https://oz.sputniknews.uz/20240227/garb-jiddiy-xavotirda-rossiyaning-x-69-qanotli-raketasining-kuchi-42683292.html
“G‘arb jiddiy xavotirda”: Rossiyaning X-69 qanotli raketasining kuchi
“G‘arb jiddiy xavotirda”: Rossiyaning X-69 qanotli raketasining kuchi
Sputnik O‘zbekiston
“G‘arb jiddiy xavotirda”: Rossiyaning X-69 qanotli raketasining kuchi
2024-02-27T18:34+0500
2024-02-27T18:34+0500
2024-02-27T18:34+0500
kolumnistlar
rossiya
qurol
g‘arb
ukraina
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e8/02/1b/42673261_0:1:1000:564_1920x0_80_0_0_8dca3a1ef73290a48fe82d981a86e289.png
Yuqori aniqlikdagi, yuqori quvvatli qanotli raketa dushman radarlariga deyarli ko‘rinmaydi. Yerdagi nishonlarni, shu jumladan yaxshi himoyalanganlarni yadrosiz yo‘q qilish uchun mo‘ljallangan.290 km gacha bo‘lgan masofaga e’lon qilingan X-69 ko‘p funksiyali qanotli raketa aniqligi, shovqinga chidamliligi, jangovar texnikaning samaradorligi, ixchamligi va yashirinligi bo‘yicha aviatsiya qurollariga qo‘yiladigan eng yuqori talablarga javob berishga mo‘ljallangan. NATO ekspertlari ushbu qurolni Rossiyaning taktik havo o‘q-dorilari qatorida ilg‘or, ko‘p qirrali va xavfli deb hisoblashadi. Shuning uchun ular maxsus harbiy operatsiya zonasida X-69 dan jangovar foydalanish faktlarini tahlil qilishda xolisemas.Turli modifikatsiyadagi qanotli oldingi X-59M dan farqli o‘laroq, yangi X-69 raketasi yanada rivojlangan "intellekt"ga ega, o‘zining kichik o‘lchamlari bilan ajralib turadi. Bunday raketalar beshinchi avlod Su-57 qiruvchisining qurol bo‘linmalarida ixcham "qadoqlangan" bo‘lishi mumkin.Masofadan tashqari, X-69 ning boshqa xususiyatlari ham ma’lum: tezlik - 1050 km/soatgacha, jangovar foydalanishda balandliklar - 11 km dan 50 metrgacha, boshqaruv tizimi - avtomatik, qanotlari kengligi - 2,45 m, raketa uzunligi - 4,2 m.Ko‘p funksiyali X-69 ning asosiy tashuvchilari Su-30SM, Su-34M, Su-57 qiruvchi-bombardimonchilaridir.Xalqaro strategik tadqiqotlar instituti (shtab-kvartirasi Londonda) X-69 raketasi 2023-yil fevralida ishlab chiqarishga kirganini ma’lum qildi. Rossiyaning “Taktik raketa qurollari” korporatsiyasi (KTRV) “Armiya-2022” forumida birinchi marta X-69 ni taqdim etdi.Jangovar foydalanish xususiyatlariX-69 qanotli raketasi va boshqa uchinchi avlod Rossiya boshqariladigan raketalari uchun uchishdan oldin parvoz missiyasida nishonning koordinatalari yoki maydonini, nishon belgilarini yoki nishon zonasidagi yerni ko‘rsatish kifoya. Keyin - obyektni mustaqil qidirish va aniqlash, bu uchinchi avlodning o‘ziga xos xususiyati. KTRV rahbari Boris Obnosov avvalroq ta’kidlagan edi: "Ular quroldan himoya qilishni qanday tashkil qilishni bilishadi. Ular yo‘lda duch keladigan to‘siqlarni chetlab o‘tishni o‘rgandilar, ya’ni raketa tog‘ni aylanib o‘tib, yerning burmalari orqasiga yashirinishi mumkin”.Taktik X-69 boshqaruv tizimi bilan ta’minlangan bo‘lib, u strategik qanotli raketalarga o‘rnatilganlar bilan juda o‘xshash.Agar X-59M dastlab kemaga qarshi bo‘lgan bo‘lsa, unda X-69 ma’lum koordinatalarga ega