TOShKENT, 6 dek — Sputnik. Respublikadagi aksariyat uylarda issiqlikning asosiy manbai gazli qozonlarning turli xil versiyalari bo‘lib, ularning to‘g‘ri ishlashi odamlarning hayotiga bog‘liq.
O‘zbekistonda har yili kuz-qish va erta bahorda is gazidan zaharlanish holatlari ko‘payadi. Ularning ba’zilarida butun oilalar halok bo‘ladi. Sputnik O‘zbekiston muxbiri bunday fojialarning asosiy sababi nimada ekanligi va qurbonlar uchun kim javobgar bo‘lishini o‘rganib chiqdi.
Oliy Majlis Senatining mudofaa va xavfsizlik masalalari qo‘mitasining ma’ruzasiga ko‘ra, tegishli xizmatlar respublika aholisining is gazi bilan zaharlanishi holatlarining oldini olish, tabiiy va suyultirilgan gaz, qattiq yoqilg‘i yoki neft mahsulotlaridan foydalanishda xavfsizlik qoidalariga rioya etilishini ta’minlash bo‘yicha belgilangan tartibda muntazam ravishda muayan ishlarni amalga oshirishadi.
Shu bilan birga, har yili sovuq ob-havoning boshlanishi bilan yangiliklar lentalarida yong‘in tufayli o‘lim holatlari haqida xabarlar tez-tez e’lon qilinadi.
“2020-2022 yillarda va 2023-yilning 9 oyi davomida is gazidan zaharlanish bilan bog‘liq 245 ta baxtsiz hodisa natijasida 200 kishi tan jarohati olgan va 421 kishi halok bo‘lgan va bunday fojialar yildan-yilga ko‘payib bormoqda”, — deyiladi parlament yuqori palatasi xabarida.
Senatorlar bunday holatlarga sohada qator tizimli muammo va kamchiliklarning mavjudligi sabab bo‘layotganini alohida ta’kidlashdi. Xususan, yakka tartibdagi uy-joylar, ko‘p qavatli uylarda o‘rnatilgan gazda va qattiq yoqilg‘i yoki neft mahsulotlarida ishlovchi aksariyat qurilmalarning dudburon va shamollatish kanallari soz holatda emas. Ular sifatli tozalanmagan va belgilangan muddatlarda texnik ko‘rikdan o‘tkazilmagan. Shuningdek, yangi qurilgan ko‘p qavatli uylardagi dudburon va shamollatish kanallari amaldagi qurilish meyorlariga zid ravishda o‘rnatilmoqda.
Mutaxassislarning fikricha, isrofgarchilik sabablarini o‘rganish natijalari aksariyat hollarda fuqarolarning turar-joy binolaridagi isitish tizimlarini to‘g‘ri ishlatish masalalariga beparvoligi, mas’uliyatsizligi va bilimsizligidan dalolat beradi.
Uy qurilishi gaz plitalari va isitish uchun mo‘ljallanmagan nostandart qurilmalardan foydalanish va pech dizaynini ruxsatsiz o‘zgartirish holatlari tez-tez uchrab turadi. Bu ko‘p qavatli binolarga ham, xususiy uy-joy sektoriga ham tegishli. Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, ba’zi odamlar uyda issiqlikni saqlashga harakat qilib, derazalarga muhrlangan profillarni o‘rnatadilar va xonani ventilyatsiya qilishmaydi.
Boshqalar derazalarni plonka bilan qoplaydi, boshqalari dudburonlarda qush to‘siqlarini va shunga o‘xshash narsalarni joylashtiradi. Bularning barchasi havoning uyga kirishini va uning aylanishini cheklaydi.
“1 kubometr gazni yoqish uchun 10 kub metr havo kerak bo‘ladi. Shamollatilmagan xonadagi havo tugagach, gaz to‘liq yonmaydi va odamlar uchun halokatli bo‘lgan is gazi ajralib chiqa boshlaydi va to‘planadi. Ko‘pincha odamlar qozon yoki pech joylashgan xonada uxlashadi va bu qat’iyan man etiladi. Va shunga qaramay, odamlar gazdan umuman qo‘rqmaydilar va negadir ular zaharlanmasliklariga va ular bilan hech qachon bunday narsa bo‘lmasligiga ishonchlari komil. Lekin bu noto‘g‘ri ishonch!”, deb tushuntirdi “Hududgazta’minot” AJ xavfsizlik bo‘limi boshlig‘i.
Respublika bo‘ylab “Hududgazta’minot” AJ va uning tarkibiy bo‘linmalari tomonidan mahallalarda profilaktika tadbirlari, aholi bilan uchrashuvlar o‘tkazilmoqda. Shuningdek, mutaxassislar turar-joy binolari, ijtimoiy obyektlar, bozorlar, qurilish ishlari olib borilayotgan hududlarni ko‘zdan kechirmoqda.
Vaholanki, davlat tomonidan qanday choralar ko‘rilmasin, statistik ma’lumotlar shuni ko‘rsatadiki, mastlik holatlarining oldini olishda inson omili hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Shu bois mutaxassislar aholini gaz uskunasidan foydalanishda asosiy xavfsizlik qoidalarini unutmaslikka chaqirmoqda.