https://oz.sputniknews.uz/20220523/su-57-havo-terminatorining-maqsadi--ukraina-demilitarizatsiyasi-24750878.html
Su-57 “havo terminatori”ning maqsadi- Ukraina demilitarizatsiyasi
Su-57 “havo terminatori”ning maqsadi- Ukraina demilitarizatsiyasi
Sputnik O‘zbekiston
Ukrainaning razvedka samolyotlari, yerdagi radarlar va NATO kosmik kemalarining dushman elektromagnit nurlanishi bilan o‘rab olingan havo hududi Rossiyaning beshinchi... 23.05.2022, Sputnik O‘zbekiston
2022-05-23T18:51+0500
2022-05-23T18:51+0500
2022-05-23T18:51+0500
kolumnistlar
ukraina
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e6/05/04/24357735_0:0:3191:1796_1920x0_80_0_0_1822ff1eb1ae75d1fadc3598161d639b.jpg
“Havo terminatori” Su-57 Rossiya Qurolli kuchlarining Ukrainadagi maxsus operatsiyasi davomida ikki oydan ortiq vaqtdan buyon jangovar vazifalarni bajarib kelmoqda. Havoda ustunlikka erishish uchun mo‘ljallangan yashirin qiruvchi samolyot barcha turdagi havo, yer va suv usti nishonlarini yo‘q qilish uchun mo‘ljallangan. Ukraina havo hududini 24/7 skanerlaydigan radar va NATO razvedka samolyotlari uchun ushbu texnika deyarli ko‘rinmas.Su-57 qurol tizimi 15 turdagi eng yangi havo-havo va havo-yer raketalari, jumladan kemaga qarshi qanotli raketalarni (250 km gacha bo‘lgan masofani) va gipertovushli “Kinjal”ni (1500 km gacha) o‘z ichiga oladi.Qiruvchi samolyot bortida 2400 km/soat tovushdan tez kreyser tezligida 10 tonnagacha o‘q-dorilarni olib yurishga qodir. Har tomonlama, ko‘p kanalli qurollardan, xususan yuqori aniqlikdagi uzoq masofali raketalardan foydalanish qobiliyatiga ega. Jangovar radiusi - 5500 km.Beshinchi avlod og‘ir qiruvchi samolyotidan Ukraina Qurolli kuchlariga qarshi foydalanish ortiqchalikdek ko‘rinadi. Ukrainani demilitarizatsiya qilish - yuqori texnologiyali dushmanga qarshi kurashda eng qiyin vazifalarni hal qilishga qodir Su-57 ning asosiy maqsadi emas deb hisoblayman.Rossiya Havo-kosmik kuchlarining Ukrainadagi maxsus operatsiyasidagi asosiy qiruvchi samolyotlari Su-30SM va Su-35 hisoblanadi. Shunga qaramay, Su-57 NATOning “ko‘zlari va quloqlariga” qarshi turish, taktika, yashirin raketa zarbalari va S-70 “Oxotnik” og‘ir uchuvchisiz samolyoti bilan jangovar integratsiya (bortdagi sun’iy intellekt asosida) uchun eng samarali hisoblanadi. Rossiya Havo-kosmik kuchlari bugungi kunda alyans aviatsiyasi bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘qnashuvga tayyorgarlik ko‘rishga majbur.Amerika razvedka xizmatlari bir necha oydan buyon Kiyev rejimiga qurol va pul bilan yordam berib, Rossiya qo‘shinlarining joylashtirilishi va harakatlanishi haqidagi ma’lumotlarni real vaqt rejimida Ukraina Bosh shtabiga uzatib kelmoqda. Ya’ni, ular NATOning Rossiya bilan bo‘lgan proksi to‘qnashuvini to‘g‘ridan-to‘g‘ri harbiy to‘qnashuvga aylantirishni tezlashtirmoqda.Jangovar ustunlikSu-57 qiruvchisi 400 kmgacha bo‘lgan masofada havo va yerdagi nishonlarni