bo‘lgan turli xil statsionar yerdagi nishonlarni - qo‘mondonlik punktlari, shtablar, bunkerlar, arsenallar va omborlarni yo‘q qilish uchun ishlatilishi mumkin. Har xil jangovar kallaklar X-69 ga nuqta va hudud nishonlari bilan ishlash imkonini beradi. Agar X-69 taktik yadro kallagi bilan ta’minlangan bo‘lsa, nishonlar doirasi kengayadi.Agar "Kalibr"ning 300 km gacha bo‘lgan masofasini eslasak, X-69 ning "o‘zinikilar uchun" jangovar radiusi e’lon qilingan 290 km dan bir necha baravar katta bo‘lishi mumkinligini taxmin qilishimiz mumkin. Rossiyaning yangi X-69 raketasining eng yaqin g‘arbiy analoglari Scalp EG/Storm Shadow va Taurus hisoblanishi mumkin, ular ikki-uch baravar qimmat turadi. Shunday qilib, bitta Storm Shadow qanotli raketasining narxi 2 million yevroni tashkil qiladi.Rossiyaning ko‘p funksiyali X-69 raketasi "Raduga" Davlat mashinasozlik konstruktorlik burosi tomonidan (KTRV tarkibida) yaratilgan. Bu “havo-yer” sinfidagi raketalarni ishlab chiqish bo‘yicha yetakchi markaz bo‘lib, ilgari bu yerda ko‘plab taktik boshqariladigan o‘q-dorilar, tezkor-taktik qanotli raketalar va uzoq masofaga mo‘ljallangan X-555 va X-101 kabi strategik mahsulotlar ishlab chiqilgan. X-69 ning yangi ishlanmasi 2018-yilda Suriyada olovga cho‘mishdan muvaffaqiyatli o‘tdi, 2022-yil aprel oyida u Sovet Ittifoqi marshali G.K. Jukova nomidagi Rossiya Federatsiyasi Davlat mukofotiga sazovor bo‘ldi. Hamma qanotli raketa ham bunday sharafga sazovor bo‘lmaydi.
https://oz.sputniknews.uz/20240226/garb-ukraina-42667683.html
ukraina
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
“g‘arb jiddiy xavotirda”: rossiyaning x-69 qanotli raketasining kuchi
“g‘arb jiddiy xavotirda”: rossiyaning x-69 qanotli raketasining kuchi
“G‘arb jiddiy xavotirda”: Rossiyaning X-69 qanotli raketasining kuchi
G‘arb va uning ukrainalik qo‘g‘irchoqlari maxsus harbiy operatsiya zonasida dastlab beshinchi avlod Su-57 qiruvchisi uchun yaratilgan Rossiyaning yangi X-69 “havo-yer” sinfidagi raketaning foydalanilishidan jiddiy xavotirda.
Yuqori aniqlikdagi, yuqori quvvatli qanotli raketa dushman radarlariga deyarli ko‘rinmaydi. Yerdagi nishonlarni, shu jumladan yaxshi himoyalanganlarni yadrosiz yo‘q qilish uchun mo‘ljallangan.
290 km gacha bo‘lgan masofaga e’lon qilingan X-69 ko‘p funksiyali qanotli raketa aniqligi, shovqinga chidamliligi, jangovar texnikaning samaradorligi, ixchamligi va yashirinligi bo‘yicha aviatsiya qurollariga qo‘yiladigan eng yuqori talablarga javob berishga mo‘ljallangan. NATO ekspertlari ushbu qurolni Rossiyaning taktik havo o‘q-dorilari qatorida ilg‘or, ko‘p qirrali va xavfli deb hisoblashadi. Shuning uchun ular maxsus harbiy operatsiya zonasida X-69 dan jangovar foydalanish faktlarini tahlil qilishda xolisemas.
Turli modifikatsiyadagi qanotli oldingi X-59M dan farqli o‘laroq, yangi X-69 raketasi yanada rivojlangan "intellekt"ga ega, o‘zining kichik o‘lchamlari bilan ajralib turadi. Bunday raketalar beshinchi avlod Su-57 qiruvchisining qurol bo‘linmalarida ixcham "qadoqlangan" bo‘lishi mumkin.
