YeI Rossiya aktivlarini cheksiz muzlatdi — bu qanday oqibatlarga olib keladi?
19:09 13.12.2025 (yangilandi: 19:11 13.12.2025)
© Sputnik / Vladimir Astapkovich
Obuna bo‘lish
Yevropa Ittifoqi Rossiya suveren aktivlarini noma’lum muddatga muzlatishga qaror qildi. 18-19 dekabr kunlari bo‘lib o‘tadigan sammitda ularni musodara qilish bo‘yicha kelishuvga erishish rejalashtirilgan.
TOShKENT, 13 dek — Sputnik. Kreml ushbu harakatlarni "ulkan firibgarlik" deb atadi. Dumasi YeI ushbu qarori bilan muhim chegaradan o‘tganini va Rossiya keskin choralar ko‘rishini ma’lum qildi.
YeI Kengashi sanksiyalar ostidagi Rossiya aktivlarini noma’lum muddatga muzlatish to‘g‘risida qaror qabul qildi, deb e’lon qildi YeI diplomatiya rahbari Kaya Kallas.
"Yevropa Ittifoqi Rossiya aktivlarini noma’lum muddatga muzlatish to‘g‘risida qaror qabul qildi. Moskva Kiyevga yetkazilgan zarar uchun to‘liq kompensatsiya to‘lamaguncha, 210 milliard yevrogacha bo‘lgan Rossiya aktivlari Yevropa Ittifoqida qolishini kafolatlaydi", deb ta’kidladi u.
Yevropa Kengashi prezidenti António Koshta ham “X” tarmog‘ida shunga o‘xshash bayonot berdi. U 23-oktabr kuni bo‘lib o‘tgan sammitda "Yevropa Ittifoqi rahbarlari Rossiya aktivlarini mojaro tugagunga qadar va "yetkazilgan zarar to‘liq qoplanmaguncha" muzlatish kerakligini e’lon qilganini ma’lum qildi.
E’tiborlisi, YeI Kengashi Rossiyaning muzlatilgan aktivlarini nafaqat Ukrainadagi mojaro tugagunga qadar, balki "Yevropa Ittifoqida iqtisodiy vaziyat yomonlashish xavfi bartaraf bo‘lmagunicha" ozod qilishni taqiqladi.
Bundan tashqari, Yevropa Ittifoqi veb-saytida chop etilgan bayonotda mablag‘larni muzlatishdan chiqarish tartibi ko‘rsatilmagan.
Reuters agentligining ta’kidlashicha, ushbu chora aktivlarni muzlatish muddatini har olti oyda uzaytirish zaruratini bekor qiladi. Xususan Vengriya va Slovakiya tomonidan blokirovka qilish xavfini, deb ta’kidlaydi nashr.
Yevropa Ittifoqi yetakchilari 18-19 dekabr kunlari bo‘lib o‘tadigan sammitda mablag‘larni musodara qilish bo‘yicha ijobiy qaror qabul qilishni rejalashtirmoqda. "Aks holda bu Ukraina uchun halokatli signal" bo‘ladi, deb yozmoqda Reuters.
Belgiya fikridan qaytdi
Belgiya, Bolgariya, Italiya va Malta bilan birgalikda Rossiya aktivlarini uzoq muddatli muzlatish uchun ovoz berdi. Mablag‘larning katta qismi - 210 milliard yevrodan 185 milliard yevro - Belgiyaning Euroclear depozitariysida saqlanmoqda.
Bundan tashqari, Belgiya muzlatilgan Rossiya aktivlarini musodara qilishga rozilik berish sharti sifatida Yevropa Ittifoqi mamlakatlaridan “mustaqil” va “avtonom” kafolatlarni talab qildi. Xususan, Brussel Moskva bilan investitsiya shartnomalarini bekor qilishni va potensial sud xarajatlarini qoplashni talab qilmoqda.
Belgiya ilgari Rossiya aktivlarini musodara qilishga ochiqchasiga qarshi chiqqan. Xususan, dekabr oyiboshida Germaniya kansleri Fridrix Mers va Yevropa Komissiyasi prezidenti Ursula fon der Lyayen Belgiya bosh vaziri Bart De Veverni Ukraina foydasiga musodara qilishga rozi bo‘lishga ko‘ndira olmadilar. Keyinchalik bosh vazir musodara qilishni o‘g‘irlik bilan taqqosladi. Biroq, bir kun oldin bosh vazir o‘rinbosari Vinsent Van Peteghem "bir kun kelib" muzlatilgan Rossiya aktivlaridan "foydalanish kerak bo‘lishini" aytdi.
8 dekabr kuni Euroclear bosh direktori Valeri Urbain Germaniyaning Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetasiga bergan intervyusida Ukrainaga kredit berish uchun Rossiya aktivlarini musodara qilish moliyaviy barqarorlikka tahdid solishi haqida ogohlantirdi. Agar global investorlar o‘z pullari endi Yevropada xavfsiz emas degan taassurotda qolsalar, bu investitsiya maqsadiga zarar yetkazadi, deb ta’kidladi u.