aniqlashga, 62 tagacha obyektni kuzatishga, 50 turdagi qurollarni olib yurishga qodir (butun arsenal ikkita ichki bo‘limda joylashgan).Yuqori darajada to‘siqlardan himoyalanganlik turli qo‘shinlarning avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlari bilan ishonchli o‘zaro ta’sir o‘tkazish imkonini beradi.Mumkin bo‘lgan to‘qnashuvda Su-57 Amerikaning “ko‘rinmas” F-22 va F-35 larini oldindan aniqlab, yo‘q qilishga qodir.Avvalroq The Military Watch Magazine jurnali “inqilobiy texnologiyalar pioneri” bo‘lgan Su-57 uchun maxsus ishlab chiqilgan Rossiyaning yangi K-77 “havo-havo” raketasining imkoniyatlari haqida so‘zlab bergan edi. Nashr ma’lumotlariga ko‘ra, 190 km dan ortiq masofaga uchadigan K-77 ixcham va o‘ta xavfli raketa bo‘lib, Amerikaning eng yaxshi AIM-120D raketasining ko‘rsatkichlaridan ancha ustun turadi.Texnika uzoq masofani manevrlik va aniqlik bilan birlashtiradi va faol bosqichli antenna panjarani boshqarish texnologiyasi K-77 ni hatto ekstremal masofalarda ham o‘ta samarali qiladi. Raketaning diolokatsion tizimi o‘z atrofida 360 graduslik nishon istilosini ushlab turishga qodir – hech bir dushman qiruvchisi qochib qutula olmaydi.Qiruvchining kichkina samarali aks ettiruvchi yuzasi Su-57 ni dushman radarlariga ko‘rinmas qiladi (dizayndagi kompozit materiallar sirtning 70% va og‘irlikning 25% ni tashkil qiladi). Samolyotning tekisligi va korpusiga o‘rnatilgan X diapazonli faol bosqichli antenna panjarali radarlar katta ko‘rish maydonini ta’minlaydi. Bu uchuvchiga boshqa qiruvchi samolyotlarga qaraganda samaraliroq ishlash imkonini beradi. “Yon RLS" nishonlarni qidirishda avtonomiyani oshiradi va dushman radarlari uchun Su-57 raketalar uchun nishonni belgilash samaradorligini yo‘qotmasdan ko‘rinmaslikning sifat jihatidan yangi darajasini yaratadi (bortida va boshqariladigan zarba beruvchi dronlarning arsenalida)Rossiyaning beshinchi avlod qiruvchi samolyotining asosiy xususiyatlaridan biri - bu kuzatuv va ko‘rish tizimlaridan ma’lumotlarni gipotetik qayta ishlashga imkon beradigan, uchuvchiga jangovar foydalanishning eng murakkab vazifalarini hal qilishda yordam beradigan, jangovar yuklarni kamaytiradigan aql bovar qilmaydigan darajadagi mashina razvedkasidir. Mashina jumladan odamga diqqatini taktik manevrlarni bajarishga qaratish imkonini beradi.Sun’iy intellekt jangovar boshqaruv tizimiga shu qadar kirib borganki, boshqariladigan Su-57 qiruvchisi oldindan tayyorlangan dastur bo‘yicha to‘liq mustaqil harakat qilib, vazifalarning 90%ni avtomatik rejimda boshqarishga qodir.Jangda uchuvchining jarohati yoki o‘limining taxminiy holatida boshqaruv tizimi ustuvor nishonlarni aniqlaydi, zarba beradi, so‘ngra avtomashina va odamning bazaga avtomatik ravishda qaytishini ta’minlaydi. Amerikaning beshinchi avlod F-22 Raptor qiruvchi samolyoti bunday texnologik cho‘qqiga yeta olmaydi.Dvigatellar ham mutlaq jangovar ustunlik beradi - quvvat