Taniqli bankir, AQShdagi eng nufuzli bankning sobiq rahbari va "Time jurnali versiyasi bo‘yicha dunyodagi eng nufuzli odamlar ro‘yxati"ga kirgan shaxs, Lloyd Blankfeyn AQSh iqtisodi va armiyasi juda uncha uzoq bo‘lmagan kelajakda yo‘q qilinishi mumkinligini aytdi.
Goldman Sachs bankining sobiq bosh direktorining bayonoti Amerika axborot maydonining asosiy yangiliklaridan biriga aylandi va Amerika ommaviy axborot vositalari va siyosiy hamjamiyatning ma’lum bir hissiy munosabati janob Blankfeyn Rossiyani yaqinlashib kelayotgan halokatning potensial hammuallifi va foydalanuvchisi sifatida belgilab qo‘ygani bilan bog‘liq.
"Agar demokratlar (AQSh Demokratik partiyasi. - tahr.) Sanders nomzodini ilgari suradigan bo‘lsalar (prezidentlik saylovlarida), ruslar yaxshiroq ishlashi uchun kimga ishlashlarini qayta ko‘rib chiqishga majbur bo‘lishadi, AQShga afzalliroq bo‘lardi (ifoda etuvchi fe’l qasddan kamsituvchi zarar etkazadigan ma’noni anglatadi - tahr.).
Sanders Tramp singari jamiyatda qarama-qarshiliklarni vujudga keltirmoqda va u bizning iqtisodiyotimizni buzadi va qurolli kuchlarimizga e’tibor qilmayapti. Agar men rus bo‘lganimda, bu safar Sandersni afzal ko‘rardim”.
Ushbu voqeadagi eng qiziq narsa, birinchidan, Blankfeynning o‘zi ham demokrat, ikkinchidan, agar u sotsialistik prezident saylangan taqdirda, Amerika iqtisodiyotiga tuzatib bo‘lmaydigan zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan siyosiy xavflarni baholashda haq ekanligi. Garchi Rossiya, shubhasiz, Amerika prezidentlik saylovi natijalariga aloqasi yo‘q va bo‘lmaydi ham.
Amerikaning eng nafratlanadigan bankirlaridan birining sotsialistik senatorga qarshi ommaviy nutqi Sandersning o‘zi uchun jiddiy imidj g‘alabasi bo‘lishi mumkin, bu unga prezident saylovlarida Demokratik partiyaning vakili sifatida chiqish huquqi uchun kurashda elektorat tomonidan qo‘llab-quvvatlanishiga yordam beradi.
U uchun shunchaki u ko‘p milliardli davlat kreditlarini olgani ma’lum bo‘lgan bank - Kalmar-vampir laqabli va ushbu bankdan kelib chiqqanlar prezidentning siyosiy qarashlaridan qat’iy nazar AQSh moliya vazirlari lavozimlarini, shuningdek, Yevropaning ko‘plab markaziy banklarida yuqori lavozimlarini egallashlari bilan mashhur Goldman Sachsning sobiq rahbariga yoqmagani uchun ovoz berishlari mumkin.
Mashhur va obro‘li bankirni nima qo‘rqitdi?
Amerikalik matbuotning eng mashhur The New York Times versiyasi, sodir bo‘lgan voqealarning eng mashhur izohlariga mos keladi.
"Berni Sanders eng badavlat amerikaliklar uchun boylik solig‘ini taklif qildi, oz soliqlarni to‘lab turib juda katta daromad ko‘rayotgan yirik biznesni tanqid qildi va u hech qanday milliarder bo‘lmasligi kerak deb hisoblashini aytdi. Uning seshanba kungi Nyu-Gempshirda dastlabki ovoz berishda g‘alaba qozongani, Uoll Stritning bir necha oy davomida eng yomon ssenariy deb hisoblagan narsani ro‘yobga chiqardi: prezident Sandersning innauguratsiyasi. Janob Sanders taniqli sotsialist, u xususiy sog‘liqni saqlash tizimini yakson qilish kreditlar va boshqa bank amaliyotlarini jilovlash rejalashtirmoqda, unga ko‘pchilik treyderlar, investorlar va bankirlar tomonidan, shu muhitda nafratlaniladigan senator Elizabet Uorrendan ham nomaqulroq nomzod sifatida qaraladi."
Bu yerda nimani ta’kidlash kerak. Vermont shtatilik senator bo‘lgan Berni Sandersda haqiqatan ham halol bo‘lgan taqdirda Demokratik partiyaning praymerizida g‘alaba qozonish uchun yaxshi imkoniyatga ega bo‘lar edi. Biz Ayova (demokratik partiya nomzodining dastlabgi saylovlari o‘tkaziladigan birinchi shtat) shtatidagi elektron ovoz berish tizimi saylov jarayonlarining izdan chiqishiga olib kelgani haqida yozgan edik, keyin kutilmaganda saylov uchastkalari uchun ilova, nomzodlardan biri tomonidan moliyalashtirilgan kompaniya tomonidan ishlab chiqilganligi ma’lum bo‘ldi, va keyin bu nomzod sotsialist-senator tomonidan ko‘proq ovoz olganiga qaramay, kutilmaganda saylovning g‘olibi bo‘ldi.
