Rossiya nega chegarani buzgan NATO qiruvchisini urib tushirmadi
21:23 09.04.2022 (yangilandi: 18:37 05.04.2023)
© AFP 2023 / PETRAS MALUKAS
Obuna bo‘lish
"Tirik qalqon" taktikasi NATO va Pentagonning sevimli uslubiga aylanmoqda. NATO qiruvchisi yo‘lovchi samolyoti ortiga yashirinib Rossiya chegarasini buzdi. Alyans uchuvchilarining bunday "jasorati" asossiz va xavfli, deb hisoblaydi harbiy ekspert.
Rossiya chegaralari yaqinida NATO harbiy-havo kuchlarining paydo bo‘lishi Yevropa va dunyoda doimiy ravishda notinchlik oshishi tahdidini keltirib chiqaradi. Shu bilan birga, Qo‘shma Shtatlar, o‘zlarining g‘arazli maqsadlar - harbiy-iqtisodiy "gegemonlik"ka erishish uchun o‘z ittifoqchi va hamkorlaridan faqat “tirik qalqon” sifatida foydalanmoqda.
Serbiya Shimoliy Atlantika alyansidan 6-aprel kuni Air Serbianing Belgraddan Moskvaga uchayotgan yo‘lovchi samolyoti va Eurofighter bilan sodir bo‘lgan noxush hodisa yuzasidan izoh berishni so‘radi.
Taxminlarga ko‘ra, NATOga tegishli bo‘lgan qiruvchi samolyot fuqarolik samolyotidan foydalanib Rossiya havo hududiga kirgan. Bu esa Air Serbia yo‘lovchilari uchun bir qator jiddiy tahdidlarni, Latviya va Rossiya xavfsizligi, shuningdek Boltiqbo‘yi mintaqasida Rossiya Federatsiyasi va NATO o‘rtasidagi qurolli to‘qnashuv sodir bo‘lishiga sharoit yaratgan.
Serbiya prezidenti Aleksandr Vuchich Brusselga noqulay savollar bilan murojaat qildi: “Bu kim va qaysi davlat qiruvchi samolyot bilan fuqaro aviatsiyasining parvozdagi yo‘lovchilariga tahdid solmoqda? Balki beixtiyor sodir bo‘lgan hodisadir. Aytishsin, bizda bu samolyot qaerda paydo bo‘lganining aniq koordinatalari bor".
Serbiya rahbarining xavotiri juda o‘rinli – Air Serbia aviakompaniyasining Belgraddan Moskva va Sankt-Peterburgga uchayotgan parvozlari "minalashtirilgani" haqida xabarlar deyarli har kuni paydo bo‘lmoqda.
Ehtimol, NATOda kimgadir Rossiya osmonida urib tushirilgan Serbiya samolyoti - juda kerak bo‘lib qolgandir? Ukraina bo‘yicha tashabbuslarni yana olg‘a surish uchun.
Latviya-Rossiya chegarasini kesib o‘tgandan ko‘p o‘tmay, Rossiya parvoz nazorati xizmati Air Serbia ekipajini xavf haqida ogohlantirdi va fuqaro samolyoti uchuvchilari 700 metr pastda uchayotgan alyans qiruvchi samolyotini vizual aniqladilar.
Ishonamanki, Rossiya havo hujumidan mudofaa tizimi askarlari ham bosqinchi samolyotni radarda aniq ko‘rganlar, ammo elektromagnit va issiqlik spektrida ustunlik qilgan Serbiya layneri yaqinligi tufayli uni nishonga olishmagan. Odatda samolyotga qarshi o‘zi nishonga tegadigan raketalarning jangovar boshlari issiqlik va hajmi eng katta obyektni tanlaydi.
NATO missiyasi doirasida aprel oyida Ispaniya qiruvchi samolyotlari Boltiqbo‘yi havo kengliklarida patrullik qilmoqda. Biroz oldin Estoniya ustidan AMRAAM raketasini otgan va u fransuz harbiy samolyotini urib tushirgani bilan tanilgan edi.
Rejalashtirilgan provokatsiya, professional beparvolik yoki 6-aprelda "uchuvchi-toreadorlar"ning bahorgi keskinlashuvi ittifoqqa qimmatga tushishi mumkin.
"Tirik qalqon" taktikasi
Qiruvchi samolyotni yo‘lovchi samolyoti orqasiga yashirish, jangovar bo‘linmalarni tinch aholi turar joylari ichiga joylashtirish, ya’ni "Tirik qalqon" taktikasi - Pentagon, NATO va boshqa "hamkorlar" tomonidan uzoq vaqtdan beri ikkilanmay foydalanib kelinayotgan uslubdir.
