TOShKENT, 5 sen — Sputnik. Uzoq Sharq mintaqalari o‘sib borayotgan istiqbolli bozorlarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri chiqish va ba’zi G‘arb elitalari butun dunyoga qo‘ymoqchi bo‘layotgan to‘siqlarni yengib o‘tish imkonini beradi. Bu haqda Rossiya prezidenti Vladimir Putin Sharqiy iqtisodiy forumning yalpi majlisida ma’lum qildi.
Uzoq Sharqni rivojlantirish — Rossiyaning butun XXI asrdagi ustuvor yo‘nalishi, dedi Rossiya rahbari.
"Aslida, bugungi kunda Uzoq Sharq, hech qanday mubolag‘asiz, Rossiyaning dunyodagi mavqeyini mustahkamlashning eng muhim omiliga aylandi”, — deya qayd etdi Putin.
Uning so‘zlariga ko‘ra, Uzoq Sharq mintaqalari mamlakatga Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi istiqbolli o‘sib borayotgan bozorlarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri kirish imkonini beradi.
“Asosiy biznes aloqalari, savdo yo‘llari va umuman, rivojlanishning butun vektori tobora ko‘proq Sharq va Global Janubga yo‘naltirilmoqda. Bizning Uzoq Sharq mintaqalarimiz ushbu o‘sib borayotgan istiqbolli bozorlarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri chiqish imkonini beradi va ba’zi G‘arb elitalari butun dunyoga qo‘ymoqchi bo‘layotgan to‘siqlarni yengib o‘tish imkonini beradi”, — dedi Rossiya prezidenti.
Putin so‘nggi uch yil davomida forumda umumiy qiymati 10,5 trillion rubldan ortiq bo‘lgan mingdan ortiq shartnoma imzolanganini eslatdi.
Primorsk o‘lkasida birinchi xalqaro ustuvor rivojlanish hududini yaratish rejalashtirilgan. Putin parlamentdan tegishli qonunlarni qabul qilishni tezlashtirishni so‘radi.
"Unga xitoylik do‘stlar hamda Primoryeda yangi chuqur suv porti paydo bo‘lishi mumkin bo‘lgan Belarus Respublikasi ham katta qiziqish bildirmoqda", — dedi Rossiya yetakchisi.
Putin Uzoq Sharqda ko‘plab sarmoyadorlar avlod yetishmovchiligiga duch kelayotganini ta’kidlab, energetika salohiyatini rivojlantirish dasturini ishlab chiqishni buyurdi, jumladan, atom elektr stansiyalarini qurish haqida o‘ylash.
"Uzoq Sharqda atom elektr stansiyalarini qurish haqida o‘ylashingizni so‘rayman", — dedi Putin.
Shuningdek, mintaqada transport qulayligini rivojlantirish zarur, jumladan, BAMni to‘liq ikki yo‘nalishli qilish va magistral liniyani elektrlashtirish.
Sakkiz yil davomida Sharqiy poligonda uch ming kilometrdan ortiq temir yo‘l yotqiziladi.
“Yaqin sakkiz yil ichida Sharqiy poligonda 3 ming 100 kilometr temir yo‘l yotqizilishi kerak. Taqqoslash uchun: BAM va Trans-Sibir temir yo‘lining birinchi va ikkinchi kengayishi doirasida bir xil miqdorda va 1974-yildan 1984-yilgacha BAM qurilishida ham xuddi shunday mablag‘ yo‘naltirilgan”, — dedi Putin.
Bundan tashqari, Rossiya Shimoliy dengiz yo‘li bo‘ylab yuk oqimini oshiradi, dedi Putin.
“Joriy yil oxirigacha sharqiy temir yo‘l pog‘onasining yuk tashish quvvati 180 million tonnaga yetishi kerak”, — dedi prezident.
Putining so‘zlariga ko‘ra, Uzoq Sharqda yuk tashishni tekshirish vaqti o‘n daqiqadan oshmasligi kerak.
Shuningdek, Putin 1-iyuldan boshlab tug‘ilish darajasi past bo‘lgan Uzoq Sharqdagi ko‘p bolali oilalar uchun ipoteka to‘lovlarini bir million rublgacha oshirishni topshirdi.
Yangi milliy loyihalar ustida ishlash yakuniy bosqichda, dedi Putin.
“Yangi milliy loyihalarni shakllantirishda shaharsozlik rejalarini amalga oshirishni unutmasligimiz kerak, bu boradagi ishlar yakuniy bosqichida”, — dedi prezident.
Rossiya yetakchisi Uzoq Sharqda yuqori toifali poyezd – tibbiyot markazi harakatlana boshlaydi, deb aytdi. Qolaversa, u Rossiya ishonchli, sifatli va talab qilinadigan hajmda o‘zining samolyotlarini yaratishi kerakligini qayd etdi.
Putin o‘z nutqi so‘nggida Rossiya xorijiy hamkorlar bilan hamkorlikni va dunyodagi o‘rnini mustahkamlashini ta’kidladi.
