Toshkent metrosida qanday qilib kosmos yaratildi - arxitektor Sutagin
16:52 12.04.2021 (yangilandi: 18:44 12.04.2021)
© Sputnik / Ramiz Baxtiyarov
Obuna bo‘lish
Arxitektor Sergo Sutagin Toshkentdagi “Kosmonavtlar” metro stansiyasining qurilish jarayoni haqida Sputnik muxbiriga so‘zlab berdi.
Uning fikriga ko‘ra, barcha muhim obyektlar tanlovdan o‘tishi kerak – aynan shu yo‘l bilan yangi nomlar va eng samarali yechimlarni aniqlash mumkin. Sharaf Rashidov birinchi bo‘lib ayrim metro stansiyalari, shu jumladan "Kosmonavtlar" stansiyasi uchun tanlov o‘tkazishni taklif qilgandi.
"Men “O‘zgosproyekt" bo‘limining bosh me’mori sifatida o‘z versiyamni tayyorladim, uning "rasmlari"ni yaratish jarayonida butun jamoam qatnashdi. Loyihamiz boshqa 15ta loyiha qatorida shaharsozlik kengashi va hukumat a’zolariga taqdim etildi" - deb eslaydi Sergo Mixaylovich.
Bu 1983-yil edi. Eskizlarni tanlash yakuniy bosqichiga Sharaf Rashidovich kelgandi. Ular Toshkent bosh me’mori Sobir Rahimovich bilan birgalikda barcha ishlarni ko‘zdan kechirishdi, keyin Sharaf Rashidovich yana bir bor barcha ishlarni ko‘rib chiqdi va mening ishim oldida to‘xtab: "Mana buni quramiz", - dedi.
Sergo Sutagina za rabotoy
© Iz lichnogo arxiva Sergo Sutagina
Shu tarzda loyihalashtirishni boshlash masalasi hal qilindi.
"Biz qurishni boshladik, hozir siz stansiyada ko‘rayotgan barchasiga: ham keramika, ham shisha ... katta qiyinchiliklar bilan erishildi", - deb tan oladi Sutagin.
Bu yuqori joylashmadagi stansiya, shuning uchun bu yerda transporter yoki harakatlanuvchi piyodalar yo‘lagi yo‘q, garchi me’morning so‘zlariga ko‘ra, u bu moslamalarni qulaylik uchun qurmoqchi bo‘lgandi, ammo u vaqtda buning uchun pul yo‘q edi.
Stroitelstvo stansii metro "Kosmonavti" v Tashkente
© Press-slujba tashkentskogo metropolitena
Stansiya ochiq usulda qurilgan: dastlab kotlovan qazilgan. Sharaf Rashidov vertikal temir zinapoyadan bir necha bor bo‘lajak bekatga tushgan.
Stroitelstvo stansii metro "Kosmonavti" v Tashkente
© Press-slujba tashkentskogo metropolitena
"Bir kuni biz birga tushdik va men ko‘rdim: hajmi 60x60 sm ustunlar. Darhol menga qiziq bir fikr keldi: "Sharaf Rashidovich, men juda baxtsizman! Kosmos... Menda ustun-to‘sin tizim, kosmos bo‘lishi uchun menga gumbaz tizimi kerak! Men yana Somon Yo‘lini yaratmoqchidim, menga regellar ostida joy kerak, balandlikni kamida yarim metr yoki 60 sm ko‘tarishim kerak".
Men darhol ustunning uchib ketishi, va keyin biron bir narsani o‘ylab topish kerakligini tushunib etdim.
Stansiya "Kosmonavti"
© Sputnik / Ramiz Baxtiyarov
Sergo Mixaylovich stansiya shiftini samolyot alyuminiy ichki ko‘rinishiga o‘xshashini xohlar edi, ammo u vaqtda qattiq alyuminiy yo‘q edi - u yerda faqat oziq-ovqat, juda yumshoq, xatto barmoqlardan ezilgan joy qolishi mumkin. Keyin Sutagin buni hal qilish yo‘lini topadi - g‘adir-budur sirt bo‘lishi uchun bo‘yoq bilan purkab chiqildi.
"Men o‘zimga bu stansiya yoqadi, lekin bu yerda ko‘p narsani amalga oshira olmadim", - deb Sutagin suhbat davomida afsus bilan bu iborani ko‘p marta takrorlaydi.
Arxitektorning g‘oyasiga ko‘ra, ustunlarning birida kosmosga yo‘l olgan raketalarning izlari, oyna bo‘lishi kerak edi, ammo hozir u yerda - alyuminiy plita. Metropoliten quruvchilari zilzila xavfi tufayli buni rad etishdi. U vaqtda oynali metall yo‘q edi. Oxirida ham ko‘zgu bo‘lishi kerak edi, lekin ular ruxsat berishmadi ...
Stansiya "Kosmonavti"
© Sputnik / Ramiz Baxtiyarov
"Men u kosmosga uchishini xohlardim ... Hamma joyda cheksizlik bo‘lishi kerak edi. Bu mavzu mening eskizimda edi", - deb eslaydi Sergo Mixaylovich.
Keramika - alohida muammo edi. Sutagin shablonni tayyorlab, uni iste’dodli keramika ustasi Kedringa taqdim etdi. Keyin ishlab chiqarish uchun partiya qo‘mitasi kotibi ruxsati bilan sanoat korxonasidan keramika zavodiga olib keldik. Chiziqli qismlar yasaldi. Rang, oqdan qoraga, kosmosga silliq o‘tishga erishish uchun uzoq va astoydil ish olib borishga to‘g‘ri keldi.
Tereshkova na stansii Kosmonavtov
© Sputnik / Ramiz Baxtiyarov
Shisha vitrajlarni yaratish g‘oyasi muallifga Belarussiyaning Grodno shisha zavodiga tashrif buyurganida kelgan. Sergo Mixaylovich cho‘michda suyuq eritilgan oynani ko‘radi va uning texnologiyasidan hayratlanadi. U 40 sm diametrli quvur - uning qoplamasini esa shunchaki shisha bilan emas, balki billurdan yasashni iltimos qildi. Quvur muallif fikriga binoan tayyorlandi. Toshkentda Fizika institutida u orqasida kumush amalgam qotishma yasashni iltimos qildi.
Namuna Sharaf Rashidovga juda yoqdi va u bunday quvurlarni “Mikont” zavodida tayyorlash haqida topshiriq berdi.
Gagarin perviy v mire kosmonavt
© Sputnik / Ramiz Baxtiyarov
Zavod direktori norozi bo‘ldi: "Siz meni ahmoq deb o‘ylaysizmi? Bu bitta "bolvanka" narxi 8 rubl, men undan 4-5 dona shakar, konfet idishlari, har biri 35 rubldan tayyorlashim mumkin!"
Oxir oqibat u Sharaf Rashidovning ko‘rsatmalariga qaramay, uni rad etdi. Bu g‘oya barbod bo‘layotgandi. Bir necha kundan keyin - yana uchrashuv. Direktor buyurtmani bajarish mumkin emasligini aytib, yana rad etadi. Shunda Sutagin shisha stolga musht bilan urib: "Siz shunchaki o‘zbek metrosi Sovet Ittifoqidagi eng go‘zal bo‘lishini xohlamaysiz!", deb aytadi.
Stansiya "Kosmonavti"
© Sputnik / Ramiz Baxtiyarov
Bunga javoban zavod direktori hayratga tushib, o‘rnidan turadi va bu iborani bir necha bor takrorladi: "Yaxshi, men harakat qilaman!"
Shu tarzda stansiyaning shisha qismlarini tayyorlash masalasi hal qilindi.