Xuddi shunday "tirik qalqon" Ukraina qo‘shinlari tomonidan juda keng qo‘llanilmoqda. Bunga ko‘plab misollar keltirish mumkin. Suriya havo mudofaasining zenit qurollarini yo‘q qilish zonasida ikkita yo‘lovchi samolyoti 2021-yil oktabr oyida Isroilning to‘rtta F-16 samolyoti hujumining oldini oldi. Keyin Isroil harbiy-havo kuchlari Xoms viloyatidagi Suriya havo hududiga kirib, Palmira mintaqasidagi fosfat zavodiga raketa hujumi uyushtirdi. Biroq, asl maqsad suriyaliklar, arablar va livanliklar o‘rtasidagi munosabatlarning kafolatlangan keskinlashuvi bilan Dubay-Bayrut reysining fuqarolik samolyotini xavf ostiga qo‘yish edi, degan versiya mavjud.
Avvalroq isroillik uchuvchilar Rossiyaning harbiy-yuk Il-20 samolyoti orqasiga yashirinib Latakiya shahri yaqinida nishonlariga boshqariladigan havo bombalari bilan zarba bergan va bu havo hujumidan mudofaa tizimlaridan o‘qqa tutilgan edi. O‘shanda Suriya havo mudofaa tizimi S-200 laridan uchirilgan raketadan yashirinish uchun Il-20ga chqinlashgan edi. Harbiy yuk tashuvchi samolyotning radioto‘lqinlarni aks ettiruvchi yuzasi F-16 samolyotinikidan ancha katta bo‘lgani sababli raketa unga tegdi va 15 nafar rossiyalik harbiy halok bo‘ldi.
Qanday bo‘lmasin, NATO qiruvchisi fuqarolik va harbiy aviatsiya uchun zonalarga bo‘lingan havo hududidan foydalanishni buzgan holda (yuqorida va pastda) yo‘lovchi yo‘nalishlarida parvoz qilish huquqiga ega emas. Harbiy va yo‘lovchi samolyotlarining xavfli havo to‘qnashuvi jiddiy hodisa deb hisoblanadi. Jangchi vakili bo‘lgan mamlakatga da’vo qilinadi. NATO Eurofighterning aprel oyidagi "transchegaraviy eksperimenti" ning ehtimoliy maqsadi Rossiyaning qatlamli havo mudofaa tizimini yorib o‘tish texnologiyasini ishlab chiqish, mamlakat chuqurligidagi strategik obyektlarni yo‘q qilish uchun "koridor" yaratishdir. Aynan shuning uchun ham NATOning turli davlatlaridan kelgan jangchilar Boltiqbo‘yi davlatlarida 150 metr balandlikda yashirincha "patrullik" qilishgan.
Shu maqsadda yaqinda ixcham Boltiqbo‘yi davlatlarida Rossiya Federatsiyasi va Belarus Respublikasi chegaralaridan 170 km uzoqlikda joylashgan Liyelvarde uchinchi yirik aviabazasi ochildi.
Alyans havo kuchlarining Rossiya havo hududiga yashirin kirib borish urinishlariga nima qarshi turish mumkin? Har bir fuqarolik tomonining chegarasida Rossiya Aerokosmik kuchlarining navbatchi kuchlari bilan uchrashish faraziy jihatdan mumkin, ammo bu kuniga o‘nlab, balki yuzlab parvozlardir.
Balki alyans jangchilari bu yerda yutuq uchun "bo‘shliq" ko‘rmoqda. Bundan tashqari, radarlar uchun deyarli sezilmaydigan Eurofighter qiruvchi samolyotining dizayni 50 foiz uglerod tolasi va shisha toladan iborat bo‘lib, sirtining 70 foizi radarni yutuvchi materiallar bilan qoplangan.
Eurofighter odatda quyidagilar bilan qurollanadi: 4 ta o‘rta masofaga mo‘ljallangan AIM-120 AMRAAM boshqariladigan raketalari (160 km gacha), jangovar radiusi 1000 km dan ortiq, jangovar yuk 6,5 tonnani tashkil qiladi.
NATO havo kuchlari Rossiyaning ichidagi nishonlarga zarba berishga qodirmi?, - degan savolga Britaniya Strategik Tadqiqotlar Instituti (IISS) tahlilchilari shunday javob berishdi: “NATO resurslari. Rossiya mudofaasini buzib o‘tish uchun etarli emas, hatto barcha kuchlar bitta hududda to‘plangan bo‘lsa ham.
Tushunish uchun, Iroqdagi "Cho‘l to‘foni" operatsiyasida NATOning 4000 dan ortiq samolyotlari ishtirok etgan, 1999-yilda Yugoslaviyani 1000 ga yaqin hujumchi samolyotlar bombabo‘ron qilgan, hatto Liviyaning qoloq havo mudofaa tizimini 300ta samolyot bir necha oy davomida yo‘q qilishiga to‘g‘ri kelgan....
Rossiya Qurolli kuchlari maxsus harbiy operatsiya davomida Ukraina havo kuchlarini misli ko‘rilmagan tezlikda - ikki kun ichida deyarli yo‘q qildi. Bu yuzlab samolyotlar.
Alyans qiruvchi samolyotlarining Rossiya chegaralari yaqinidagi yashirin "jasorati", texnologik jihatdan asossiz va ochiq eskalatsiya xavfi kuchli bo‘lgan hodisadir, "hamkorlar" hali bunga tayyor emas.
Harbiy sharhlovchi Aleksandr Xrolenkoning telegram kanaliga obuna bo‘ling.
