‘lish huquqini ziddiyat orqali isbotlashi kerak. Rossiya Ukrainada g‘alaba qozonib, to‘liq va suveren qutbga aylanadi. Xitoy - Tayvan muammosini hal qildi.
Islom olami - Falastin masalasini adolatli hal etishni talab qilmoqda.
Keyingi navbat Hindiston, Lotin Amerikasi va Afrikaga keladi, ular G‘arbning neokoloniy kuchlari bilan tobora ko‘proq to‘qnash kelmoqda. Ko‘p qutbli dunyoning barcha qutblari imtihondan o‘tishga majbur bo‘ladi.
Va keyin biz qisman Kolumbgacha bo‘lgan dunyo tartibiga qaytamiz, unda G‘arbiy Yevropadan tashqari, bir nechta imperiyalar - Xitoy, Hindiston, Rossiya, Usmoniylar, Fors, shuningdek, Janubiy Osiyo, Afrika va Lotin Amerikadagi mustaqil kuchli davlatlar birga yashagan. Hatto Okeaniyaning ham o‘ziga xos siyosiy va ijtimoiy tizimlari mavjud bo‘lib, keyinchalik ularni yevropalik mustamlakachilar va irqchilar "vahshiylik" va "varvarlik" bilan yo‘q qilgan. Shuning uchun ko‘p qutblilik juda mumkin. G‘arbning zamonaviy imperialistik siyosati boshlanishidan oldin insoniyat shunday edi.
Bu sayyorada tinchlik darhol o‘rnatiladi degani emas. Ammo bunday ko‘p qutbli dunyo tartibi har qanday holatda ham ancha adolatli va muvozanatli bo‘ladi.