va uch o‘lchovli tortish vektori uzoq va yaqin masofadagi janglarda ajoyib manevrlarni bajarishga imkon beradi, Bu esa eng yuqori jangovar chidamlilik beradi. Rossiya qiruvchi samolyoti aerodromlarga texnik xizmat ko‘rsatishda oddiy bo‘lib, operatsion (oddiy, tuproq) aerodromlarga asoslangan. Kuchli va texnologik jihatdan oldindan aytib bo‘lmaydigan Su-57 samolyotlari jangovar vaziyatda dushmanga hech qanday imkoniyat qoldirmaydi.Biroq, mukammallik - maqsadning o‘zi emas.Zamonaviy qurolli to‘qnashuvlar tajribasi shuni ko‘rsatadiki, G‘arb tajovuzkorligining asosiy algoritmi miqdoriy va sifat jihatidan havoda hukmronlikdadir. AQSh va NATOning o‘ylamay amalga oshirayotgan tashqi siyosatiga qarshi turish uchun kuchli Rossiya havo -kosmik kuchlari zarur. Su-57 qiruvchilarining jangovar ustunligi mamlakat xavfsizligi, aviatsiya sanoatidagi texnologik taraqqiyot va Rossiyaning jahon qurol-yarog‘ bozoridagi yetakchi mavqeyini saqlab qolish uchun juda muhim.Eksperimental Su-57 2018-yilda Suriyadagi Rossiya qo‘shinlari guruhi tarkibida muvaffaqiyatli ishladi. Texnik xususiyatlar, aqlli axborot va boshqaruv kompleksi, raketa qurollari va bort tizimlarini sinovdan o‘tkazishda o‘ndan ortiq parvozlarni amalga oshirdi.Qo‘shin beshinchi avlod Su-57 birinchi seriyali qiruvchi samolyotini 2020-yil dekabr oyida qabul qilgan. Yillik ishlab chiqarish rejasi 15 ta. Rossiya Federatsiyasi Mudofaa vazirligining 76 ta samolyot (uchta havo polki) bo‘yicha buyurtmasini sanoat 2027-yilgacha bajaradi.
ukraina
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2022
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
kolumnistlar, ukraina
Su-57 “havo terminatori”ning maqsadi- Ukraina demilitarizatsiyasi
Ukrainaning razvedka samolyotlari, yerdagi radarlar va NATO kosmik kemalarining dushman elektromagnit nurlanishi bilan o‘rab olingan havo hududi Rossiyaning beshinchi avlod Su-57 og‘ir qiruvchi samolyotlari uchun munosib jang maydoni va texnologik qarama-qarshilikdir.
“Havo terminatori” Su-57 Rossiya Qurolli kuchlarining Ukrainadagi maxsus operatsiyasi davomida ikki oydan ortiq vaqtdan buyon jangovar vazifalarni bajarib kelmoqda. Havoda ustunlikka erishish uchun mo‘ljallangan yashirin qiruvchi samolyot barcha turdagi havo, yer va suv usti nishonlarini yo‘q qilish uchun mo‘ljallangan. Ukraina havo hududini 24/7 skanerlaydigan radar va NATO razvedka samolyotlari uchun ushbu texnika deyarli ko‘rinmas.
Su-57 qurol tizimi 15 turdagi eng yangi havo-havo va havo-yer raketalari, jumladan kemaga qarshi qanotli raketalarni (250 km gacha bo‘lgan masofani) va gipertovushli “Kinjal”ni (1500 km gacha) o‘z ichiga oladi.
Qiruvchi samolyot bortida 2400 km/soat tovushdan tez kreyser tezligida 10 tonnagacha o‘q-dorilarni olib yurishga qodir. Har tomonlama, ko‘p kanalli qurollardan, xususan yuqori aniqlikdagi uzoq masofali raketalardan foydalanish qobiliyatiga ega. Jangovar radiusi - 5500 km.