“Biz dedollarizatsiya siyosatini olib bormaymiz. Biz dollarda to‘lashdan bosh tortmadik - bizga to‘lovlarda rad etishdi. Va biz boshqa imkoniyatlarni izlashga majbur bo‘ldik. Lekin bu asosiy narsa emas. Asosiy narsa boshqacha. Asosiysi, ma’lum bir mamlakatning valyutasi hokimiyatning iqtisodiy qudratini aks ettiradi. Va bu iqtisodiyot qanchalik katta bo‘lsa, bu iqtisodiyot qanchalik ko‘p sheriklarga ega bo‘lsa, hisob-kitoblarda ma’lum bir mamlakatning milliy valyutasiga talab shunchalik ko‘p bo‘ladi”, — deya qayd etdi Putin.
Uning so‘zlariga ko‘ra, jahon iqtisodiyotidagi vaziyat o‘zgarmoqda.
“Bugungi kunda jahon yalpi ichki mahsulotining 50% dan ortig‘i jahon janubidagi mamlakatlar hissasiga to‘g‘ri keladi. BRIKS mamlakatlari esa jahon iqtisodiyotining taxminan 1/3 qismini tashkil qiladi. Biz va BRIKS bo‘yicha hamkorlarimiz milliy valyutalarda 65% to‘lovlarni amalga oshiramiz. Bu tabiiy jarayon, ammo Qo‘shma Shtatlarning moliyaviy va siyosiy organlari bu jarayonni o‘zlarining beparvolik bilan emas, balki noprofessional va ahmoqona harakatlari bilan oldinga surmoqda. Menimcha, ular xatoga yo‘l qo‘yganliklarini allaqachon tushunishgan, ammo ular bu tartibsizlikdan chiqa olmaydilar. Aftidan, ularga endi xato qillganlarini tan olish noqulay”, — deya qo‘shimcha qildi u.
Uning qayd etishicha, dunyo bo‘ylab 30 tadan ortiq davlat hamkorlikka, ba’zilari esa BRIKSga qo‘shilish istagini bildirmoqda.
Moderator Putinga maxsus harbiy operatsiya zonasi va Kursk viloyatidagi vaziyat haqida savol berdi.
Rossiya rahbarining ta’kidlashicha, dushman Rossiyani asabiylashtirish va Donbassdagi hujumni to‘xtatishni rejalashtirgan.
“Bularning hech biri unga ish bermadi. Armiya hujumni to‘xtatdi va tizimli ravishda dushmanni siqib chiqarmoqda, qo‘shinlar hujum operatsiyalarini tezlashtirishdi. Ushbu harakatlar natijasida dushman yo‘qotishlari barcha qurolli kuchlarning jangovar samaradorligini yo‘qotishiga olib kelishi mumkin, bu Rossiya erishmoqchi bo‘lgan narsadir”, — deya ma’lum qildi Putin.
Donbassni ozod qilish eng muhim vazifa hisoblanadi, dedi Putin. Uning qayd etishicha, Kursk atom elektr stansiyasiga qilingan hujumlar juda xavfli terakt.
Qurolli kuchlar bilan shartnoma imzolayotganlar soni ortdi, dedi Putin. Uning qayd etishicha, Rossiya harbiylari maxsus harbiy operatsiya zonasida qahramonlarcha jang qilmoqda.
Putinning eslatishicha, Moskva hech qachon Kiyev bilan muzokaralardan bosh tortmagan.
"Mumkin bo‘lgan tinchlik bitimining deyarli barcha parametrlari kelishib olindi, ammo Boris Jonsonning tashrifidan keyin Ukraina hamma narsadan voz kechdi. Kiyev va G‘arb Rossiyani strategik mag‘lubiyatga uchratishni rejalashtirgan edi, biroq ular muvaffaqiyatsizlikka uchradi", — dedi u.
Rossiya prezidenti Ukrainadagi vaziyatni chin dildan yaxshilashni istaydigan Xitoy, Braziliya va Hindiston rahbarlari bilan doimiy aloqada ekanini aytdi.
Kelajakdagi kelishuvlar haqida gapirar ekan, Putin Moskva kim bilan ish olib borayotganini tushunadi, bu ish bo‘ladigan shakl va kafolatlarni izlashi kerakligini ta’kidlab o‘tdi.
Ukraina oxirgi ukrainalikka qadar kurashni davom ettirmoqda. Putinning so‘zlariga ko‘ra, u yerda hokimiyatdagilar mamlakat haqida o‘ylamaydigan “o‘zga sayyoraliklar yoki xorijliklar”.
Suhbat mavzusi iqtisodiyotga qaytdi va Putin Xitoy biznesini Rossiyaga jalb qilish zarurligini qayd etdi.
Putin Durov bilan Ozarbayjonda uchrashdimi yoki yo‘qmi degan savolga Telegram kanallarida yozilganidek javob berdi.
Putinning aytishicha, u Telegram asoschisi Pavel Durov bilan ko‘p yillar avval Kremlda bir marta uchrashgan. U Rossiya rasmiylarida Durovga hech qanday savol bo‘lmaganini ta’kidladi.
Ma’lumot uchun, Sharqiy iqtisodiy forum 3-6 sentabr kunlari Vladivostokdagi Uzoq Sharq federal universiteti kampusida bo‘lib o‘tmoqda. Uning asosiy mavzusi “Uzoq Sharq – 2030. Imkoniyatlarni yaratib, kuchlarni birlashtiramiz”.
Sputnik — Sharqiy iqtisodiy forum bosh axborot hamkori.