https://oz.sputniknews.uz/20211216/aqsh-moskva-va-pekinga-saboq-berdi-21817115.html
AQSh Moskva va Pekinga saboq berdi
AQSh Moskva va Pekinga saboq berdi
Sputnik O‘zbekiston
Rossiya va Xitoy o‘rtasidagi munosabatlar ittifoqchilik darajasidan oshib ketdi, dedi Si Szinpin Vladimir Putin bilan kecha bo‘lib o‘tgan muzokarada.
2021-12-16T16:30+0500
2021-12-16T16:30+0500
2023-04-05T18:35+0500
kolumnistlar
aqsh
xitoy
rossiya
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/846/66/8466664_0:191:2961:1856_1920x0_80_0_0_f8699936858ef329d33e622d7cc88b5d.jpg
Uchrashuv videokonferensiya formatida o‘tgan bo‘lsa-da, u to‘laqonli deb hisoblanmoqda – chunki Xitoy yetakchisi bu ikki davlat rahbarlarining 2013-yildan beri (ya’ni, Si Szinpin iqtidorga kelganidan beri) 37-shaxsan uchrashuv bo‘lganini ta’kidladi.Agar koronavirus bo‘lmaganida, hisob allaqachon ellikdan oshgan bo‘lardi, chunki Si va Putin oxirgi marta 2019-yilning noyabrida qo‘l berib ko‘rishgan, bungacha esa ular yiliga bir necha marta uchrashishgan. Biroq, tez orada liderlar ko‘rishadi: fevral oyi boshida Putin Pekinga tashrif buyuradi.Nafaqat Jorj Bush, balki Amerika elitasining aksariyati Xitoy globallashuvda ikkinchi darajali rolga rozi bo‘ladi, Rossiya esa yoqimsiz, ammo mintaqaviy derjava bo‘ladi va eng muhimi, Moskva-Vashington-Pekin uchburchagi birinchi navbatda Amerika ta’siri ostida shakllanadi, deb hisoblagandi. Ammo 13-yil o‘tgach, biz dunyoning amerikalik strateglarning boshida bo‘lganidan butunlay boshqacha manzarasini ko‘ramiz.Yo‘q, Rossiya va Xitoy rasmiy ravishda harbiy-siyosiy ittifoq tuzmadi, lekin ularning munosabatlari haqiqatan ham ittifoqdosh munosabatlardan oshib keta boshladi.G‘arb anglo-saksonlarga qaramligiga asoslanadi, Rossiya va Xitoy o‘rtasidagi munosabatlarda tenglik va umumiy manfaatlar muhim rol o‘ynaydi. Bundan tashqari, manfaat ham milliy (o‘z mamlakatini va uning dunyodagi mavqeyini mustahkamlash) ham global - yangi dunyo tartibini, Atlantika loyihasi xarobalarida yaratilayotgan yangi tizimni qurish.Vayronalar tom ma’noda bo‘lib qolmasligi uchun, ya’ni muvaffaqiyatsiz (lekin buni tan olishni istamagan) anglo-sakson gegemoniyasining qulashi global tartibsizlikka olib kelmadi, Xitoy va Rossiyaga zarar keltirmadi va kuchli rus-xitoy tizim kerak. Moskva va Pekinning yanada yaqinlashuv foydasiga strategik tanlovi nafaqat ayon: bu muqarrar. Ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlarga hech qanday tashqi kuchlar ta’sir o‘tkaza olmaydi va bu allaqachon tushunilgan bo‘lsa-da, endi yana bir bor ta’kidlab o‘tishning ortiqcha bo‘lmasdi. Rossiya va Xitoy o‘rtasidagi savdo operatsiyalariga xizmat ko‘rsatish uchun uchinchi davlatlar ta’sir ko‘rsata olmaydigan mustaqil moliyaviy infratuzilmani yaratish zarurligi to‘g‘risidagi bayonotlar, o‘z-o‘zidan muhim bosqichdir.Darhaqiqat, Putin yaqinda “ayrim G‘arb hamkorlari ochiqchasiga Moskva va Pekin o‘rtasida pona qoqishga urinayotganini” eslatib, Xitoy va Rossiya bu kabi urinishlarga javob berish bo‘yicha hamkorlikni