Beshinchi avlod og‘ir qiruvchi samolyotidan Ukraina Qurolli kuchlariga qarshi foydalanish ortiqchalikdek ko‘rinadi. Ukrainani demilitarizatsiya qilish - yuqori texnologiyali dushmanga qarshi kurashda eng qiyin vazifalarni hal qilishga qodir Su-57 ning asosiy maqsadi emas deb hisoblayman.
Rossiya Havo-kosmik kuchlarining Ukrainadagi maxsus operatsiyasidagi asosiy qiruvchi samolyotlari Su-30SM va Su-35 hisoblanadi. Shunga qaramay, Su-57 NATOning “ko‘zlari va quloqlariga” qarshi turish, taktika, yashirin raketa zarbalari va S-70 “Oxotnik” og‘ir uchuvchisiz samolyoti bilan jangovar integratsiya (bortdagi sun’iy intellekt asosida) uchun eng samarali hisoblanadi. Rossiya Havo-kosmik kuchlari bugungi kunda alyans aviatsiyasi bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘qnashuvga tayyorgarlik ko‘rishga majbur.
Amerika razvedka xizmatlari bir necha oydan buyon Kiyev rejimiga qurol va pul bilan yordam berib, Rossiya qo‘shinlarining joylashtirilishi va harakatlanishi haqidagi ma’lumotlarni real vaqt rejimida Ukraina Bosh shtabiga uzatib kelmoqda. Ya’ni, ular NATOning Rossiya bilan bo‘lgan proksi to‘qnashuvini to‘g‘ridan-to‘g‘ri harbiy to‘qnashuvga aylantirishni tezlashtirmoqda.
Su-57 qiruvchisi 400 kmgacha bo‘lgan masofada havo va yerdagi nishonlarni aniqlashga, 62 tagacha obyektni kuzatishga, 50 turdagi qurollarni olib yurishga qodir (butun arsenal ikkita ichki bo‘limda joylashgan).
Yuqori darajada to‘siqlardan himoyalanganlik turli qo‘shinlarning avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlari bilan ishonchli o‘zaro ta’sir o‘tkazish imkonini beradi.
Mumkin bo‘lgan to‘qnashuvda Su-57 Amerikaning “ko‘rinmas” F-22 va F-35 larini oldindan aniqlab, yo‘q qilishga qodir.
Avvalroq The Military Watch Magazine jurnali “inqilobiy texnologiyalar pioneri” bo‘lgan Su-57 uchun maxsus ishlab chiqilgan Rossiyaning yangi K-77 “havo-havo” raketasining imkoniyatlari haqida so‘zlab bergan edi. Nashr ma’lumotlariga ko‘ra, 190 km dan ortiq masofaga uchadigan K-77 ixcham va o‘ta xavfli raketa bo‘lib, Amerikaning eng yaxshi AIM-120D raketasining ko‘rsatkichlaridan ancha ustun turadi.
Texnika uzoq masofani manevrlik va aniqlik bilan birlashtiradi va faol bosqichli antenna panjarani boshqarish texnologiyasi K-77 ni hatto ekstremal masofalarda ham o‘ta samarali qiladi. Raketaning diolokatsion tizimi o‘z atrofida 360 graduslik nishon istilosini ushlab turishga qodir – hech bir dushman qiruvchisi qochib qutula olmaydi.
