TOShKENT, 3 avg — Sputnik. Kecha Kiyev targ‘iboti uchun og‘ir kun bo‘ldi, ular o‘z auditoriyasiga zudlik bilan G‘arb Ukrainani kun tartibidan chiqarib tashlamoqchi emasligini tushuntirishi kerak bo‘ldi.
Bunga “Financial Times” gazetasida Oq uyga yaqin manba asosida chop etilgan maqola sabab bo‘ldi. Unda aytilishiga ko‘ra, Jo Bayden Kongress orqali Ukraina uchun ajratilgan qo‘shimcha mablag‘ doirasida Tayvanga qurol-yarog‘ yetkazib berishni moliyalashtirishni o‘tkazmoqchi.
Ukraina qo‘rquvini tushunsa bo‘ladi: qanday qilib umumiy budjet doirasida davlatlar Kiyev uchun mo‘ljallangan mablag‘larni Taybeyga o‘tkazishni boshlaydilar va Ukrainani taqdirni oxir oqibat Moskvaga zarbasi uchun tashlab qo‘yadilar.
Shuni ta’kidlash kerakki, Axborot va psixologik operatsiyalar markazi (SIPsO), aslida hamma narsa butunlay boshqacha ekanligi, G‘arb va xususan, Amerikaning Ukrainani qo‘llab-quvvatlashi mustahkam ekanligi haqidagi ishonchlari bir qator asosli dalillar bilan tasdiqlangan. Ular Ukraina va Tayvan moliyaviy loyihalarini (qisman) birlashtirish uchun Oq uyning bu kombinatsiyasi, aslida, taktik va ichki xususiyatga ega degan fikrga kelishadi.
Gap shundaki, AQSh Kongressining Vakillar palatasi respublikachilar tomonidan nazorat qilinadi, ular uchun AQShning Ukrainaga nisbatan siyosati (aniqrog‘i, uning tobora yaqqol ko‘zga tashlanayotgan muvaffaqiyatsizligi, geosiyosiy falokatga aylanib qolish tahdidi) hozirgi ma’muriyatga qarshi asosiy tanqidiy e’tirozlardan biri hisoblanadi.
Bundan tashqari, saylovlar yaqinlashgan sari (bir yildan kamroq vaqt qoldi), raqiblarning pozitsiyasi Bayden va uning Ukraina yo‘nalishiga nisbatan shunchalik g‘azablangan va murosasiz bo‘ladi. Kongressda tegishli qarorlarning “hujum” qilinishi, albatta, kutilgan holat, eng muhim sabab esa AQSh o‘zining asosiy raqibi — Xitoyga qarshi turishi o‘rniga Rossiya va Ukraina mojarosiga botib qolishidir.
Tayvan mavzusini Ukraina mavzusiga qo‘shish apparat-burokratik o‘yinlar nuqtayi nazaridan haqiqatan ham oqilona: sizlar, respublikachi kongressmenlar, Tayvanni faolroq qo‘llab-quvvatlashni xohlagan edingiz – mana, marhamat, faqat Ukraina bilan birga. Bunday ko‘rinishda tashabbusni qo‘llab-quvvatlashdan voz kechish Baydenning eng ashaddiy raqiblari uchun ham qiyin bo‘ladi.
Shunday qilib, Kiyevni tinchlantiruvchi gaplar bir qarashda juda ishonchli ko‘rinadi. Ikkinchi qarashda, vaziyat ancha murakkab. Axir, Baydenning jurnalistlar tomonidan aytilgan rejalari taktik qadam deb hisoblansa, u qanday strategiya doirasida tuzilgan?
Ammo strategik nuqtayi nazardan, Ukrainada quvonishga sabab yo‘q.
Xitoy — haqiqatan ham amerikaliklar uchun birinchi raqamli dushman. AQShning Ukraina inqiroziga rejadan ko‘ra ko‘proq jalb qilingani ular uchun vaziyatni murakkablashtiradi, lekin masalaning mohiyatini o‘zgartirmaydi. Ular to‘liq Osiyo yo‘nalishiga burilishlari kerak bo‘ladi, chunki ikkita yirik to‘qnashuvda qatnashish uchun jismoniy kuch va resurslarga ega emaslar.
Shu bilan birga, Vashington o‘z siyosati tuzog‘iga tushib qolgan. Davlat tizimlari, ayniqsa bunday gigantlar, ulkan inersiyaga ega. Strategiya va yo‘nalishni tubdan o‘zgartirish haqida gap ketganda juda sekin harakat qilishadi. Ularning Rossiyaga nisbatan dastlabki rejalari — Rossiyani oz kuch va harakat bilan tez qulatish edi. Buning o‘rniga esa, bir yarim yildan ko‘proq vaqt ichida, mojaroga o‘zlari rejalashtirgan va xohlaganidan ancha chuqurroq kirishdi.
Qolaversa, Amerikaning ulkan korrupsiyasini unutmaslik kerak. O‘tgan vaqt ichida Vashingtonda Ukrainada astronomik summalarni ko‘rgan burokratik va biznes tuzilmalarining butun konglomerati shakllandi. Ular tegishli moliyaviy oqimlarga muvaffaqiyatli yopishib olganlar va, albatta, davlat siyosatini o‘zgartirishdan umuman manfaatdor emaslar, garchi bu ko‘plab tashqi siyosat strategiyalarida belgilangan milliy manfaatlar va rejalarga zid bo‘lsa ham. Lobbichilik kuchi va AQShdagi mashhur "ichki davlat" haqida esa so‘nggi yillarda ko‘p narsalarni bilib oldik.
Ukraina va Tayvan budjetlarini birlashtirish rejasi boshqa narsalar qatori yuzaga kelgan mojaroni ehtiyotkorlik bilan hal qilish imkonini beradi: “kerakli” odamlar o‘zlarining moliyaviy manfaatlarini saqlab qolgan holda, o‘z faoliyatini Osiyo yo‘nalishiga ko‘chirishi va shu bilan Kiyevni lobbilik qilishda qiziqishlarini yo‘qotadilar.
Natijada, Oq uy tashabbusi bir o‘q bilan ikkita quyonni o‘ldirish va AQShga Ukraina botqog‘idan chiqib ketish imkonini beradigan mustahkam tepalikka aylanishi ehtimoli katta. Ta’kidlash joizki, bu “tepalik” birinchisi emas: Ukrainani chiqarib tashlash bo‘yicha ommaviy axborot vositalari faoliyati allaqachon avj olgan.