AQSh nima deydi?
The Financial Times gazetasi yozishicha, amerikaliklar tinchlik rejasi haqida kelishib olinmaguncha Yevropa Ittifoqini Rossiya aktivlari bilan bog‘liq har qanday choralar ko‘rishdan qaytarishga harakat qilishgan.
Oldinroq, Moliya universitetining siyosiy fanlar kafedrasi professori Aleksandr Shatilov RBK telekanalida Yevropada muzlatilgan Rossiya aktivlaridan foydalanish imkoniyati ko‘p jihatdan Trampning pozitsiyasiga bog‘liqligi haqidagi fikrni bildirgan edi.
Oldinroq, Moliya universitetining siyosiy fanlar kafedrasi professori Aleksandr Shatilov RBK telekanalida Yevropada muzlatilgan Rossiya aktivlaridan foydalanish imkoniyati ko‘p jihatdan Trampning pozitsiyasiga bog‘liqligi haqidagi fikrni bildirgan edi.
"Agar Tramp bu vaziyatni o‘zgartira olmasa, Ukrainadagi tinchlik va Rossiya va G‘arb o‘rtasidagi munosabatlar, ayniqsa Rossiya va butun Yevropa o‘rtasidagi munosabatlar uchun o‘ta og‘ir oqibatlarga olib kelishi mumkin bo‘lgan qarorlar qabul qilinishi mumkin", dedi u.
Yevropa Ittifoqining Rossiya aktivlarini doimiy ravishda muzlatish to‘g‘risidagi qarori AQSh tinchlik rejasiga to‘sqinlik qilmaydi, dedi siyosatshunos Sinelnikov-Orishak RBK radiosida. Uning fikricha, bu mablag‘lar oxir-oqibat Donbassni qayta tiklash uchun ishlatilishi mumkin.
The Washington Post nashri Ukrainani qayta tiklashni moliyalashtirish, boshqa narsalar qatori, Rossiyaning Yevropadagi muzlatilgan aktivlaridan foydalanishni o‘z ichiga oladi, deb yozgan edi.
Rossiya bunga qanday javob beradi?
Oldinroq Kreml, Rossiya aktivlar musodara qilingan taqdirda, bu - "mamlakatlar, yuridik shaxslar va jismoniy shaxslar uchun jiddiy oqibatlarga olib keladi", deb ogohlantirgan edi. Prezident Vladimir Putinning aytishicha, Rossiya rasmiylari javob choralari paketini ishlab chiqmoqda.
Markaziy bank tomonidan tashkil etilgan “S” turdagi hisob varaqalari ana shunday choralardan biri bo‘lishi mumkin. U yerda do‘stona bo‘lmagan mamlakatlar rezidentlariga o‘tkazilgan mablag‘lar jamlanadi. Zarurat tug‘ilganda ularni olib chiqishga moratoriy joriy qilinishi mumkin.
12 dekabr kuni Rossiya Markaziy banki Moskva arbitraj sudida Euroclearga qarshi Rossiya aktivlarini noqonuniy muzlatish natijasida yetkazilgan zararni qoplashni talab qilib da’vo arizasi bilan murojaat qildi. Regulyator shuningdek, Yevropa Komissiyasining Rossiya aktivlaridan ruxsatsiz foydalanish bo‘yicha barcha "to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki bilvosita" harakatlariga qarshi barcha choralarni qo‘llashga va’da berdi.
"Biz oltin va valyuta zaxiralarimizni, shu jumladan Markaziy bankni himoya qilish uchun qo‘limizdan kelgan barcha ishni qilyapmiz. Chunki noqonuniy musodara qilish biz uchun mutlaqo qabul qilinishi mumkin emas", deb ta’kidladi Rossiya bosh vaziri o‘rinbosari Aleksandr Novak RTga bergan intervyusida.
Davlat Dumasining Xalqaro ishlar qo‘mitasi rahbari Leonid Sluskiy Yevropa Ittifoqining qarori yevroning global zahira valyutasi sifatidagi mavqeyiga jiddiy putur yetkazishi mumkinligini ta’kidladi.
"Yevropa Ittifoqining Rossiya aktivlarini muzlatish to‘g‘risidagi qarori amalda ularning musodara qilinishini ma’qullaydi <…> Bu hal qiluvchi nuqtadan o‘tib ketmoqda, undan keyin Rossiya tomonidan qator javob choralari ko‘riladi",- dedi Sluskiy.
Rossiya Tashqi ishlar vazirligi vakili Mariya Zaxarova o‘z navbatida Yevropa Ittifoqining qaroriga bitta so‘z bilan – “firibgarlar” deb javob berdi.
Ashxobodda 12-dekabr kuni bo‘lib o‘tgan Vladimir Putin va Rajab Toyib Erdog‘an bilan uchrashuvida ham ushbu mavzu muhokama qilingan edi. Prezidentlar "Yevropaning ulkan firibgarlik istagi Bretton-Vuds tizimining qulashiga olib kelishi mumkin” degan xulosaga rozi bo‘ldilar.
