TOShKENT, 29 okt — Sputnik. Dubnadagi Yadro tadqiqotlari qo‘shma instituti fiziklari davriy sistemaning 116-elementi – livermoriy-288 ning avval noma’lum bo‘lgan izotopini sintez qilishdi. Bu nazariy jihatdan bashorat qilingan atom raqami 120 unbiniliy elementini ochish yo‘lidagi muhim qadamdir, deb yozmoqda RIA Novosti.
Sentabr oyida Dubnada yangi tajriba boshlandi. Bu safar uran-238dan yasalgan nishonlarga xrom-54 yadrolari otilgan. Natija biroz kutilmagan bo‘ldi.
Unbinilium o‘rniga fiziklar davriy sistemaning 116-elementining ilgari noma’lum bo‘lgan izotopi - livermoriy -288ni olishdi. Uning hayot vaqti bir millisekunddan ozroq edi. Voqea qisqa muddatli bo‘lishiga va yangi izotop sintezi tajribaning bevosita maqsadi bo‘lmaganiga qaramay, olimlar buni katta yutuq deb bilishadi.
"Livermoriya shakllanishini kuzatish, hatto u yagona bo‘lib qolsa ham, juda yaxshi natija. Uni tahlil qilgandan so‘ng, noaniqlik kamroq bo‘ladi: kesmani taxmin qilish va ochiq ko‘zlar bilan 120-elementda tajribaga o‘tish mumkin bo‘ladi. 116-element kalsiy va kuriy yadrolarining qo‘shilishi natijasida sintez qilingan”, — deydi fizika-matematika fanlari doktori Aleksandr Karpov.
Uning qo‘shimcha qilishicha, endi 116-elementning izotoplarini sintez qilish bo‘yicha tajriba mavjud, ammo reaksiyada xrom — uran.
“Biz nishonni va o‘qning yadrosini o‘zgartirdik, ammo element bir xil bo‘lib qoldi. Ushbu tajribani amalga oshirish orqali biz kesmalarni solishtirishimiz mumkin va bu 120-element sinteziga tayyorgarlik ko‘rishda nihoyatda muhim”, — deb tushuntirdi olim.
Tabiatda atom raqami (yadrodagi protonlar soniga to‘g‘ri keladi) 92 dan ortiq, ya’ni urandan og‘irroq barqaror elementlar mavjud emas. Barcha transuran elementlari qisqa umrga ega.
Izotoplar — bir xil atom raqamiga ega, ammo massa raqamlari har xil bo‘lgan kimoviy element atomlarining turlari.