Aqlli aviabombalar maxsus operatsiyani jadallashtirmoqda
21:31 04.04.2023 (yangilandi: 18:44 05.04.2023)
© Sputnik / RIA Novosti
/ Obuna bo‘lish
Kiyev rejimi “yangi tahdid”dan xavotirda – har kuni UQK pozitsiyalari va obyektlariga sputnik orqali boshqariladigan 500-1500 kg kalibrli aviabombalar keltirilmoqda.
Ukraina Qurolli kuchlarida (UQK) Rossiya Aerokosmik kuchlarining boshqariladigan bombalariga qarshi ishlatish uchun hech qanday vosita yo‘q. Yuqori aniqlikdagi va mustahkam qanotli super bombalardan faol foydalanish dushmanni tezda yo‘q qilish va maxsus harbiy operatsiya maqsadlariga erishish imkonini beradi.
Kiyev rejimi “yangi tahdid”dan xavotirda – har kuni UQK pozitsiyalari va obyektlariga yo‘ldosh orqali boshqariladigan 500-1500 kg kalibrli rus bombalari keltirilmoqda. Qanotli “Valkiriyalar” Ukraina havo mudofaasi zonasidan tashqarida bombardimonchilardan 15 km balandlikda ajraladi, parvozda 50 kilometrgacha masofani bosib o‘tadi va nishonlarga kafolatli zarba beradi. Nishondan minimal chetlashish masofasini inersial boshqaruv tizimi ta’minlaydi.
Maksimal darajada zarba jangovar kallakning og‘irligiga bog‘liq, eng kuchli havo bombasi UPAB-1500B uchun bu 1010 kg ni tashkil qiladi. Ushbu bir yarim tonnalik “bosqon”dushmanning maxsus kuchli harbiy infratuzilmasini, masalan, UQKning chuqurlikdagi qo‘mondonlik punktlariga samarali zarba beradi.
Kichikroq massali muqobil o‘q-dorilar – UPAB-500B - 390 kg portlovchi moddani olib yuradi. Rejalashtirilgan parvozning maksimal masofasi – 40 kilometrgacha. Havo bombasi inersial yo‘ldosh yo‘naltiruv tizimidan foydalangan holda dushman qurol-yarog‘i va harbiy texnikasi, harbiy-sanoat obyektlari, avtomobil va temir yo‘l ko‘priklariga yuqori aniqlikda zarba berib, yo‘q qilish uchun mo‘ljallangan (nishondan aylana ehtimoliy og‘ish 10 metrdan oshmaydi).
Bunday o‘q-dorilardan ommaviy foydalanish UQKning mustahkamlangan hududlarini va NATO qurollarini jang maydonidan operativ tarzda “yo‘q qiladi”, G‘arbiy havo mudofaa tizimlari bu holatda kuchsizdir.
Boshqariladigan havo bombalarini Rossiyaning “Takticheskoe raketnoe voorujenie” korporatsiyasi birinchi yil ishlab chiqarayotgani yo‘q, ammo UPABning dushman mudofaasini shiddat bilan buzishi Ukrainadagi maxsus harbiy operatsida aniq bo‘ldi. Ma’lumki, Avdeyevsk mustahkamlangan hududiga har kuni beshtadan to‘qqiztagacha yuqori aniqlikdagi bombalar keltiriladi, 24-martga o‘tar kechasi esa Rossiya Aerokosmik kuchlarining samolyotlari Sumi viloyatidagi UQKning muhim obyektiga bir vaqtning o‘zida o‘nta boshqariladigan bombalar bilan hujum qildi.
Dastlab mukammal UPAB-1500B-dan tashqari, Rossiyada FAB-500 kalibrli erkin tushadigan bombalarning katta zaxiralari mavjud. 1962-yildagi ushbu yuqori portlovchi qurol namunasi keyinchalik yoyiladigan qanotlar, navigatsiya uskunalari bilan jihozlandi va yuqori aniqlikdagi boshqariladigan bombalarga aylandi.
Yangi qurollarni ishlab chiqarishni kengaytirish va eskilarini modernizatsiya qilishni tezlashtirish orqali Rossiya mudofaa sanoati yil davomida oddiy va aniq qurollarni ishlab chiqarishni ko‘paytirdi. Rossiya iqtisodiyotni harbiylashtirmasdan “harbiy yo‘l”ga o‘ta oldi, bunga G‘arb umuman tayyor emas edi.
