Sputnik O‘zbekiston matbuot markazida Toshkent arxitektura-qurilish universiteti va Toshkent xalqaro “Kimyo” universitetining “Shaharsozlik” kafedrasi professori Murodxon Usmonov ishtirokida matbuot anjumani bo‘lib o‘tdi.
Usmanov Muradxan
© Sputnik / Avenir Deberdeyev
Mutaxassis infratuzilmaga yukni qanday kamaytirish va tirbandlikni kamaytirishga nima yordam berishini, shuningdek, shaharsozlik ishlariga malakali yondashuvni ta’minlash uchun qanday choralar ko‘rish zarurligini tushuntirib berdi.
Usmonovning so‘zlariga ko‘ra, shaharni qayta tashkil etishda eng katta muammo bu transport, piyodalar esa — asosiy transport birligidir.
“Piyoda birinchi o‘rinda turishi kerak. Hozir piyoda to‘rtinchi o‘rinda. Biz hozir transportni shunday rivojlantirmoqdamizki, odamlarni shahar bo‘ylab eng qulay va optimal transport vositasi – yengil avtomobil sotib olishga majbur qilamiz. Biz butun transport infratuzilmasini yengil avtomobillardan foydalanishni qiyinlashtiradigan holatga keltirishimiz kerak”, — deb tushuntirdi Usmonov.
Shu bilan birga, shaharning tuzilishi va ramkasi "yashil" bo‘lishi kerak, transport esa itoat qilishi kerak, deydi mutaxassis. Buning uchun, Usmonovning so‘zlariga ko‘ra, transportni shahar hududidan "olib tashlash" kerak.
"Aynan yengil transport, lekin jamoat transporti rivojlanishi kerak", — deya aniqlik kiritdi u.
Bundan tashqari, me’mor shaharni imkon qadar yirik sanoat korxonalaridan ozod qilish zarur deb hisoblaydi. Poytaxtni rekonstruksiya qilishning asosiy omillari qatorida ijtimoiy infratuzilmani to‘g‘ri va oqilona tashkil etish alohida ahamiyatga ega.
“Farzandingizni shaharning bir chekkasidan bu boshiga olib ketmasligingiz kerak. Ijtimoiy infratuzilma barcha turdagi xizmatlarni, jumladan, ta’lim muassasalarini tizimli joylashtirishni nazarda tutadi”, — deya ishonch bildiradi ekspert.
Usmonovning so‘zlariga ko‘ra, umumiy bolalar bog‘chalari tomonidan aholiga xizmat ko‘rsatishning maksimal radiusi (mavjudlik radiusi) 300-350 metr, maktablar esa 500-700 metr bo‘lishi kerak.
Usmonov jamoat transportini rivojlantirish va uning imkoniyatlarini oshirish uchun yo‘llarni toraytirishni taklif qildi. Masalan, uch qatorli harakatni ikki qatorli harakatga almashtirish.
“Bir qatorni jamoat transporti uchun, ikkinchisini esa avtomobillar uchun ajratsangiz, bu yo‘lda harakatlanish 3 barobar ortadi. Agar 60 nafar yo‘lovchisi bo‘lgan avtobus bir daqiqada yo‘lning bir qismidan o‘tgan bo‘lsa, 60 kishining avtomobillarda yo‘lning bir qismidan o‘tishi uchun 30 ta mashina kerak bo‘ladi”, — deya tushuntirdi u.
Mutaxassis poytaxtni qayta tashkil etish bo‘yicha sanab o‘tilgan barcha masalalarni har tomonlama hal etish zarurligini ta’kidladi. Bundan tashqari, Usmonov xorijlik mutaxassislarni shaharsozlik loyihalari va tanlovlariga jalb qilmaslik kerakligini aytdi.
Bunday loyihalar butun umrini ma’lum bir shaharda o‘tkazganlar tomonidan amalga oshirilishi muhimdir.
“Xorijiy shaharsozlik mutaxassisi kelishi, ishtirok etishi, atrofni, atrof-muhitni o‘rganishi mumkin. Buning uchun unga bir hafta, o‘n kun yoki bir oy yetarli bo‘lishi mumkin. Men shaharsoz va me’mor sifatida ishonchim komil: shaharni to‘g‘ri tashkil etish uchun inson 10-15 yil emas, balki butun umri davomida shu shaharda yashashi kerak. U butun bu shaharni, uning mentalitetini, tabiiy va iqlim sharoitlarini yurakdan, miyadan "o‘tkazishi" kerak. Shundagina u buni his qila oladi”, — deydi Usmonov.