kengaytirish va xalqaro maydonda qadamlarni muvofiqlashtirish orqali javob berishini ta’kidladi.Ya’ni, siz bizni qanchalik ko‘p aralashtirmoqchi bo‘lsangiz, biz shunchalik uyg‘un harakat qilamiz. Aytgancha, Putinning bu gapi Si va Bayden video sammitidan bir necha kun o‘tib yangradi va bir hafta oldin Bayden Putin bilan videomuloqot o‘tkazdi. Amerikaliklarning o‘yini hech kimga sir emas: Vashington hali ham Moskva va Pekin o‘rtasidagi ittifoqni zaiflashtirish uchun vaqtni orqaga qaytarishga va Rossiya-Xitoy qarama-qarshiliklari olovini yoqishga umid qilmoqda.Rossiya va Xitoy ikki buyuk qo‘shni derjavalar sifatida, tabiiyki, muayan soha va mintaqalarda ham raqobat, ham munozarali masalalarga ega, ammo Putin va Si amerikaliklarga hatto kelishmovchiliklar ustida o‘ynash imkoniyatini bermaslik kerakligini juda yaxshi tushunishadi, ularga yoriqlarni butunlay buzilishga aylantirishga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Stavkalar har qachongidan ham yuqori va Moskva va Pekin 1960-yillardagi xatoni takrorlashga haqli emas.Ha, tarixni o‘zgaritib bo‘lmaydi, lekin o‘z xatosidan saboq olish mumkin. Rossiya va Xitoy munosabatlarimizning yaqin tarixidan yaxshi saboq oldi va endi Atlantika o‘yinchilarining betartib harakatini tomosha qilishlari mumkin. Ular hayron bo‘lmoqda – qanday bo‘lishi mumkin? o‘n yil oldin hammasi shu qadar ayon ediku: Rossiya endi global o‘yinchi emas (hatto Putinga Kremlga qaytmaslik tavsiya qilingan), Xitoy ertami kechmi Katta ikkilikdagi kichik sherik roliga rozi bo‘ladi, Rossiya-Xitoy ittifoqi barqaror bo‘lishi mumkin emas, chunki Moskva va Pekin o‘rtasida juda ko‘p qarama-qarshiliklar mavjud va ular bir-biriga ishonmaydilar. Bularning hammasi qayerga ketdi?Mag‘lubiyatga uchragan odamga o‘z mag‘lubiyatini tan olish har doim qiyin, ayniqsa u hali rasmiy tan olinmagan bo‘lsa, u hali ham davom etmoqda. AQShning qulashi jarayoni (Atlantika loyihasi) yillar bilan emas, balki o‘nlab yillar bilan o‘lchanadi va hozirgacha ular Xitoy va Rossiyaga, jumladan Tayvan va Ukraina kabi provokatsion bosim o‘tkazishning ko‘plab usullariga ega. Ammo strategik jihatdan atlantikachilar allaqachon mag‘lub bo‘lishdi - va buni nafaqat Moskva va Pekinda anglab yetdi. Ruslar va xitoyliklar bu lahzani yaqinlashtirish va narsalarni o‘z nomi bilan chaqirishda boshqalarga qaraganda faolroq.
xitoy
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2021
Potr Akopov
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
Potr Akopov
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Potr Akopov
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1392/76/13927642_0:1:98:99_100x100_80_0_0_00c551183c830fa4010e178dbf4136ec.jpg
rossiya putin moskva pekin - aqsh saboqlari
rossiya putin moskva pekin - aqsh saboqlari
AQSh Moskva va Pekinga saboq berdi
16:30 16.12.2021 (yangilandi: 18:35 05.04.2023) Rossiya va Xitoy o‘rtasidagi munosabatlar ittifoqchilik darajasidan oshib ketdi, dedi Si Szinpin Vladimir Putin bilan kecha bo‘lib o‘tgan muzokarada.
