TOShKENT, 20 okt — Sputnik. Bu kecha Yevropa vaqti bilan yashayotgan siyosatchilar yomon uxlashdi. AQSh prezidenti Vashington vaqti bilan soat 20:00 da — mos ravishda Kiyev vaqti bilan ertalab to‘rtda Isroil va Ukraina mavzusida Oval ofisdan amerikaliklarga murojaat qilishga va’da berdi. Har ikki davlatdagi amerikalik mijozlarni bir narsa qiziqtirdi: Oq uy kimga va qancha pul beradi.
Gap shundaki, pul bilan bog‘liq narsalar oson emas. Falastin-Isroil mojarosining kuchayishi Amerika jamiyatini tubdan parchalab tashladi. Bu mavzu bo‘yicha ikki partiyaviy konsensus yo‘q va kutilmaydi.
Bir tomondan, Isroil AQShning tushunarli va eng muhim ittifoqchisi, amalda quruqlikda joylashgan Amerika samolyot tashuvchisi bo‘lib, notinch Yaqin Sharqda hammaga qarshi mudofaani ushlab turadi. Boshqa tomondan, AQShni Demokratik partiya boshqaradi va saylovchilarning aksariyati Falastin tarafdorlari.
Demokratlar hatto Nyu-Yorkda ham Isroilga qarshi namoyishlar uyushtirishga muvaffaq bo‘lishadi. Bu respublikachilar saylovchilarini, ayniqsa, Isroilni sehrli va’da qilingan yurt deb o‘ylashga odatlangan ichki hududdagi sodda fikrli, dindor odamlarni hayratda qoldiradi.
Shunga ko‘ra, Tramp va uning partiyadoshlari endi Bayden va demokratlar Isroil ittifoqchilariga xiyonat qilayotganini va SAXALga yordam berish o‘rniga tushunarsiz Ukrainaga pul sarflayotganini isbotlab, siyosiy “ochkolar” orttirishmoqda.
Bir necha kun ichida aniq siyosiy talab shakllandi: ukrainaliklardan pul olib, Isroilga o‘tkazish. Bularning barchasi Qo‘shma Shtatlardagi keng ko‘lamli siyosiy inqiroz fonida sodir bo‘lmoqda. Bugungi kunda kongress amalda ishlamayapti.
Spiker iste’foga chiqdi, yangisini saylashning iloji yo‘q va muvaqqat spikerning vakolatlari juda cheklangan. Masalan, u Ukrainaga yordam paketi mavzusida ovoz bera olmaydi.
Bunday sharoitda Jo Bayden Oval ofisdan Amerika xalqiga murojaat qildi. U birdaniga Ukraina va Isroil uchun budjetdan pul olishga va’da berdi - shu maqsadda prezident Kongressga har ikki davlatga yordam paketi uchun favqulodda budjet so‘rovini yuborishni rejalashtirmoqda. Uning aniq miqdori e’lon qilinmagan, ammo gap o‘nlab milliard dollarlar haqida ketayotgani aniq.
Oq uy allaqachon Ukraina, Isroil va Tayvanga yordam berish uchun budjetdan yuz milliard mablag‘ ajratish so‘rovini shakllantirgan. Biroq, kongress uni hali qabul qila olmaydi — siyosiy tafovutlar va doimiy spikerning yo‘qligi bilan bog‘liq texnik muammo bunga xalaqit bermoqda.
Bu lavozimga asosiy da’vogar Jim Jordan — Trampning sodiq tarafdori, Isroilning muxlisi va Ukrainaga yordam ko‘rsatishning keskin raqibi.
Iqtisodiyotining tanazzulga uchrashini kutayotgan holda qotib qolgan oddiy amerikaliklar qanday qilib yangi harbiy xarajatlarga zaruriyatni sotish mumkin?
Bayden ularni amerikaliklarning "kelajak avlodlari uchun dividendlar to‘laydigan" "aqlli investitsiyalar" deb atadi va Ikkinchi jahon urushi bilan o‘xshashliklarni keltirib chiqardi.