Shunga o‘xshash holat 2016-yilda, partiya rahbariyati Hillari Klinton nomzod bo‘lishi kerakligi to‘g‘risida qaror qabul qilganida - va aynan uni, barcha mavjud tartiblar va partiya vakillarinning ovoz berish qoidalarini buzgan holda Demokratik partiyadan nomzod sifatida "tayinlashdi". Saylovchilar ishonchiga bu xiyonat natijasida, Sanders tarafdorlarining har o‘ntadan biri oxir-oqibat Tramp uchun ovoz berib, uning hayratlanarli g‘alabasida ma’lum bir rol o‘ynadi.
Endi vaziyat yana takrorlanishi mumkin, ammo praymeriz jarayoni ko‘proq nomzodsiz saylovlarga o‘xshaydi, chunki nomzodni endi elektoratning emas, balki partiyaning nomenklaturasi qarorlari darajasida belgilanmoqda. Nomenklatura ikki nomzoddan birini tanlaydi: Saut-Bend shahrining sobiq meri, sobiq razvedka xodimi va mashhur McKinsey konsalting kompaniyasining sobiq xodimi Pit Buttidjich, va Blumberg axborot agentligining egasi va Nyu-Yorkning sobiq meri Maykl Blumberg.
Buttidjich tomonida - yoshlik, jozibali ko‘rinish va u jinsiy ozchiliklarning ochiq vakili ekanligi, u saylovchilar bilan uchrashuvlar chog‘ida sahnada "erini" o‘pishdan uyatmaydi. Blumberg tomonida - siyosiy tajriba va uning multimilliarder bo‘lganligi, saylov kampaniyasiga ulkan shaxsiy mablag‘larini sarflashga tayyor ekanligi. Sanders, agar Demokratik Partiya tarafdorlarini keyingi saylov siklida ijtimoiy adolatni amalga oshirishning eng radikal shakllarini qo‘llab-quvvatlaydigan nomzodlarni qo‘llab-quvvatlashdan qaytarish maqsadida, sotsialistni Trampga "namunali mag‘lubiyatini" isteblishment tashkil etishga qaror qilsa, g‘alaba qozonish imkoniyatiga ega.
Lloyd Blankfeyn sotsialistning AQSh prezidenti etib saylanishining oqibatlarini to‘g‘ri baholagan, ammo bankirning o‘zi, ehtimol, "Sanders prezidentligi" mobaynidagi qulashning sabablarini oshkora aniq izohlay olmaydi.
Buni uning o‘rniga qilaylik. Ijtimoiy adolat, bank tizimini demontaj qilish, Amerika armiyasi va dunyoda harbiy ishtirokni keskin qisqartirish - bularning barchasi yaxshi, agar vaziyatga insonparvarlik ideallari nuqtayi nazaridan qarasak, agar AQSh manfaatlarining nuqtayi nazaridan qarasak - bu falokat.
Agar haddan tashqari obro‘li bank sektori bo‘lmasa va ayniqsa dunyo bo‘ylab yuzlab harbiy bazalar bo‘lmasa, shuningdek, dunyo okeanlarida zarba beruvchi aviatashuvchi guruhlar bo‘lmasa, u holda tashqi dunyoni talash (yoki, masalan, dunyoning katta qismini neftni dollarga sotishga majbur qilish) muvaffaqiyatsiz bo‘ladi. Ushbu ssenariyda AQSh, shu jumladan oddiy Amerika fuqarolari, o‘nlab yillar davomida birinchi marta o‘zlarining mehnatlari bilan yashashni o‘rganishlari va o‘zlari ishlab topgan pullarini sarflashga majbur bo‘ladilar.
Bundan tashqari, amerikaliklar dunyoga o‘zlarining obligatsiyalarini, moliyaviy xizmatlarini yoki "himoyasini" emas, balki o‘zlarining mehnati bilan yaratilgan tovarlarni va xizmatlarni, masalan, xitoylik hamkasblari bilan taqqoslaganda raqobatbardosh bo‘lishi kerak bo‘lgan tovarlar va xizmatlarni sotishga harakat qilishlari kerak bo‘ladi. Bunday hayot hatto Sanders saylovchilarini ham rozi qilishi dargumon, Pentagon generallari yoki Uoll-stritdagi katta savdogarlari haqida gapirmasa ham bo‘ladi. Ushbu mulohazalar asosida, sotsialist-populist yetakchilikni ko‘rsatayotgan so‘rovlar ma’lumotlari ahamiyatsiz, deb taxmin qilish mumkin: atigi unga hokimiyatga yaqinlashishga ruxsat berilmaydi – uni yoki o‘z partiyasining rahbariyati to‘xtatadi yoki kuzgi saylovlarda shaxsan Donald Trampning o‘zi to‘xtatadi.
Biroq, saylovlarning siyosiy ssenariysi tafsilotlaridan qat’i nazar, amerikalik ekspertlar va bankirlar, Rossiya o‘ziga doir bonuslariga - amerikaliklarning o‘z demokratiyasiga bo‘lgan ishonchini pasayganiga shikoyat qilishadi. Bu, ayniqsa Sandersning ko‘plab yosh tarafdorlariga taalluqlidir - ularning umidsizlanishi AQShda jamoat barqarorligini yillar davomida va hatto o‘nlab yillar davomida buzilishiga kafolat beradi.