Uchrashuv videokonferensiya formatida o‘tgan bo‘lsa-da, u to‘laqonli deb hisoblanmoqda – chunki Xitoy yetakchisi bu ikki davlat rahbarlarining 2013-yildan beri (ya’ni, Si Szinpin iqtidorga kelganidan beri) 37-shaxsan uchrashuv bo‘lganini ta’kidladi.
Agar koronavirus bo‘lmaganida, hisob allaqachon ellikdan oshgan bo‘lardi, chunki Si va Putin oxirgi marta 2019-yilning noyabrida qo‘l berib ko‘rishgan, bungacha esa ular yiliga bir necha marta uchrashishgan. Biroq, tez orada liderlar ko‘rishadi: fevral oyi boshida Putin Pekinga tashrif buyuradi.
AQSh va boshqa anglosakson davlatlari diplomatik darajada boykot qilayotgan muzokaralar ham, Olimpiadaning ochilish marosimi ham. Axir 2008-yilgi Pekin yozgi Olimpiya o‘yinlari AQSh prezidenti tashrif buyurgan yagona xorijiy O‘yin bo‘ldi.
Nafaqat Jorj Bush, balki Amerika elitasining aksariyati Xitoy globallashuvda ikkinchi darajali rolga rozi bo‘ladi, Rossiya esa yoqimsiz, ammo mintaqaviy derjava bo‘ladi va eng muhimi, Moskva-Vashington-Pekin uchburchagi birinchi navbatda Amerika ta’siri ostida shakllanadi, deb hisoblagandi. Ammo 13-yil o‘tgach, biz dunyoning amerikalik strateglarning boshida bo‘lganidan butunlay boshqacha manzarasini ko‘ramiz.
Yo‘q, Rossiya va Xitoy rasmiy ravishda harbiy-siyosiy ittifoq tuzmadi, lekin ularning munosabatlari haqiqatan ham ittifoqdosh munosabatlardan oshib keta boshladi.
G‘arb anglo-saksonlarga qaramligiga asoslanadi, Rossiya va Xitoy o‘rtasidagi munosabatlarda tenglik va umumiy manfaatlar muhim rol o‘ynaydi. Bundan tashqari, manfaat ham milliy (o‘z mamlakatini va uning dunyodagi mavqeyini mustahkamlash) ham global - yangi dunyo tartibini, Atlantika loyihasi xarobalarida yaratilayotgan yangi tizimni qurish.
Vayronalar tom ma’noda bo‘lib qolmasligi uchun, ya’ni muvaffaqiyatsiz (lekin buni tan olishni istamagan) anglo-sakson gegemoniyasining qulashi global tartibsizlikka olib kelmadi, Xitoy va Rossiyaga zarar keltirmadi va kuchli rus-xitoy tizim kerak. Moskva va Pekinning yanada yaqinlashuv foydasiga strategik tanlovi nafaqat ayon: bu muqarrar. Ikki davlat o‘rtasidagi munosabatlarga hech qanday tashqi kuchlar ta’sir o‘tkaza olmaydi va bu allaqachon tushunilgan bo‘lsa-da, endi yana bir bor ta’kidlab o‘tishning ortiqcha bo‘lmasdi. Rossiya va Xitoy o‘rtasidagi savdo operatsiyalariga xizmat ko‘rsatish uchun uchinchi davlatlar ta’sir ko‘rsata olmaydigan mustaqil moliyaviy infratuzilmani yaratish zarurligi to‘g‘risidagi bayonotlar, o‘z-o‘zidan muhim bosqichdir.
Shu bois Si Szinpin suhbatni ikki davlat o‘rtasida nizo keltirib chiqarishga urinishlarga keskin qarshi bo‘lgan Putinning harakatlariga yuksak baho berishdan boshladi.
