"Million" marta bosiladi: O‘zbekistonda liftlar qayerda va qanday sinovdan o‘tkaziladi?
O‘zbekistonda liftlar xavfsizligi qanday tekshiriladi? Ularning bardoshi necha marta bosishga yetadi? Bu va boshqa savollarga javob — Sputnik O‘zbekiston materialida.
SputnikToshkentdagi "TEXNOPARK"da Markaziy Osiyodagi eng baland liftlarning sinov minorasi joylashgan. Aynan shu yerda 48 ta markerdan foydalangan holda yangi liftlar sinovdan o‘tkaziladi.
"TEXNOPARK" prezident Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan 2019-yilda “Toshkent mexanika zavodi” (avvalgi TAPOiCh) hududida tashkil etilgan.
Bugungi kunda u import o‘rnini bosuvchi sanoat mahsulotlari, qurilish materiallari va maishiy texnika ishlab chiqaruvchi 17 ta yirik zavodni birlashtiradi. Xususan, panorama, yo‘lovchi, yuk va shifoxona liftlari. Yillik quvvati — 2 ming ko‘targich.
Ular "AKFA Build" i "Osten" brendlari ostida ichki bozorga yetkazib berilmoqda hamda Markaziy Osiyo mamlakatlari va Rossiyaga eksport qilinmoqda. Liftlar 2023-yilda Voronej ko‘p qavatli binolarida paydo bo‘ldi. Bundan tashqari, ular Sankt-Peterburg, Moskva, Tumen, Qozonda ham qo‘llaniladi.
Ushbu murakkab muhandislik inshootlarining xavfsizligiga alohida e’tibor qaratilmoqda. Axir liftlar har kuni, deyarli to‘xtovsiz - turar-joy binolari, mehmonxonalar, savdo va biznes markazlari, davlat tashkilotlarida qo‘llaniladi.
Shu bilan birga, kamdan-kam odam liftni ishlatish qoidalariga e’tibor beradi. Vaholanki, ularning muntazam ravishda buzilishi jiddiy oqibatlarga olib keladi.
Lift o‘rtacha 200 ta qismdan iborat bo‘lib, ularning har biri zavodni mukammal holatda tark etishi kerak.
Liftlarning xavfsizligini ta’minlashda Markaziy Osiyodagi yagona 60 metrlik sinov minorasi asosiy rol o‘ynaydi. 2021-yildan boshlab sinov minorasida 15 ta lift modeli sinovdan o‘tkazildi.
“TEXNOPARK” MChJ bosh direktorining jamoatchilik va ommaviy axborot vositalari bilan aloqalar bo‘yicha o‘rinbosari Nargiz Shoislomova Sputnik O‘zbekiston muxbiriga liftlarni tekshirish jarayoni haqida batafsil ma’lumot berdi.
Minora 14 qavatdan iborat bo‘lib, bir vaqtning o‘zida turli o‘lchamdagi va yuk ko‘taruvchi 4 ta liftni sinovdan o‘tkazishga qodir. Aytgancha, import qilingan modellar ham tekshiriladi.
“Bu yerda liftlar yuk ko‘tarish qobiliyati, lift xavfsizligi tizimi, silliqligi, shovqini va boshqa ko‘plab parametrlari bo‘yicha sinovdan o‘tkaziladi. Natijada xalqaro va milliy sifat sertifikatlari beriladi”, — dedi Shoislomova.
Har bir partiyadan bitta lift sinovdan o‘tkaziladi, chunki bitta lift uchun ham, ishlab chiqarilgan barcha mahsulotlar uchun ham ishlab chiqarish jarayoni bir xil. Barcha liftlar ortiqcha favqulodda quvvat tizimi (ARD) bilan jihozlangan bo‘lib, u ham minorada sinovdan o‘tkazilmoqda.
Uning mohiyati nimada? Obyektda chiroqlar o‘chsa, tizim 40 soniya ichida elektr energiyasini yetkazib beradi. Lift kabinasini eng yaqin qavatga olib kelish va eshiklarni ochish kifoya.
“Keng ko‘lamli o‘chirish vaqtida liftlarimizda ushbu tizim ishlagan edi va Favqulodda vaziyatlar vazirligi o‘sha kuni ularga xizmat ko‘rsatishni osonlashtirganimiz uchun bizga minnatdorchilik bildirdi”, — deb eslaydi Shoislomova.
Minora juda funksional. 14-qavatda lift montaj ustalari uchun amaliy mashg‘ulotlar o‘tkaziladigan maxsus xona mavjud. Zavodning o‘zida liftlar ham bir qator ko‘rsatkichlar bo‘yicha sinovdan o‘tkaziladi.
Maxsus laboratoriyada tugmalar mustahkamligi tekshiriladi, eshiklar fotoelementlarning ishlashi tekshiriladi va vandalga qarshi turli sinovlar o‘tkaziladi.
Har bir lift tugmasi butun xizmat muddati davomida (25 yil) million marta bosishga bardosh berishi kerak.
“Liftning xizmat qilish muddati bevosita foydalanuvchilarga bog‘liq. Liftni supurish yoki tozalashda siz bo‘shliqqa chiqindi tashlashingiz shart emas. Shunday qismlar borki, ular changlanadi, ishqalanadi va eng muhim daqiqalarda ishlamaydi. Shuningdek, yuk ko‘taruvchi mexanizmlarni cho‘zib yoki bo‘shatib qo‘ymaslik uchun sakrash kerak emas”, — deya ta’kidladi u.