Qiruvchining kichkina samarali aks ettiruvchi yuzasi Su-57 ni dushman radarlariga ko‘rinmas qiladi (dizayndagi kompozit materiallar sirtning 70% va og‘irlikning 25% ni tashkil qiladi). Samolyotning tekisligi va korpusiga o‘rnatilgan X diapazonli faol bosqichli antenna panjarali radarlar katta ko‘rish maydonini ta’minlaydi. Bu uchuvchiga boshqa qiruvchi samolyotlarga qaraganda samaraliroq ishlash imkonini beradi. “Yon RLS" nishonlarni qidirishda avtonomiyani oshiradi va dushman radarlari uchun Su-57 raketalar uchun nishonni belgilash samaradorligini yo‘qotmasdan ko‘rinmaslikning sifat jihatidan yangi darajasini yaratadi (bortida va boshqariladigan zarba beruvchi dronlarning arsenalida)
Rossiyaning beshinchi avlod qiruvchi samolyotining asosiy xususiyatlaridan biri - bu kuzatuv va ko‘rish tizimlaridan ma’lumotlarni gipotetik qayta ishlashga imkon beradigan, uchuvchiga jangovar foydalanishning eng murakkab vazifalarini hal qilishda yordam beradigan, jangovar yuklarni kamaytiradigan aql bovar qilmaydigan darajadagi mashina razvedkasidir. Mashina jumladan odamga diqqatini taktik manevrlarni bajarishga qaratish imkonini beradi.
Sun’iy intellekt jangovar boshqaruv tizimiga shu qadar kirib borganki, boshqariladigan Su-57 qiruvchisi oldindan tayyorlangan dastur bo‘yicha to‘liq mustaqil harakat qilib, vazifalarning 90%ni avtomatik rejimda boshqarishga qodir.
Jangda uchuvchining jarohati yoki o‘limining taxminiy holatida boshqaruv tizimi ustuvor nishonlarni aniqlaydi, zarba beradi, so‘ngra avtomashina va odamning bazaga avtomatik ravishda qaytishini ta’minlaydi. Amerikaning beshinchi avlod F-22 Raptor qiruvchi samolyoti bunday texnologik cho‘qqiga yeta olmaydi.
Dvigatellar ham mutlaq jangovar ustunlik beradi - quvvat va uch o‘lchovli tortish vektori uzoq va yaqin masofadagi janglarda ajoyib manevrlarni bajarishga imkon beradi, Bu esa eng yuqori jangovar chidamlilik beradi. Rossiya qiruvchi samolyoti aerodromlarga texnik xizmat ko‘rsatishda oddiy bo‘lib, operatsion (oddiy, tuproq) aerodromlarga asoslangan. Kuchli va texnologik jihatdan oldindan aytib bo‘lmaydigan Su-57 samolyotlari jangovar vaziyatda dushmanga hech qanday imkoniyat qoldirmaydi.
Biroq, mukammallik - maqsadning o‘zi emas.
Zamonaviy qurolli to‘qnashuvlar tajribasi shuni ko‘rsatadiki, G‘arb tajovuzkorligining asosiy algoritmi miqdoriy va sifat jihatidan havoda hukmronlikdadir. AQSh va NATOning o‘ylamay amalga oshirayotgan tashqi siyosatiga qarshi turish uchun kuchli Rossiya havo -kosmik kuchlari zarur. Su-57 qiruvchilarining jangovar ustunligi mamlakat xavfsizligi, aviatsiya sanoatidagi texnologik taraqqiyot va Rossiyaning jahon qurol-yarog‘ bozoridagi yetakchi mavqeyini saqlab qolish uchun juda muhim.
Eksperimental Su-57 2018-yilda Suriyadagi Rossiya qo‘shinlari guruhi tarkibida muvaffaqiyatli ishladi. Texnik xususiyatlar, aqlli axborot va boshqaruv kompleksi, raketa qurollari va bort tizimlarini sinovdan o‘tkazishda o‘ndan ortiq parvozlarni amalga oshirdi.
Qo‘shin beshinchi avlod Su-57 birinchi seriyali qiruvchi samolyotini 2020-yil dekabr oyida qabul qilgan. Yillik ishlab chiqarish rejasi 15 ta. Rossiya Federatsiyasi Mudofaa vazirligining 76 ta samolyot (uchta havo polki) bo‘yicha buyurtmasini sanoat 2027-yilgacha bajaradi.