Darhaqiqat, Putin yaqinda “ayrim G‘arb hamkorlari ochiqchasiga Moskva va Pekin o‘rtasida pona qoqishga urinayotganini” eslatib, Xitoy va Rossiya bu kabi urinishlarga javob berish bo‘yicha hamkorlikni kengaytirish va xalqaro maydonda qadamlarni muvofiqlashtirish orqali javob berishini ta’kidladi.
Ya’ni, siz bizni qanchalik ko‘p aralashtirmoqchi bo‘lsangiz, biz shunchalik uyg‘un harakat qilamiz. Aytgancha, Putinning bu gapi Si va Bayden video sammitidan bir necha kun o‘tib yangradi va bir hafta oldin Bayden Putin bilan videomuloqot o‘tkazdi. Amerikaliklarning o‘yini hech kimga sir emas: Vashington hali ham Moskva va Pekin o‘rtasidagi ittifoqni zaiflashtirish uchun vaqtni orqaga qaytarishga va Rossiya-Xitoy qarama-qarshiliklari olovini yoqishga umid qilmoqda.
Rossiya va Xitoy ikki buyuk qo‘shni derjavalar sifatida, tabiiyki, muayan soha va mintaqalarda ham raqobat, ham munozarali masalalarga ega, ammo Putin va Si amerikaliklarga hatto kelishmovchiliklar ustida o‘ynash imkoniyatini bermaslik kerakligini juda yaxshi tushunishadi, ularga yoriqlarni butunlay buzilishga aylantirishga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Stavkalar har qachongidan ham yuqori va Moskva va Pekin 1960-yillardagi xatoni takrorlashga haqli emas.
O‘shanda o‘zimiz ittifoqchilik munosabatlarimizni buzdik, 70-yillarda esa amerikaliklar xuddi shu tarzda harakat qilishni boshladilar. Agar 60-yillarning boshidagi janjal bo‘lmaganida, nafaqat XXR (masalan, "madaniy inqilob" bo‘lmagan bo‘lar edi) va SSSR taqdiri - butun dunyo tarixi boshqacha yo‘ldan ketishi mumkin edi.
Ha, tarixni o‘zgaritib bo‘lmaydi, lekin o‘z xatosidan saboq olish mumkin. Rossiya va Xitoy munosabatlarimizning yaqin tarixidan yaxshi saboq oldi va endi Atlantika o‘yinchilarining betartib harakatini tomosha qilishlari mumkin. Ular hayron bo‘lmoqda – qanday bo‘lishi mumkin? o‘n yil oldin hammasi shu qadar ayon ediku: Rossiya endi global o‘yinchi emas (hatto Putinga Kremlga qaytmaslik tavsiya qilingan), Xitoy ertami kechmi Katta ikkilikdagi kichik sherik roliga rozi bo‘ladi, Rossiya-Xitoy ittifoqi barqaror bo‘lishi mumkin emas, chunki Moskva va Pekin o‘rtasida juda ko‘p qarama-qarshiliklar mavjud va ular bir-biriga ishonmaydilar. Bularning hammasi qayerga ketdi?
Mag‘lubiyatga uchragan odamga o‘z mag‘lubiyatini tan olish har doim qiyin, ayniqsa u hali rasmiy tan olinmagan bo‘lsa, u hali ham davom etmoqda. AQShning qulashi jarayoni (Atlantika loyihasi) yillar bilan emas, balki o‘nlab yillar bilan o‘lchanadi va hozirgacha ular Xitoy va Rossiyaga, jumladan Tayvan va Ukraina kabi provokatsion bosim o‘tkazishning ko‘plab usullariga ega. Ammo strategik jihatdan atlantikachilar allaqachon mag‘lub bo‘lishdi - va buni nafaqat Moskva va Pekinda anglab yetdi. Ruslar va xitoyliklar bu lahzani yaqinlashtirish va narsalarni o‘z nomi bilan chaqirishda boshqalarga qaraganda faolroq.
