TOShKENT, 12 avg — Sputnik. Olimlar muzliklarning harakatini Saturn yo‘ldoshi orqali o‘rganmoqchi. Bu tajriba rossiyalik olimlar tomonidan qo‘llaniladi, deya xabar berdi RIA Novosti.
Moskva davlat geodeziya va kartografiya universiteti olimlari Yerdagi muzliklarning harakatini o‘rganish va Shimoliy dengiz yo‘lida navigatsiya xavfsizligini ta’minlash uchun Saturnning xaotik aylanuvchi Giperion sun’iy yo‘ldoshining dunyodagi birinchi xaritasini yaratish jarayonida to‘plangan tajribani qo‘llamoqchi.
Universitet rektori Nadejda Kaminina RIA Novostiga ma’lum qilishicha, olimlar samoviy jismlarning fotografik xaritalarini yaratish bo‘yicha universitetda ishlab chiqilgan noyob texnikadan foydalanib, Giperionning dunyodagi birinchi batafsil fotografik xaritasini tuzgan.
Giperionmisolida RBM (raqamli balandlik modellari – tahr.) yaratish va uni xaritalash bo‘yicha to‘plangan tajriba Yerdagi obyektlar bilan ishlashda, xususan, muzliklar harakatini o‘rganishda mavjud kosmik ishlanmalardan foydalanish imkonini beradi.
“Ha, albatta, ular Giperion kabi tartibsiz harakat qilmaydi, lekin ularni o‘rganish vazifasi o‘xshash – oriyentatsiya elementlarini aniqlashdagi qiyinchiliklar va tartibsiz shakldagi obyektni qo‘shimcha modellashtirish zarurati”, — dedi u.
Uning so‘zlariga ko‘ra, kosmik kemadan olingan surat xaritaning bir qismi bo‘lgunga qadar uzoq vaqt ishlov berishdan o‘tadi. U fotosuratlarni tuzatish, yagona mos yozuvlar tarmog‘ini yaratish va barcha tasvirlarni bir-biriga bog‘lash uchun tasvir yo‘nalishi elementlarini hisoblash, shuningdek, uni sozlashni o‘z ichiga oladi.
Keyin olimlar geometrik mos yozuvlar sirtini (masalan, Yer uchun ellipsoid va Oy uchun - shar) o‘rnatdilar, uning asosida raqamli balandlik modeli va barcha kerakli proyeksiyalar allaqachon yaratilgan.
Aytilishicha, Saturnning ettinchi sun’iy yo‘ldoshi tartibsiz aylanish va tartibsiz shaklga ega. Shuning uchun bu zanjirning ayrim bosqichlarida standart algoritmlar ishlamaydi va universitetda yangilari ixtiro qilingan.
“Ushbu innovatsion kosmik ishlanmalar Shimoliy dengiz yo‘lini rivojlantirish dasturi doirasida amalga oshirilayotgan muzliklarni o‘rganish va ushbu sohada texnologik suverenitetni ta’minlash uchun geofazoviy ma’lumotlardan foydalanish uchun muhim ahamiyatga ega", deya qo‘shimcha qildi Kaminina.
Aytilishicha, universitet allaqachon Arktika mintaqalarida bir qator tadqiqotlar o‘tkazmoqda.