Masofadan tashqari, X-69 ning boshqa xususiyatlari ham ma’lum: tezlik - 1050 km/soatgacha, jangovar foydalanishda balandliklar - 11 km dan 50 metrgacha, boshqaruv tizimi - avtomatik, qanotlari kengligi - 2,45 m, raketa uzunligi - 4,2 m.Ko‘p funksiyali X-69 ning asosiy tashuvchilari Su-30SM, Su-34M, Su-57 qiruvchi-bombardimonchilaridir.
Xalqaro strategik tadqiqotlar instituti (shtab-kvartirasi Londonda) X-69 raketasi 2023-yil fevralida ishlab chiqarishga kirganini ma’lum qildi. Rossiyaning “Taktik raketa qurollari” korporatsiyasi (KTRV) “Armiya-2022” forumida birinchi marta X-69 ni taqdim etdi.
Jangovar foydalanish xususiyatlari
X-69 qanotli raketasi va boshqa uchinchi avlod Rossiya boshqariladigan raketalari uchun uchishdan oldin parvoz missiyasida nishonning koordinatalari yoki maydonini, nishon belgilarini yoki nishon zonasidagi yerni ko‘rsatish kifoya. Keyin - obyektni mustaqil qidirish va aniqlash, bu uchinchi avlodning o‘ziga xos xususiyati. KTRV rahbari Boris Obnosov avvalroq ta’kidlagan edi: "Ular quroldan himoya qilishni qanday tashkil qilishni bilishadi. Ular yo‘lda duch keladigan to‘siqlarni chetlab o‘tishni o‘rgandilar, ya’ni raketa tog‘ni aylanib o‘tib, yerning burmalari orqasiga yashirinishi mumkin”.
Taktik X-69 boshqaruv tizimi bilan ta’minlangan bo‘lib, u strategik qanotli raketalarga o‘rnatilganlar bilan juda o‘xshash.
Agar X-59M dastlab kemaga qarshi bo‘lgan bo‘lsa, unda X-69 ma’lum koordinatalarga ega bo‘lgan turli xil statsionar yerdagi nishonlarni - qo‘mondonlik punktlari, shtablar, bunkerlar, arsenallar va omborlarni yo‘q qilish uchun ishlatilishi mumkin. Har xil jangovar kallaklar X-69 ga nuqta va hudud nishonlari bilan ishlash imkonini beradi. Agar X-69 taktik yadro kallagi bilan ta’minlangan bo‘lsa, nishonlar doirasi kengayadi.Agar "Kalibr"ning 300 km gacha bo‘lgan masofasini eslasak, X-69 ning "o‘zinikilar uchun" jangovar radiusi e’lon qilingan 290 km dan bir necha baravar katta bo‘lishi mumkinligini taxmin qilishimiz mumkin. Rossiyaning yangi X-69 raketasining eng yaqin g‘arbiy analoglari Scalp EG/Storm Shadow va Taurus hisoblanishi mumkin, ular ikki-uch baravar qimmat turadi. Shunday qilib, bitta Storm Shadow qanotli raketasining narxi 2 million yevroni tashkil qiladi.
Rossiyaning ko‘p funksiyali X-69 raketasi "Raduga" Davlat mashinasozlik konstruktorlik burosi tomonidan (KTRV tarkibida) yaratilgan. Bu “havo-yer” sinfidagi raketalarni ishlab chiqish bo‘yicha yetakchi markaz bo‘lib, ilgari bu yerda ko‘plab taktik boshqariladigan o‘q-dorilar, tezkor-taktik qanotli raketalar va uzoq masofaga mo‘ljallangan X-555 va X-101 kabi strategik mahsulotlar ishlab chiqilgan. X-69 ning yangi ishlanmasi 2018-yilda Suriyada olovga cho‘mishdan muvaffaqiyatli o‘tdi, 2022-yil aprel oyida u Sovet Ittifoqi marshali G.K. Jukova nomidagi Rossiya Federatsiyasi Davlat mukofotiga sazovor bo‘ldi. Hamma qanotli raketa ham bunday sharafga sazovor bo‘lmaydi.
