Kelgusi 5-yilda O‘zbekiston iqtisodiyotini qanday o‘zgarishlar kutmoqda
© Fotolia / Sergey Nivens
Obuna bo‘lish
Davlat qator monopoliyalar tugatishni, xususiylashtirishni davom ettirishni, sharoiti “og‘ir” bo‘lgan tumanlarda tadbirkorlikni rivojlantirishni maqsad qilgan.
TOShKENT, 2 yanv — Sputnik. “Yangi O‘zbekistonning 2022−2026 yillarga mo‘ljallangan Taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida”gi prezident farmoni loyihasi jamoatchilik muhokamasiga qo‘yildi.
Unda milliy iqtisodiyotni rivojlantirish, uning o‘sish sur’atlarini zamon talablari darajasida ta’minlashda kelgusi 5-yilda amalga oshirish rejalashtirilgan ishlar belgilangan.
2022 yilda hukumat yillik inflyatsiya darajasini 9 foizgacha va 2023-yilda 5 foizgacha hamda fiskal taqchillikni 3 foizgacha pasaytirish choralarini ko‘rishni rejalashtirmoqda. Keyinchalik inflyatsiya va davlat budjeti taqchilligi ushbu ko‘rsatkichdan oshmasligi ta’minladi.
Davlat ulushiga ega tijorat banklarida transformatsiya jarayonlari yakunlanib, 2026-yil yakuniga qadar bank sektorida xususiy ulush 60 foizgacha oshiriladi.
2023 yildan qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS) stavkasi 12 foizgacha hamda bank, moliya va telekommunikatsiya kabi tadbirkorlik yo‘nalishlarida foyda solig‘i stavkasi 15 foizgacha tushiriladi.
“Yashil iqtisodiyot”
“Yashil iqtisodiyot” texnologiyalarini barcha sohalarga faol joriy etish orqali 2026-yilga qadar iqtisodiyotning energiya samaradorligini 20 foizga oshiriladi. havoga chiqariladigan zararli gazlar hajmini 10 foizga qisqartirish choralari ko‘riladi.
Buning uchun quyidagi dasturlar yaratiladi:
qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanishni kengaytirish va qo‘llab-quvvatlash hamda ijtimoiy, tijorat va ma’muriy-maishiy bino va inshootlarning energiya samaradorligini oshirish dasturlari;
vodorod energiyasini olish, saqlash va tashish texnologiyasini yaratish dasturi;
“yashil” iqtisodiyotga o‘tish va energiya tejamkorligini ta’minlash dasturi
elektromobillar ishlab chiqarish va ulardan foydalanishni rag‘batlantirish tizimini yaratish bo‘yicha qaror.
Tadbirkorlarga beriladigan imtiyozlar
Mo‘ynoq tumani uchun maxsus soliq stavkalarini o‘rnatish tajribasi asosida sharoiti “og‘ir” bo‘lgan tumanlarda tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qo‘shimcha qulayliklar yaratiladi.
2025 yil 1-yanvarga qadar yangi tashkil etiladigan tadbirkorlik subyektlariga aylanmadan olinadigan soliq stavkasi 1 foiz stavkada, foyda solig‘i bo‘yicha belgilangan soliq stavkasi 50 foizga kamaytirilgan miqdorda hamda yuridik shaxslardan olinadigan yer solig‘i, yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqlari hisoblangan summadan 1 foiz stavkada to‘lash tizimi quyidagi hududlar uchun joriy etiladi:
Qashqadaryo viloyatining Chiroqchi, Dehqonobod, Kasbi, Mirishkor va Nishon tumanlari;
Navoiy viloyatining Tomdi, Uchquduq, Konimex va Nurota tumanlari;
Toshkent viloyatining Bo‘ka, Piskent, Oqqo‘rg‘on va Bekobod tumanlari.
Litsenziya olishning osonlashishi
2022 yil 1-aprelga qadar tadbirkorlik subyektlarida masofaviy (onlayn) faoliyat ko‘rsatish imkoniyatlarining mavjudligidan hamda ularning ixtisoslashuvidan kelib chiqib, litsenziya va boshqa ruxsat etuvchi hujjatlarni olish tartib-taomillari quyidagilarni inobatga olgan holda soddalashtiriladi:
ayrim faoliyat turlariga faqat malakaviy talablarni belgilash orqali bino va inshoot, xona, asbob-uskuna, texnika vositalari, boshqa jihozlar hamda ularga bo‘lgan shartlarni bekor qilish;
faoliyat yo‘nalishidagi ehtiyojdan kelib chiqib mutaxassisni tanlash huquqini berish orqali shtatida mavjud bo‘lishi shart bo‘lgan xodimlarga bo‘lgan talablarni qayta ko‘rib chiqish;
muayan faoliyat bilan ko‘chma tartibda, shu jumladan avtotransport vositalaridan foydalangan holda shug‘ullanish imkoniyatini yaratish;
tegishli tashkilotlar bilan shartnomalarning mavjudligi bo‘yicha talablarni qayta ko‘rib chiqish;
xizmat ko‘rsatish mamlakat hududidan tashqarisida amalga oshirilishi sababli xorijdan kelgan buyurtmalar bo‘yicha milliy standart va talablarni bekor qilish.
Raqobat uchun shart-sharoit
Iqtisodiyotda davlat ishtirokini qisqartirish va xususiy sektor uchun keng yo‘l ochish maqsadida eksklyuziv huquqlarni bekor qilish va davlat ishtirokidagi kompaniyalarni xususiylashtirish hisobiga 25 dan ortiq faoliyat turi bo‘yicha monopoliyalar tugatilishi kutilmoqda.
Jumladan,
2022 yilda – 14 ta, shu jumladan aholi va ijtimoiy soha obyektlariga suyultirilgan gaz yetkazib berish, sertifikatlashtirish xizmatlari;
2023-2025 yillarda – 11 ta, shu jumladan neft mahsulotlarini saqlash, temir yo‘llarida tashishda qo‘shimcha xizmatlarni ko‘rsatish, aerovokzal va vokzal oldi komplekslarini yuritish xizmatlari, qattiq maishiy chiqindilarni yig‘ish, tashish va utilizatsiya qilish hamda qayta ishlash xizmati, temir yo‘lda ekspeditorlik xizmatlari.
Kelgusi besh yilda aholi jon boshiga YaIMni — 1,6 baravarga — taxminan 3 ming AQSh dollaridan ko‘proqqa oshirish maqsad qilingan. 2021-yil yakunlariga ko‘ra, ushbu ko‘rsatkich taxminan 1,9 ming dollarga teng.
Shu bilan birga, 2030-yilga borib aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromadni 4 ming AQSh dollaridan oshirish hamda "daromadi o‘rtachadan yuqori bo‘lgan davlatlar" qatoriga kirish uchun zamin yaratish ko‘zlangan.
