TOShKENT, 9 noya — Sputnik. Hozircha G‘arbiy yarim sharda 3-noyabr AQShdagi saylov jarayoniga nuqta qo‘ymasligi haqidagi prognoz amalga oshmoqda. Pyesa sujeti yechimining o‘rniga u katta kuch bilan rivojlanmoqda, dunyo demokratik grandlari, ularning fikricha, eng muhim muammolarga e’tibor qaratishgan.
Buyuk Britaniya TIV rahbari Dominik Raab muhim bayonot bilan chiqish qildi (o‘shanda “Viskonsin” va “Michigan” so‘zlari ko‘plarning qulog‘iga chalingan edi): “Prezident saylovlarida buzib ko‘rsatish holatlari mavjudligini aniqlagan va Belarus xalqini bostirishga qaratilgan Lukashenko rejimining munosib nafratlanish xatti-harakatlarini yuzaga chiqargan mustaqil surishtiruv o‘tkazishga harakat qildik. Erkin va adolatli bo‘ladigan yangi saylovlar tashkillashtirilishi lozim”.
U bilan bir paytning o‘zida Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti (YeXHT) bayonot bilan chiqdi. Uning rasmiy ma’ruzachisi a’zo davlatlarga Belarusdagi 2020-yil 9-avgustdagi prezident saylovlari natijalarini tan olmaslikni, Demokratik institutlar va inson huquqlari bo‘yicha burosi (DIIHB) va YeXHT standartlari asosidagi boshqa xalqaro kuzatuvchilar kuzatuvi ostida yangi saylovlarni talab qilishni tavsiya qildi”.
YeXHTning Amerika saylovlarini kuzatishi o‘ta xayrixohonadir. Ayrim kamchiliklar qayd etilgandi, masalan, sudlanganlik uchun saylov huquqlarida yutqazish. Muvozanat uchun qadr-qimmatni ham qayd etish joiz edi, masalan, Baydenga o‘z ovozini bergan marhumlarning saylov huquqini saqlash. Lekin umuman olganda “Huquqiy noaniqlik va logistik muammolarga qaramasdan 3-noyabr kuni umumiy saylovlar raqobatli va tashkillashtirilgan edi”. Huquqiy noaniqlik yangi tashkillashtirish bilan qanday uyg‘unlashishini faqat YeXHT biladi.
Ayni damdagi eng dolzarb masala yuzasidan Belarusni mustaqil kuzatuvchilar ostida saylov o‘tkazishga chaqirgan AQSh davlat kotibi Pompeo fikr bildirdi.
Ayrimlar Aleksandr Grigoryevichning “oppoqligi”ni aytib, Belarus saylovlarini demokratiyaning eng yuksak darajasi deb e’lon qilishmoqda. Lekin AQSh va Belarusning zamonaviy dunyodagi roli va ta’sirini solishtirib bo‘lmaydi. AQShniki anchagina katta. Turli saylov jodulari yordamida hukmronlik qilish 78 yoshli bemajolning qo‘liga o‘tayoganda - bu unchalik yaxshi emas, aytish ham mumkin emas.
Buning ustiga Lukashenkoning muhim afzalligi shundaki, u davlat boshqaruvi, harbiy ishlar va hokazolarga butun dunyo ijro etish shart bo‘lgan nuqtayi nazarlarini e’lon qilmaydi. Amerika siyosatchilari esa bayon qilishadi, ustiga ustak to‘lib-toshib gapirishadi. Shu sababdan AQShdagi saylovlardagi mo‘’jizalar boshqa mamlakatlar uchun pragmatik ahamiyatdan ko‘prog‘iga ega.
Belarus ishlariga jiddiy e’tibor soddadil bilan uyg‘unlikda “Mayli, akajon, aybdorman, AQShni men ham payqamabman” tumtaroqli bayonotlarga ular sazovor bo‘lgan munosabat singari munosabatda bo‘lishga majburlaydi. Qayd etadiki: “Siz aytayotgan narslarning hammasi qiziq. Ha, aytgancha, u yerda aslida nima bo‘lgandi – Michiganda?”