TOShKENT, 18 mar - Sputnik. Ko‘plab odamlar COVID-19 virusi tahdidi tufayli amal qilinishi kerak bo‘lgan majburiy karantin paytida qo‘rquv va xavotirni boshdan kechirishmoqda.
Endilikda nafaqat sog‘liqni kuzatish kerak, balki hissiyotlarni berilmaslik va iloji bo‘lsa, muhtoj odamlarga yordam berish juda muhimdir. Tomsk davlat universiteti psixologik xizmatining rahbari Azamat Nayman karantin paytida, shu qatorda masofaviy o‘qishga o‘tish davrida o‘zini qanday tutish kerakligi to‘g‘risida eslatma ishlab chiqdi.
Mish-mishlarga ishonmang, JSST (Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti) veb-saytidan va mahalliy sog‘liqni saqlash idoralari platformalaridan ma’lumotlarni muntazam ravishda to‘plang, bu faktlarni mish-mishlardan ajratishga yordam beradi. Faktlar qo‘rquvni kamaytirishga yordam beradi", - deydi u.
Agar virus tarqalishi haqidagi xabar sizni xavotirga solsa, bunday ma’lumotlarni ko‘rish, o‘qish yoki tinglashni minimallashtirish kerak. O‘zingizni va yaqinlaringizni himoya qilish uchun faqat ishonchli va tasdiqlangan manbalarni o‘qing.
COVID-19 ko‘plab mamlakatlardan, ko‘plab geografik nuqtalardagi odamlarga ta’sir qilishi mumkin. Buni biron bir etnik yoki milliy mansublikka bog‘lamang", - deydi Nayman.
Psixolog barcha jabrlanganlarga nisbatan g‘amxo‘r bo‘lishni maslahat beradi. Yuqtirilgan odamlarni jabrdiyda yoki yuqumli deb atash kerak emas. Bular - COVID-19ga chaliqqanlar, va ular COVID-19dan davolanayotganlardir, davolanib bo‘lganidan keyin ish joylarida va oilalarda hayotlari davom etadi.
Nayman do‘stlari va oilasini qo‘llab-quvvatlashni maslahat beradi - bu boshqa odamlarga ham, o‘zingiz ham yordam berishi mumkin.
"Masalan, telefon orqali qo‘shnilaringiz yoki sizning atrofingizdagi odamlardan qanday qo‘shimcha yordamga muhtoj ekanliklari to‘g‘risida so‘rang. Bitta jamoa ichida birgalikda ishlash COVID-19 atrofida hamjihatlikni o‘rnatishga yordam beradi", - deydi psixolog.
Agar bolalar koronavirusdan qo‘rqishni boshlagan bo‘lsa, ularning yaqinlari ularga o‘zlarining his-tuyg‘ularini ijobiy tarzda ifodalashga yordam berishlari kerak. Ba’zan ijodiy faoliyatda ishtirok etish, masalan, o‘ynash yoki chizish, bu jarayonni osonlashtirishi mumkin. Bolalar bilan vaziyatni ochiq muhokama qilish ham yordam berishi mumkin. Muammoni birgalikda hal etish bezovtalikni yengillashtirishi mumkin. Bolalar qiyin paytlarda o‘z his-tuyg‘ularini qanday boshqarishni tushunish uchun kattalarning xatti-harakati va his-tuyg‘ularini kuzatadilar.
Izolyatsiyada qolgan keksa odamlar, ayniqsa ularda kognitiv o‘zgarishlar yoki aql zaiflashish kuzatilsa, ko‘proq bezovtalanib, g‘azablanib va hayajonlanib qolishlari mumkin. Ularga nima bo‘layotgani va infeksiya xavfini qanday kamaytirish haqida sodda va tushunarli tarzda aniq ma’lumot bering. Agar kerak bo‘lsa, buni takrorlang. Ma’lumotni yozma yoki rasm shaklida ko‘rsatish foydali bo‘lishi mumkin.
Ayniqsa, sog‘lig‘ida muammolari bo‘lgan odamlar o‘ziga ehtiyot bo‘lishlari kerak. Sizga kerakli dori-darmonlardan foydalanishingizga imkon borligiga ishonch hosil qiling. Ikki haftalik dori ta’minotingiz bo‘lsa yaxshi. Agar kerak bo‘lsa, tibbiy yordamni qayerda va qanday olish kerakligini oldindan bilib oling.
Jismoniy faollikni saqlab turish uchun karantin yoki izolyatsiya davomida uyda kundalik jismoniy mashqlarni bajarib turin", - deydi Nayman.
Ijtimoiy aloqalarni faollikni davom eting. Internet davrida yaqinlaringiz bilan aloqada bo‘lishni elektron pochta, ijtimoiy tarmoqlar, videokonferensiyalar va telefon orqali oson.