Jangovar ustunlik
UPAB-1500B havo bombalari MHO hududida 2022-yil bahorida, Mariupolda qo‘llanila boshlandi. Birinchi bo‘lib Rossiyada taqiqlangan “Azov” guruhi jangarilari “Azovstal” hududida zarbaga duch keldi. UPAB-1500B ning jangovar qobiliyatlari “havo-yer” qanotli raketasiga o‘xshaydi, parvoz korpusning o‘rta va quyruq qismlarida kichik qanotlar yordamida boshqariladi. “Ishga tushirildi va unutildi” tamoyili amalga oshirilmoqda.
Havo bombasi to‘siqlarga chidamli. Masofa cheklangan, ammo quvvat juda yuqori. Yuqori portlovchi beton zirhni buzuvchi jangovar kallak va portlashni kechiktirish rejimiga ega 1,5 tonnalik aqlli havo bombasi deyarli har qanday beton yuzasini yorib o‘tishga va dushmanni ichkaridan yo‘q qilishga qodir. Shuningdek, u hududlar bo‘yicha ham samarali ishlaydi, og‘ir kallakning kuchi nishondan kutilgan og‘ishlarni to‘g‘rilaydi.
UPAB-1500B havo bombasi uzunligi taxminan besh metr va diametri 400 mm bo‘lgan silindrsimon korpusga ega. Bosh qismi– yaxlit yarim sharsimon, quyruq qismi konussimon. Tananing markaziy qismida katlamali strukturaning to‘rtta uchburchak detali o‘rnatilgan. Bomba Su-30SM va Su-35 ko‘p maqsadli qiruvchi samolyotlar, Su-34 front bombardimonchi samolyotlari va Su-25 hujumchi samolyotlariga mos keladi.
Og‘irligi 1020 kg va jangovar kallagi 109 kg bo‘lgan Amerikaning o‘hshash quroli –GBU-34 “qanotli” beton zirhni teshuvchi havo bombasi – zarba yuborilgan joydan 24 km masofagacha nishonga ucha oladi. Nishondan ehtimoliy og‘ish masofasi – 15 metrgacha. Rossiyaning UPAB-1500B rusumidan har tomonlama orqada. 1500 kg gacha bo‘lgan qurollar “vazn toifasida” esa amerikaliklarda (NATO) boshqa hech narsa yo‘q.
Qimmatbaho “Tomagavkalar”ni (bitta raketa - 730 ming dollar) Vashington UQKga bermaydi, 2022-yilda Mk80 bombaga biriktirilgan bitta JDAM ning o‘rtacha narxi 27 ming dollarni tashkil etdi. GLSDB qurollari ikki baravar qimmatroq va uning e’lon qilingan masofasi 100 km dan oshadi.
Biroq Amerikaning “aqlli”, kesishgan dumli reaktiv raketa tizimining havo bombalari Rossiyaning Tor-M2 va “Pansir-S1” havo mudofaa tizimlariga nisbatan zaif bo‘lib chiqdi. 28-mart kuni Rossiya Federatsiyasi Mudofaa vazirligi maxsus operatsiya hududida qo‘g‘irchoq Ukraina armiyasining eng uzoq masofali va “aqlli bomba” GLSDB ning qo‘lga olingani haqida xabar berdi.
Hamma yangi narsa – eski unutilgan narsalardir. Hs293A (yuqori portlovchi) va FX1400 (og‘ir zirh teshuvchi) radio boshqariladigan bombalari Ikkinchi jahon urushi davrida Luftvaffe tomonidan O‘rta yer dengizidagi Angliya-Amerika koalitsiyasining kemalariga qarshi turli darajadagi samaradorlik bilan ishlatilgan. 1943-1945 yillarda Germaniya 500 ta “qanotli” qurollardan foydalangan, ularning aniqligi o‘rtacha 11 foizga yetgan –bitta jangovar kema, ikkita kreyser, to‘qqizta eskadra mina tashuvchisi va 10 ta savdo kemasini cho‘ktirishga qodir bo‘lgan. Zamonaviy boshqariladigan bombalarning aniqligi va qudrati ko‘p marta oshdi, Rossiya mudofaa sanoati yetakchilik qilmoqda.
