Bular haqda iqtisod fanlari doktori, Rossiya Federatsiyasi Qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat vaziri sobiq o‘rinbosari Leonid Xolod Sputnik'ga o‘z fikrlarini aytdi.
Bugungi kunda respublikada baliq iste’mol qilish ancha past darajada - yiliga uch kilogramm (dunyoda o‘rtacha 20 kilogramm). Tibbiy tavsiyalarga ko‘ra, har yili 10-12 kilogramm baliq iste’mol qilish kerak, chunki bu nafaqat oqsil, balki organizm uchun boshqa muhim mikroelementlarni o‘z ichiga olgan juda qimmatli va foydali mahsulotdir.
Leonid Xolodning so‘zlariga ko‘ra, vaziyat har doim shunday bo‘lmagan.
"1960 yillarga qadar O‘zbekistonda baliq yetarli miqdorda ovlangan va bajonidil iste’mol qilingan. Chuqur darolar va Orol dengizida baliq bo‘lgan. Respublika yiliga 20-25 ming tonna mahsulot olingan. Orol dengizining sayozlashidan keyin davlat dasturini qabul qildi, 20ga yaqin yirik baliqchilik xo‘jaliklari birgalikda 25 ming tonna baliq etishtirishdi, shuning uchun O‘zbekistonda baliq yetishtirish an’analari yaxshi", - deydi mutaxassis.
Sobiq ittifoq parchalanganidan keyin kooperatsiya va texnologik zanjirlar buzildi, iqtisodiyot va qishloq xo‘jaligining ayrim tarmoqlari og‘ir ahvolga tushdi va shu sababli baliq yetishtirish bir necha baravarga kamaydi. Hozir baliq ovlash bilan xususiy fermerlar, shuningdek suv maydonlarini ijaraga olgan bir nechta kichik fermer xo‘jaliklari shug‘ullanmoqda.
Mutaxassisning fikriga ko‘ra, davlat ushbu istiqbolli sohaga e’tibor qaratgandan so‘ng bu biznes bilan tobora ko‘proq tadbirkorlar shug‘ullanishadi.
Iqtisodiy jihatdan baliq yetishtirish, umuman olganda, daromad keltiradigan sohadir, bundan tashqari, so‘nggi o‘n yilliklarda, ayniqsa, yarim intensiv baliq yetishtirish bo‘yicha tajriba bor.
"Bu texnologiyaning mohiyati shundaki, mahalliy iqlim sharoitida o‘zini yaxshi his qiladigan ba’zi baliq turlari mavjud, suv havzalarida ko‘paytirilishi va ushbu suv omborining o‘zi ishlab chiqaradigan mahsulotlar bilan oziqlanishi mumkin. Agar hamma narsa texnologiyaga muvofiq amalga oshirilsa, unda bu baliqdan zarari yo‘q - bu xavfsiz va foydalidir, xuddi darodan ovlangan baliq kabi. Albatta, ta’mi bir oz boshqacha, chunki yashash sharoiti har xil. Xuddi shu narsani uyda boqilgan hayvon go‘shti va ovlangan jonivor go‘shtini taqqoslaganda ham kuzatish mumkin", - deb tushuntirdi mutaxassis.
Shuningdek, u sun’iy havzalarda yetishtirilgan baliqlarni sotib olish va iste’mol qilishdan hadiksiraydigan odamlarni tinchlantirdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, ushbu jarayonni to‘g‘ri tashkil etilsa, uning sifati hech qanday boshqa xorijiy analoglardan kam emas. Agar ba’zi qimmatbaho turlar – losos yoki forel haqida gapiradigan bo‘lsak, unda intensiv usul va qimmat ozuqa yordamida yetishtiriladi, unda bu yondashuv ancha qimmatga tushadi, uning narxi go‘shtga qaraganda qimmatroq bo‘ladi.
"Respublikada karp, sazan, xumbosh baliq, laqqa baliqlarini juda yaxshi ko‘paytirish mumkin. Men yaqinda O‘zbekistonda bo‘ldim va narxlarni so‘radim: ha, do‘konlarda tirik baliq deyarli yo‘q, lekin bozorlarda sotiladi, unga talab katta, demak, sotish uchun potensial bor. Bundan tashqari, hatto konservalangan holda, masalan, Rossiya, shuningdek Afg‘onistonga eksport qilinadi", - deb qo‘shimcha qildi Leonid Xolod.
Albatta, O‘zbekiston meva va sabzavotlar kabi baliqlarni eksport qila olmaydi, chunki mintaqa tabiiy xususiyatlari ma’lum cheklovlarni keltirib chiqaradi. Avvalo, suv maydonlari haqida gap ketmoqda. Biroq, malakali yondashuv va zamonaviy texnologiyalardan foydalangan holda, respublika baliq yetishtirish hajmini yiliga 20-25 ming tonnagacha, ya’ni Sobiq ittifoq davridagi darajaga yetkazishi mumkin. Bu o‘zbekistonliklarning ovqatlanish ratsionini sezilarli darajada kengaytirishga imkon beradi.
"O‘ylaymanki, palov, samsa va shashlik o‘zbek oshxonasining an’anaviy taomlari sifatida hech qayerga ketmaydi, lekin ularga baliq qo‘shilishi mumkin. Import qilingan mahsulotni hisobga olsak, bu hajm yiliga 30-35 ming tonnagacha o‘sishi mumkin. Bu muvozanatli va foydali ovqatlanish uchun yaxshi bo‘ladi", - deya ta’kidladi ekspert.
Mamlakatda ushbu mahsulotga qiziqish katta va baliq restoranlari bunga misol, u yerda doim aholi gavjum bo‘ladi. Leonid Xolodning so‘zlariga ko‘ra, baliq yetishtirish - qishloq xo‘jaligining eng istiqbolli tarmoqlaridan biri, shuningdek, tadbirkorlarga o‘z biznes rejalarini ro‘yobga chiqarish uchun imkoniyatidir.
Intervyuning to‘liq versiyasini videomizda rus tilida ko‘rishingiz mumkin.