Toshkent muzeyi shunchaki eksponatlar to‘plami emas, balki qadim zamonlardan tortib XIX asr oxirigacha Toshkent vohasining boy tarixini aks ettirgan haqiqiy madaniy-tarixiy meros xazinasidir.
Qadimgi tosh davri
Muzeyning birinchi bo‘limi tosh asriga bag‘ishlangan. Arxeologik topilmalar, asboblar va qoyatosh rasmlari keltirilgan bo‘lib, ular Toshkent hududidagi ibtidoiy insonning hayoti haqida tasavvur beradi. Ko‘lbuloq va Obi-Rahmat manzilgohlaridan topilgan mehnat qurollari ushbu mintaqaning insoniyat sivilizatsiyasi shakllanishidagi ahamiyatini ta’kidlaydi.
Bronza va temir asri
Keyingi bo‘lim kech bronza asri va erta temir asrini (miloddan avvalgi XII-IV asrlar) qamrab oladi. Bu paytda Toshkent vohasi Buyuk Ipak yo‘lidagi tranzit savdo markaziga aylandi. Mingo‘rik kabi qadimiy aholi punktlari hunarmandchilik va madaniyat taraqqiy etayotgan Toshkentning kelajagi uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.
Antik davr va ilk o‘rta asrlarda Choch
Antik davrga bag‘ishlangan bo‘limda (miloddan avvalgi III asr – milodiy IV asrlar) Toshkentning yirik shahar markazi sifatida shakllanishi ko‘rib chiqiladi. Mingo‘rik ko‘hna shahri Toshkent hududidagi antik hamda ilk o‘rta asr davrining eng yirik arxeologik yodgorliklaridan biri, Toshkentning qadimiy yadrosi hisoblangan. Bu davrdagi yana bir qadimgi shahar qatoriga Qanqa shahrini kiritish mumkin. Qanqa shahri – Choch vohasining eng katta va eng qadimgi shahri hisoblanadi.
Rivojlangan o‘rta asrlarda Toshkent
IX asrda Shosh uzil-kesil Arab xalifaligi tarkibiga kirdi. Yozma manbalar hamda numizmatik materiallarga qaraganda, poytaxt ilgarigidek Shosh va Madinat ash-Shosh deb atalardi. IX-X asrlarga oid arab yozma manbalarida uning yana bir nomi Binkat tarzida tilga olingan. Binkat – yirik ma’muriy va savdo hunarmandchilik markazi bo‘lib, suv bilan yaxshi ta’minlangan.
Toshkent XVI-XIX asrlarda
Muzey ko‘rgazmasi Toshkentning yirik hunarmandchilik va savdo markaziga aylangan XVI-XIX asrlarni ham qamrab oladi. Mahalliy hunarmandlarning yuqori mahoratini namoyish qiluvchi zargarlik buyumlari, mato va kulolchilikning noyob namunalari mavjud.
Arxitektura yodgorliklari va madaniy meros
Muzey XV-XVI asrlarda qurilgan maqbara, masjid va madrasalar kabi Toshkent me’moriy yodgorliklariga ham e’tibor qaratadi. Ushbu binolarning fotosuratlari va modellari tashrif buyuruvchilarga shaharning me’moriy ko‘rinishini va uning ma’naviy merosini yaxshi tushunishga imkon beradi.
Xulosa
Toshkent muzeyi nafaqat tarixiy merosni o‘rganish maskani, balki madaniy almashinuv va o‘z-o‘zini anglash maydonidir. Bu shaxsning o‘ziga xosligi va madaniy merosi bilan faxrlanishni shakllantirishda muhim rol o‘ynaydi. Muzeyga tashrif har bir kishiga o‘z xalqining kelib chiqishi va tarixini yaxshiroq tushunish, shuningdek, Toshkentning Sharq tamaddunining eng qadimiy markazlaridan biri sifatidagi ahamiyatini anglash imkonini beradi.