Biz allaqachon investitsiyalar haqida qayerdadir eshitganmiz. Amerika jang qilayotgan mamlakatlarga eski qurollarini yuboradi, deyishadi. Bu harbiy-sanoat ishlab chiqarishini rivojlantirish uchun bahona bo‘ladi, keyin amerikaliklar yuqori maoshli ishlarga ega bo‘ladi va mamlakat 1940-yillardagi kabi gullab-yashnaydi.
Amerikalik siyosatchi uchun iloji boricha ochiqchasiga gapirgan holda, Bayden chet eldagi urushlar Amerika iqtisodini oyoqqa turishning yagona yo‘li ekanligiga ishora qildi. Aslini olganda, AQSh prezidenti biroz oldinroq afsonaviy “Lokxid Martin” AQSh mudofaa korporatsiyasi rahbarining ancha sodda va haqqoniy ifodalagan so‘zlarini takrorladi.
"Isroilni quruqlikdagi operatsiyadan to‘xtatib turishning ma’nosi yo‘q, - dedi Jeyms Taklet. — Bundan nima ma’no? Sanoat majmuamizni rivojlantirishda. <...> Qurol bilan hal qilinishi kerak bo‘lgan mojarolar bor va biz bu qurollarni berishga tayyormiz”.
Baydenning "zolim Putin" va " XAMAS terrorchilari" haqidagi barcha ritorikalari mutlaqo g‘ayriinsoniy mantiqqa ma’naviy asos ko‘rinishini berish uchun kerak edi. "Lokxid Martin" yaxshi ishlashi uchun isroilliklar va ukrainaliklar o‘ldirishlari va o‘lishlari kerak.
Amerikaliklar buni "aqlli sarmoya" deb atashadi. Bu juda aniq siyosatchilar va harbiy-sanoat korporatsiyalari aksiyalari egalariga dividendlar olib keladi.
Ukraina va Isroildagi odamlar yashashi va hayotdan zavqlanishi mumkin edi. Ammo keyin Amerika harbiy-sanoat majmuasi uchun ishlar yomonlashadi, bu esa AQSh iqtisodiyotining asosiy drayverlaridan biridir.
Shuning uchun bu mamlakatlardagi odamlar o‘limga mahkum.
Ammo olti oydan beri pasaygan “Lokxid Martin" aksiyalari 7-oktabrdan - HAMAS Isroilga hujum qilgan kundan boshlab o‘sishni boshladi va allaqachon yigirma foizdan ko‘proq qo‘shildi. So‘nggi bir necha yil bitta oddiy haqiqatni isbotladi.
Qo‘shma Shtatlarning dushmani bo‘lish yoqimsiz, lekin bu yerda, hech bo‘lmaganda, barcha xavflar aniq va hisoblash mumkin. Ammo bugungi kunda Qo‘shma Shtatlarning ittifoqchisi bo‘lish juda xavflidir.
Germaniyaga qarang. Yevropada Vashingtonning haqiqiy vassali yo‘q edi. Hozir esa mamlakat tanazzulga yuz tutmoqda, uni “anti-Rossiya” sifatidagi sanksiyalar bilan tugatmoqda.
Isroil — AQShning Yaqin Sharqdagi eng muhim ittifoqchisi. Unga har qanday tinchlik kelishuvi qat’iyan man etilgan va G‘azoda quruqlikdagi operatsiyani boshlashga da’vat etilmoqda, bu muqarrar ravishda HAMASning ko‘proq hujumlariga va isroilliklar uchun ko‘proq fojialarga olib keladi.
Ukraina — Demokratik partiyaning sevimli uy hayvoni, Baydenlar oilasining ajdodlari. So‘nggi bir yarim yil ichida mamlakat o‘n millionlab qochqinlarni yo‘qotdi va yarim millionga yaqin kishi halok bo‘ldi. Uning iqtisodiyoti endi mavjud emas.
Bularning barchasi — halok bo‘lgan isroilliklar, halok bo‘lgan ukrainaliklar — ularning homiylari uchun foydali sarmoyadir. Qachon AQSh ittifoqchilari ular qanday battol firibgarning domiga ilinganliklarini tushunib yetishadi?